تقابل جدید اروپا با امریکا؛ چندجانبه‌گرایی در برابر یکجانبه‌گرایی

ایرنا نوشت: «واکنش های اروپا و مواضع تند دونالد ترامپ رییس جمهوری آمریکا درباره لزوم تشکیل ارتش متحد اروپایی نشان می دهد که شکاف میان اروپا و آمریکا روز به روز گسترش یافته و متحدان قدیمی دوسوی آتلانتیک به بن بست راهبردی نزدیک تر می شوند.

در حالی که از زمان روی کار آمدن ‘دونالد ترامپ’ به ریاست جمهوری آمریکا یعنی از سال 2016 میلادی دو سال نمی گذرد، رویکرد های متفاوت وی در همه زمینه ها و حوزه های فضای سیاسی و اقتصادی بین المللی را تحت تاثیر خود قرار داده است. حتی این رویکردها دیگر با اروپا به عنوان متحدان قدیمی نیز سر سازگاری ندارد.

رئیس جمهوری آمریکا که برای یکصدمین سالگرد پایان جنگ جهانی اول به پاریس سفر کرده بود، از حضور در مجمع صلح پاریس خودداری کرد در حالی که بسیاری از سران جهان با حضور در این مجمع حمایت خود را از چندجانبه گرایی در جهان اعلام کردند.

سران اروپا از جمله ‘امانوئل مکرون’ رئیس جمهوری فرانسه و ‘آنگلا مرکل’ صدراعظم آلمان در مجمع صلح پاریس خواستار چندجانبه گرایی و اتخاذ رویکرد متحد در صیانت از صلح جهانی شدند.

درحالی که همه سران کشورهای دعوت شده به مراسم بزرگداشت یکصدمین سالگرد پایان جنگ جهانی اول در این مجمع شرکت کردند، دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا از حضور در آن خودداری کرد.

مراسم یادبود یکصدمین سال پایان جنگ جهانی اول؛ روز یکشنبه تحت تدابیر شدید امنیتی و با حضور سران و مقامات بلندپایه کشورهای مختلف جهان در پاریس برگزار شد. بیش از 70 تن از سران و مقامات بلند پایه کشورهای جهان در این مراسم شرکت کرده اند. روسای جمهوری آمریکا، روسیه، ترکیه، کرواسی، صدراعظم المان و نخست وزیر کانادا از جمله شرکت کنندگان این مراسم بودند.

جنگ جهانی اول یکی از خونبارترین جنگ ها در تاریخ بود که به سیاست اروپا شکل دوباره ای بخشید. اما صلح پس از این جنگ چندان پایدار نبود و دو دهه بعد آلمان نازی به همسایگان خود حمله کرد.

فضای کنونی مناسبات فرا آتلانتیکی نشان می دهد ترامپ با دو نگاه ناسیونالیسم و یکجانبه گرایی تلاش می کند که اروپا را وادار به همراهی با سیاست های کاخ سفید کند هرچند روند مناسبات را باید واقع بینانه دید اما اروپا به رهبری فرانسه و آلمان با آمریکای ترامپ در بسیاری از حوزه ها دیگر همراه نیستند و شکاف فرا آتلانتیکی تحت تاثیرتوافق برجام، جنگ تجاری و رویکردهای یکجانبه گرای ترامپ عمیق تر شده است.

واکنش مقام ها و رهبران اروپایی و آمریکا در مقابل یکدیگر به خوبی نشان می دهد که این دو گروه درک مشترکی از یکدیگر ندارند و اساسا آمریکا و اروپا به همان گستردگی و عمق دریای آتلانتیک درحال دور از یکدیگر هستند.

ترامپ که با شعار «اول آمریکا» بر سرکار آمد و اکنون «ملی گرایی آمریکایی» را در دستورکار سیاست خارجی و سیاست های اقتصادی خود قرار داده است، به فاصله کمی از آغاز این کنفرانس، پاریس را به مقصد واشنگتن ترک کرد.

‘آنجلا مرکل» صدراعظم آلمان در سخنرانی افتتاحیه این کنفرانس با این هشدار که ملی گرایی در اروپا و دیگر نقاط جهان در حال رشد است، از آمادگی برخی کشورها برای ترویج نفع شخصی و غفلت از روابطی که صلح جهانی را تضمین می کند، ابراز نگرانی کرد.

مکرون نیز در مراسم گشایش کنفرانس صلح پاریس گفت: ثبات جهانی مورد تهدید ملی گرایی، نژادپرستی و بنیادگرایی است و با مشکلات اقتصادی، زیست محیطی و مهاجرتی دست به گریبان است. رئیس جمهوری فرانسه گفت که مجمع صلح پاریس با هدف ترویج اقدامات ملموس برای برقراری صلح در حال برگزاری است و باید هر ساله تکرار شود.

ترامپ پیش تر در ابتدای ورود خود به پاریس در پیامی توئیتری به مکرون همتای فرانسوی خود تاخت و ایده او برای ساخت «ارتش اروپایی» را «توهین آمیز» خواند.
رئیس جمهوری فرانسه گفته بود: ما به اروپایی نیاز داریم که به تنهایی و بدون وابستگی به آمریکا و به شکل مستقل تری بتواند از خود دفاع کند.

نگاه ترامپ به اروپا اکنون از اسلاف خود ‘دونالد ریگان’ و’جورج بوش پسر’ پیشی گرفته است و کاخ سفید ورای تقسیم بندی های اروپا به اروپای جدید یا قدیم، پایتخت های اروپای را رقبای راهبردی امریکا در حوزه های سیاسی، اقتصادی ونظامی می بیند که باید قدرت آن را محدود کرد.

در حوزه سیاسی رویکرد یکجانبه کرای ترامپ و کاخ سفید به ویژه در حوزه خروج از پیمان ها و توافقنامه های بین المللی همچون توافق برجام و پیمان و اب و هوایی پاریس، در عمل بسیار مورد انتقاد رهبران آمریکایی قرار گرفت، از دید اروپا آمریکای ترامپ با «یکجانه گرایی لخت» امکان تحرک دیپلماسی و جندجانبه گرایی را از جهان گرفته است.

در حوزه اقتصادی نیز پیامدهای شعار اول آمریکا و ناسیونالیسم و مرکانتیلیسم اقتصادی به اروپا رسیده است. نماد اصلی این رویکرد را می توان در آغاز جنگ تجاری با اروپا و چین مشاهده کرد؛ زمانی که ترامپ با اغاز جنگ تعرفه ای نشان داد که اروپا به عنوان متحد اقتصادی آمریکا نیز از این جنگ مصون نیست.

در حوزه نظامی که مهمترین حوزه اتحاد و مشارکت راهبردی دو طرف در قالب سازمان آتلانتیک شمالی (ناتو) محسوب می شود نیز ترامپ و اروپا اکنون به بن بست خورده اند. اختلافات پس ازآن اشکار شد که ترامپ در نشست سران ناتو در بروکسل و در دیدارهای مکرر خود با دیگر رهبران ازلزوم افزایش سهم اروپا در هزینه های نظامی ناتو صحبت به میان آورده بود و پس از ان، اروپا پس از سکوتی معنادار به تکرارمواضع ترامپ واکنش نشان داد. مکرون رییس جمهوری فرانسه پیش از سفر ترامپ به پاریس بر تشکیل ارتش مشترک اروپایی تاکید کرد.

البته مکرون اولین رهبر اروپایی نیست که معتقد است اروپا برای دفاع از خود باید بیشتر تلاش کند، دونالد توسک، رییس شورای اتحادیه اروپا بعد از خروج آمریکا از توافق هسته‌ای با ایران و پیمان اقلیمی پاریس و همین‌طور به دنبال انتقادات ترامپ از نقش مالی کمرنگ اروپا در پیمان ناتو و تهدیدات وی مبنی بر آغاز یک جنگ تجاری با اروپا گفته بود: «اروپا باید هرآنچه را در توان دارد برای حفظ رابطه و همکاری‌های دو سوی اقیانوس اطلس انجام دهد اما در عین حال ما باید برای هر سناریوی احتمالی آماده باشیم تا بتوانیم به طور مستقل عمل کنیم».توسک همچنین گفته بود: اتحادیه اروپا «باید سپاسگزار» ترامپ باشد چرا که «به لطف او، ما دیگر از توهمات خلاص شده‌ایم». ریاست شورای اتحادیه اروپا افزوده بود: «با در نظر گرفتن تصمیمات اخیر رییس جمهور ترامپ، باید گفت با همچین دوستانی، دیگر به دشمن احتیاجی نیست».

در فرجام، هرچند انتظار نمی رود که اروپا واحد به طور کامل از آمریکای ترامپ جدا شود اما تفاوت های آشکار و شکاف عمیق میان دوسوی اتلانتیک می تواند سیاست های منطقه ای و جهانی کاخ سفید را تحت تاثیر خود قرار دهد. به نظر می رسد که با تداوم روند ترامپ در جهان تنها خواهد ماند.»

انتهای پیام