سیل شیراز ؛ از سرمایه اجتماعی بازیافته تا شیطنت نهادینه

احسان (فرج اله) زارعیان جهرمی در یادداشتی درباره‌ی سیل شیراز که در اختیار انصاف نیوز گذاشته است، نوشت:

فاجعه‌ی سیل نوروز ۹۸ در شیراز، از دلخراش‌ترین حوادث سال‌های اخیر کشور بود. هرچند حوادث دلخراش از این دست را در این سال‌ها کم تجربه نکرده‌ایم. در پس همه‌ی بی‌تدبیری‌ها و خطاهای انسانی منجر به این فاجعه (که در جای خود قابل بحث و بررسی است و هرگز قابل چشم‌پوشی نیست)، آنچه نمود ویژه‌ای داشت، بازیابی سرمایه‌ی اجتماعی در شیراز و خصوصا توسط ساکنین شیراز بود. روحیه‌ی نوع دوستی و اولویت دادن دیگری به عنوان حلقه‌های مفقوده‌ی زندگی اجتماعی، بار دیگر تنومند شدند و به شکلی درخشان خود را نشان دادند.

آنچه رفتار نوع دوستانه و همدلانه‌ی ساکنین شیراز را در برخورد با حادثه دیدگان، حائز اهمیت و توجه می‌نماید، سایر برخوردهای صورت گرفته در فجایع و حوادث مشابه است. چنان که در شهری دیگر و در برف و بوران شدید، کرایه‌ی تاکسی از فرودگاه تا یک‌ میلیون تومان می‌رسد. یا در شهری دیگر در سیل، قیمت آذوقه‌ی اولیه مثل نان و سایر الزامات رفع نیاز تا ده ها برابر افزایش می‌یابد. در قیاس با چنین مواردی، مهمان نوازی شیرازی‌ها، آگهی‌های فراوان منزل رایگان، تعمیرات اتومبیل رایگان و… خبر از بازیابی سرمایه‌ی اجتماعی به نحوی شایسته در این بخش از کشور می‌دهد.

اما آنچه ماجرا را جالب و قابل تامل می‌کند روی دیگر سکه نیز هست. در همین روند مثبت و قابل تقدیر شکل گرفته، برخی رفتارها نیز خبر از خوی شیطنت آمیز و سواستفاده‌گرانه‌ی عده‌ای می‌دهد که جای تامل دارد. در حالی که برآوردها حاکی از خسارت به حدود سیصد اتومبیل می‌دادند، تنها در سه روز اول پس از حادثه، مالکین بیش از سه هزار خودرو، به عنوان خودروی آسیب دیده‌ی سیل خود را به فرمانداری شیراز معرفی کرده‌اند! آری؛ مثلا فردی که ده سال اتومبیل خراب و خارج از کاربردی در خانه داشته است را، در جستجوی دریافت خسارت معرفی کرده است.

شکل گیری موازی این دو رفتار متناقض گویای همه‌ی ماجراست. در واقع همانطور که از احیای سرمایه‌ی اجتماعی و نمود درخشان آن خوشحالیم، برای کمرنگ شدن و به مرور حذف شدن رفتارهایی از گونه‌ی دوم اندیشه و فرهنگ‌سازی کنیم. بخواهیم یا نخواهیم، میان آمیزه‌ای از هر دو شکل رفتار و تفکر زندگی می‌کنیم که همانگونه که رفتارهای مثال‌زدنی برکات خود را در پی دارد، فرهنگ سواستفاده گرانه نیز آسیب‌های ویرانگر خود را در پی خواهد داشت. بی شک مسیر کامیابی زندگی اجتماعی از فرهنگ‌سازی خواهد گذشت.

انتهای پیام