موافقان و مخالفان درباره عملکرد دولت در سیل چه می‌گویند؟
شفقنا نوشت: به دنبال وقوع بارش های اخیر در کشورمان و پس از آن جاری شدن سیل در بخش هایی از استان ها و خسارت های سنگینی که این سیل ها در پی داشت، برخی از شخصیت ها و رسانه ها با انتقاد از عملکرد دولت در این خصوص از نحوه مدیریت تا امداد رسانی و کمک به سیل زدگان این انتقادات موجب شد تا حتی وزیر کشور نیز نسبت به آنها موضع بگیرد. رحمانی فضلی گفت: با عوامل که با نشر خبر دروغ و کذب به دنبال بزرگنمایی مشکلات مناطق سیل‌زده هستند، برخورد قانونی شود تا آرامش عمومی و روانی خسارت دیدگان تامین شود.وی همچنین از برخی بدرفتاری ها در فضای مجازی نسبت به عملکرد دولت در سیل گلستان گلایه کرد و گفت: برخی افراد در شبکه های اجتماعی و فضای مجازی به دنبال عقده‌گشایی سیاسی هستند و از هر فرصتی حتی نمایش رنج مردم برای جذب آرای بیشتر در صندوق های انتخابات دریغ نمی کنند.
وزیر کشور: برخی افراد به دنبال عقده‌گشایی سیاسی هستند
وزیر کشور تصریح کرد: نباید داغ مردم با تکرار و بازنشر تصاویر تلخ این گونه حوادث تازه شده و آن ها را ناامید کرد چرا که با روضه خوانی و سیاه‌نمایی، مشکل کشور برطرف نمی شود. رحمانی فضلی افزود: مدیریت خسارت روحی و روانی، عنصر مهم مدیریت بحران های طبیعی و بلایای مانند سیل و زلزله است که نباید از آن غفلت کرد. وی گفت: به مراجع قضایی و دادستان گفته‌ام با عوامل که با نشر خبر دروغ و کذب به دنبال بزرگنمایی مشکلات مناطق سیل‌زده هستند، برخورد قانونی شود تا آرامش عمومی و روانی خسارت دیدگان تامین شود.
یک فعال دانشجویی: آنچنان که باید حضور دولت در مناطق سیل زده احساس نشد
عضو شورای مرکزی دفتر تحکیم وحدت با اشاره به عملکرد نامناسب دولت در سیل اخیر گفت: همواره این ارتش، سپاه و بسیج بودند که غمخوار و همراه مردم در بحران‌ها وسختی‌ها بودند و با امکانات خود به یاری مردم شتافتند. مژگان صلایی عضو شورای مرکزی دفتر تحکیم وحدت در گفت وگو با فارس با اشاره به مشکلات ایجاد شده برای مردم مناطق سیل زده گفت: بیش از یک هفته از سیل خانمان برانداز دو استان شمالی کشور یعنی گلستان و مازندران می‌گذرد ولی متاسفانه آنچنان که باید حضور دولت در این مناطق احساس نشد، استاندار گلستان هم که به صورت بسیار عجیب در محل خدمت حضور نداشت و این خود بر بغرنج شدن شرایط افزود.
وی ادامه داد: کمترین انتظار این بوده و هست که دولت با تمام قوا وارد میدان شود، وزیر نیرو وقتی از تحمیل تغییر شرایط اقلیمی می‌گوید بایستی شرایط را برای روز های بحرانی فراهم می‌کرد آیا عدم چنین اقدامی جز اهمیت ندادن به مردم است؟ آیا هیچ برنامه ای با علم به اینکه این اتفاقات به وقوع خواهد پیوست را نداشته و ندارند؟! این فعال دانشجویی یادآور شد: گرچه کارشناسان وقوع سیل در آق قلا را یک سال قبل هشدار داده بودند و مسئولان باید خود را برای رخ دادن این حوادث آماده می کردند ولی توجهی به هشدارها نشده بود.
صلایی تاکید کرد: ستاد مدیریت بحران یکی دیگر از دستگاه ها و نهادهایی بوده که دخیل در این مسائل است که متاسفانه کارنامه خوبی در مدیریت بحران‌ها ندارد و دچار بحران مدیریتی است و عملا اقدام قابل توجهی از این ستاد نه تنها در سیل گلستان بلکه در بحران های گذشته مانند زلزله کرمانشاه هم دیده نشده است. عضو شورای مرکزی دفتر تحکیم وحدت گفت: همواره این ارتش، سپاه و بسیج بودند که غمخوار و همراه مردم در بحران‌ها وسختی‌ها بودند و با امکانات خود به یاری مردم شتافتند که اگر همکاری دولت نیز بود این بحران ها با تلفات وخسارات کمتری مدیریت می‌شد.
وی ادامه داد: متاسفانه دولت فقط در هنگام انتخابات و برای جمع آوری آرا به یاد مردم بوده و الان که هنگامه کمک است نقش پررنگی ندارد و این بار به دوش سایر هموطنان و نیروهای های مسلح کشور می افتد. صلایی تصریح کرد: حالا که این بحران دامن گیر اکثر استان های کشور شده تلاش و همت جهادی مسئولان و همچنین همراهی گروه های مردمی را می‌طلبد که این حوادث را ازسر گذرانده و دستگاه های دولتی و در صدد بازسازی و ترمیم برآیند. علت رخ دادن این حوادث و عواملی که سبب تشدید سیل شده شناسایی و مرتفع شود تا دیگر شاهد چنین خساراتی نباشیم.
احسان سهرابی: عملکرد دولت منطبق با منشور حقوق شهروندی نبود
احسان سهرابی، دانش آموخته حقوق عمومی طی یادداشتی برای فارس نوشت: در ۲۹ آذرماه ۱۳۹۵، دولت موسوم به تدبیر و امید با شعار « بیاییم با حقوق خود بیشتر آشنا شویم و قدرتمندانه آن را پاس بداریم»، مجموعه ضوابطی را برای استیفا و ارتقای حقوق شهروندی و در راستای اصل ۱۳۴ام قانون اساسی بعنوان خط مشی و برنامه خود در ۱۲۰ ماده منتشر کرد. این ضوابط از منابع حقوقی بویژه قانون اساسی اقتباس شده و اضافات و الحاقاتی در همان منشور پیدا کرده است.
ورای آنکه مبنای حقوقی و الزام آور بودن این منشور چه ابهاماتی داشته و اینکه آیا در سلسله مراتب هنجارهای حقوقی می توان برای آن محلی از اعراب قائل بود یا خیر؛ در بندهای ۵ و ۸ از بیانیه رئیس جمهور راجع به منشور حقوق شهروندی، کلیه دستگاه‌های تابع قوه مجریه مکلف شده‌اند در مدت معین (ظرف شش ماه) ، برنامه «اصلاح و توسعه نظام حقوقی» را در حوزه مسئولیت خود با تأکید بر تحقق هر چه‌بهتر حقوق شهروندی تهیه کرده و برای اجرای دقیق آن، بسترسازی‌های قانونی و ساختاری و همچنین تلاش‌های فرهنگی و آموزشی لازم را انجام دهند، آنچه از اهمیت بیشتری برخوردار است، میزان و کیفیت توجّه بخش های مختلف قوه مجریه به منشور حقوق شهروندی و نحوه اجرای آن است. از روزهای آخر سال ۹۷ تا همین امروز، حاکمیت و اذهان عمومی متوجه بلای طبیعی سیل شده که خسارت های جانی و مالی فراوانی برای مردم برخی استانهای کشور در پی داشته است و با توجه به اینکه سیاست و خط مشی دولت رعایت و پیشبرد حقوق شهروندی اعلام شده و این امر مقیّد به زمان یا وضعیت خاصی نشده است بنابراین می توان رفتار دولت را در پیشبرد و اعمال واجرای برنامه و خط مشی خود در عین کنترل بحران موجود، مورد ارزیابی و سنجش قرار داد.
رفتار دولت در پیش بینی بحران سیل و اتخاذ تصمیم و تدابیر مقتضی جهت کاهش خسارات ناشی از آن و عملکرد دولت در کنترل بحران پس از بروز سیل و کمک به آسیب دیدگان و آوارگان در بسیاری از موارد با روح و جسم منشور حقوق شهروندی اعلام شده سازگار نیست؛ چه آنکه با وجود پیش بینی نهادهای ذیربط از وقوع سیل و ضرورت توجه به آن، برخی از مسئولین و مقامات اجرایی قبل یا در حین وقوع بحران به دلیل سفرهای تفریحی داخلی یا خارج از کشور، محل کار خود را ترک کرده بودند. اظهار نظرات تنش زا و حاشیه ساز مسئولان اجرایی در مورد نحوه کنترل بحران، و طرح و نشر مسائل غیرمرتبط با بحران سیل در سطح اجتماعی از طرف رسانه داران دولت، نشر اخبار کذب ، فقدان منابع دقیق اطلاع رسانی راجع به وضعیت آسیب دیدگان، میزان خرابی ها و کمک رسانی ها، عدم تنویر افکار عمومی از شایعات، عدم هماهنگی و ضعف شدید در کیفیت و نحوه توزیع کمک ها به آسیب دیدگان و فقدان برنامه عملیاتی دولت برای جبران خسارت ها بطور دقیق نشانگر آن است که دولت، حقوق شهروندان و تکالیف خود در منشور حقوق شهروندی را به فراموشی سپرده است.
این امر وقتی رنگ دردناکی به خود می‌گیرد که سفر تفریحی شخص رییس جمهوری که قرار بود منشور حقوق شهروندی اش از “زنگ انشاء به زنگ عمل” تبدیل شود، در بحبوحه ستیز شهروندان با بحران سیل، عملاً نشان می دهد منشور حقوق شهروندی بیش از آنکه از طرف واضع آن قابل احترام باشد، ابزار مناسبی برای تزویر بوده و گویی در ماده ۲۴ آن اینچنین انشاء نشده است که:
“حق شهروندان است که از دولتی برخوردار باشند که متعهد به رعایت اخلاق حسنه، راست‌گویی، درستکاری، امانت‌داری، مشورت، حفظ بیت‌المال، رعایت حق‌الناس، توجه به وجدان و افکار عمومی، اعتدال و تدبیر و پرهیز از تندروی، شتاب‌زدگی، خودسری، فریبکاری، مخفی‌کاری و دست‌کاری در اطلاعات و پذیرفتن مسئولیت تصمیمات و اقدامات خود، عذرخواهی از مردم در قبال خطاها، استقبال از نظرات مخالفین و منتقدین و نصب و عزل بر مبنای شایستگی و توانایی افراد باشد. “
انتقاد فرمانده هان سپاه از دولت
سردار پاکپور، فرمانده نیروی زمینی سپاه نیز پس از آنکه امکان حضور در شهرستان پلدختر فراهم شد، از وضعیت این شهر بازدید کرد. پس از آن بازدید ویدئویی در رسانه‌ها منتشر شد که نشان می‌داد او در حال ارائه گزارش از وضعیت پلدختر به سرلشکر باقری رییس ستاد کل نیروهای مسلح است. سردار پاکپور گفت: پتو و لوازم گرمایشی در شهر پلدختر وجود ندارد، حدود سه روز است که برای تخلیه منازل در پی وقوع سیلاب اطلاع‌رسانی شده، اما هیچ‌گونه مقدماتی برای این کار انجام نشده است. او افزود: «در حال حاضر همه جا را آب برده، مردم راه ارتباطی ندارند، تنها جاده گاز بازگشایی شده و امکان تردد به‌صورت اندک وجود دارد. جاده بسیاری از روستا‌ها از بین رفته و تنها از طریق بالگرد امکان تأمین آذوقه مردم وجود دارد، برق منازلی از شهر پلدختر که دچار آب‌گرفتگی شده را قطع کرده‌اند.» پاکپور با انتقاد شدید از امداد رسانی به پلدختر اظهار کرد: «مشکلات زیاد است و مدیریت وجود ندارد، هیچ مسئول دولتی جرأت اعزام به پلدختر را ندارد؛ اوضاع این شهر در پی وقوع سیلاب مطلوب نیست.» پاکپور گفت: «مردم پلدختر وضع بسیار اسفباری دارند و وضیعت در روستا‌ها و شهر پلدختر بسیار نامناسب است، مردم عاصی و ناراحت هستند، اما به ما می‌گفتند شما پاسدار هستید و احترام می‌گذاشتند.»
این سخنان پاکپور با واکنش تند سازمان مدیریت بحران کشور که زیر مجموعه وزارت کشور است روبه رو شد. این سازمان در اطلاعیه ای با اشاره به حضور سردار پاکپور به کنایه اعلام کرد: «ایشان ساعتی پس از رفع موانع گسترده مواصلاتی ناشی از بارش‌های طولانی مدت در منطقه و طغیان رودخانه کرخه در شهر پلدختر که به همت تمامی امدادگران حاضر صبح امروز بازگشایی شد، وارد این شهر شدند.» سازمان مدیریت بحران “گلایه مندی” مردم پلدختر از امداد رسانی‌ها را طبیعی ارزیابی کرد و درباره سخنان فرمانده نیروی زمینی سپاه نوشت: “چنین اظهارات رسانه‌ای که در معرض عموم بیان می‌شود، قطعاً علاوه بر مأیوس و ناامید کردن مردم آسیب‌دیده و گرفتار و همچنین عموم مردم کشور، ناخواسته باعث شادی و خوشحالی دشمنان انقلاب شده و کلیت نظام اسلامی را هدف قرار می‌دهد.” در بیانیه این ستاد آمده است: «انتظار می‌رفت فرمانده محترم نیروی زمینی سپاه پاسداران پس از مشاهده کاستی‌ها، بلافاصله موضوع را به مسئولان ذیربط اعم از فرماندار، مسئولان هلال احمر، وزارت نیرو، وزرات جهاد کشاورزی، وزارت راه و شهرسازی، وزارت بهداشت و سایر دستگاه‌های امدادی بیان کرده و در صورت تشخیص عدم توانایی در حل مشکل در منطقه آن را به سازمان مدیریت بحران کشور منتقل می‌کردند.»
در واکنش دیگری به سخنان سردار پاکپور حسام الدین آشنا مشاور رییس جمهور در توئیتی نوشت: «تبدیل مکالمه تلفنی یک مسئول به خبری رسمی که دل مردم را می‌لرزاند، دشمنان را شاد می‌کند و خدمات را ناچیز نشان می‌دهد، حکیمانه نیست. شاید از گوینده توقع چندانی نباشد، اما مطمئنم مخاطب تماس تلفنی، با کفایت‌تر از آن است که اجازه انتشار چنین مکالمه‌ای را داده باشد» چیزی که مشخص است هم سخنان سردار پاکپور و هم اطلاعیه سازمان مدیریت بحران نشان می‌دهد نارضایتی شدیدی در میان مردم پلدختر نسبت به نحوه امداد رسانی وجود دارد. موضوعی که از سوی هلال احمر نیز تائید شده است.
هلال احمر با انتشار اطلاعیه‌ای بر لزوم برقراری امنیت و آرامش در پلدختر تاکید کرد. در این اطلاعیه آمده است: «امدادرسانی در شهر پلدختر به دلیل برخی تنش‌ها و رفتار‌های هیجانی و عدم نظم و آرامش لازم برای انجام فعالیت امدادگران، متأسفانه به رغم ده‌ها سورتی پرواز روند مطلوبی را طی نکرده است.»
جدال لفظی میان دولت و سپاه درباره نحوه امداد رسانی به سیل زدگان پیشتر میان عالی رتبه‌ترین مقامات نیز دیده شده بود. پس از سفر آنکه حسن روحانی رییس جمهور به استان گلستان سفر کرد و از مناطق سیل زده در این استان بازدید کرد به طور غیر مستقیم از اقدامات پر سروصدای سپاه همچون تخریب راه و راه آهن برای تخلیه آب انتقاد کرد. رییس جمهور در این باره گفت که با هلیکوپتر از منطقه سیل‌زده در استان گلستان بازدید کرده و به چشم خود دیده است که جاده‌ها و ریل راه‌آهن را در اطراف گرگان‌رود شکافته‌اند و این کار هیچ تاثیری نداشته و فقط “آب در آق‌قلا بوده و آمده به گمیشان.”
این در حالی است که برخی رسانه ها تخریب و جاده و ریل را در تخلیه آب آق قلا و گمیشان موثر ارزیابی کرده بودند، اما خبرگزاری ایرنا وابسته به دولت در این باره نوشت: «اینکه چرا آب در محدوده گرگان رود حرکت نمی‌کرد و خالی نمی‌شد جای سوال داشت. برای خالی کردن آب جمع شده حتی مسیر جاده‌ها و نیز راه‌آهن را هم شکافتند، اما اتفاق خاصی نیفتاد و تنها از یک طرف به طرف دیگر منتقل شد.» با این حال سخنان روحانی با پاسخی مشابه از سوی سپاه روبه رو شد. سردار جعفری فرمانده سپاه به بی‌اثر بودن تدبیر‌های سپاه در منطقه سیل‌زده گلستان اعتراف کرد و ابراز تاسف نمود که “این امکان فراهم نشد که بتوانیم زندگی مردم را از آب تخلیه کنیم. ” او در عین حال به دستگاه‌های دولتی کنایه می‌زند که از امکانات خود برای کمک به مردم به خوبی استفاده نکرده‌اند: «اگر بقیه دستگاه‌های دولتی امکانات خود را به اندازه نیروهای مردمی، بسیج، سپاه، ارتش و سایر نیروهای مسلح، پای کار بیاورند؛ سریعتر این کار انجام خواهد شد.»
سعید حجاریان: می‌توان به دولت خرده گرفت، اما چنین حقی متعلق به کارشناسان فن است
در این میان سعید حجاریان، فعال سیاسی نیز در گفت وگو با «شرق» می گوید: سیاسیشدن بحران‌ها فقط به ایران محدود نیست. در خاورمیانه و کشورهایی مانند افغانستان نیز این‌گونه است و بحث درباره طالبان به‌سرعت سیاسی و جدلی شد. اما به نظر من، نگاه‌ها باید معطوف به حل بحران باشد. سیاسیشدن، بحران را عمیق می‌کند. به همین جهت، برخی حوزه‌هایی که ماهیتا غیرسیاسی هستند، باید به کارشناسان و داوران مرضی‌الطرفین سپرده شوند؛ به‌عنوان‌مثال، زمانی شایعه می‌شود سؤال‌های کنکور فروخته شده است؛ در پی آن، عده‌ای به‌راحتی به دانشگاه می‌روند و عده‌ای در اعتراض راهی وزارت علوم و سازمان سنجش می‌شوند. این قبیل موضوعات را می‌توان سریعا سیاسی کرد و فساد را به تمام دولت نسبت داد و درمقابل می‌توان موضوع را تفکیک و روی آن کار کارشناسی کرد که طبعا راه دوم عقلانی‌تر و به صواب نزدیک‌تر است، اما در این شرایط اهمیت عنصر اعتماد عمومی مشخص می‌شود و ممکن است یک گفتار و نوشتار جریان را تغییر دهد و وضعیت را بسامان کند، اما می‌بینیم به جنگ اعتماد عمومی رفته و حتی هلال‌احمر را ملکوک کرده‌اند. باید توجه کنیم بحران بی‌اعتمادی به بحران بی‌اعتباری ختم می‌شود تا به آنجا که مردم داور بی‌طرف خارجی را به گونه‌های وطنی ترجیح می‌‌دهند.
سعید حجاریان به ریشه‌یابی این نقدها پرداخته و البته به نقش دولت در مدیریت بحران سیل اخیر هم اشاره کرده است. به گفته حجاریان؛ «می‌توان به دولت خرده گرفت، اما چنین حقی متعلق به کارشناسان فن است که خبرویت دارند، اما متأسفانه در این بلا، شاهد جنگ لفظی با دولت بودیم که نمک به زخم مردم پاشید». حجاریان درباره اینکه چرا بحران‌ها در کشور سیاسی می‌شوند هم بعد از توضیحاتی تأکید کرد: «می‌بینیم به جنگ اعتماد عمومی رفته و حتی هلال‌احمر را ملکوک کرده‌اند. باید توجه کنیم بحران بی‌اعتمادی به بحران بی‌اعتباری ختم می‌شود تا به آنجا که مردم داور بی‌طرف خارجی را به گونه‌های وطنی ترجیح می‌‌دهند». ماحصل این گفت‌وگو را در پی می‌خوانید.
او معتقد است: مسئولیت مدیریت بحران برعهده دولت است و سایر نیروها، اعم از مردمی و نظامی باید تابع این مدیریت باشند و تک‌روی را تعلیق کنند. حتی اگر حجم تخریب سیل به حدی بوده است که مدیریت بحران از پس آن برنمی‌آمده، مجوز تعرض دیگران صادر نمی‌شود و دولت باید افراد قوی‌تری را جایگزین کند. حتی در این مواقع، سایر کشورها حاضر به کمک هستند و این کمک‌ها نیز باید تابع ستاد بحران و فرماندهی واحد باشد تا اولویت‌بندی صورت بگیرد و امکانات به‌درستی توزیع شوند. ناکارآمدی دولت، برخلاف سایر نهادها آشکار است، زیرا تحفظ چندانی وجود ندارد و همه کارهای دولت در معرض دید و داوری مردم است، اما سایر نهادها فاقد شفافیت هستند. چنان‌که در یک فقره دیدیم، پس از انتشار بودجه برخی دستگاه‌ها گفتند دولت به دشمن گرا داده است! البته در کنار انتقاد از بخش‌های دیگر، نباید انتقاد به دولت را فراموش کنیم، زیرا درون دولت مانند سایر بخش‌ها، فساد و بی‌کفایتی وجود دارد.
انتهای پیام
