«جدی‌ترین مقصد بعدی مهاجران افغان مقیم ایران اروپاست»
گفت‌وگو با فاطمه اشرفی، رییس هیأت مدیره‌ی انجمن حامی
اظهار نظر عباس عراقچی معاون وزارت خارجه در مورد مهاجران افغانستانی و حضور آنها در ایران در فضای مجازی و بین فعالان سیاسی و اجتماعی بازخوردهای مختلفی داشت عده‌ای آن را خلاف حقوق انسانی می‌دانستند و نسبت به صحبت‌های عراقچی نقد داشتند. عده‌ای هم با به را انداختن هشتگ خواستار بازشدن مرزها بودند فاطمه اشرفی کارشناس ارشد علوم سیاسی و رییس هیأت مدیره‌ی انجمن حمایت از زنان و کودکان پناهنده (حامی)، در گفت‌وگو با انصاف نیوز گفت اگر مهاجران از ایران بروند به اروپا خواهند رفت و خطاب عراقچی به اروپا بوده است.
عراقچی در هجدهم اردیبهشت در گفت‌وگوی ویژه‌ی خبری، گفته بود: «اروپایی‌ها بعد از بحران مهاجرت سوریه نگران هستند موج جدیدی از هرجایی صورت بگیرد. سه میلیون افغان در ایران هستند. درآمدهای ما کم شود ممکن است از برادران و خواهران افغان بخواهیم ایران را ترک کنند. اینکه کجا بخواهند بروند انتخاب با خودشان است».
افغانستانی‌ها اگر به ایران نمی‌آمدند، به اروپا می‌رفتند
فاطمه اشرفی در مورد اینکه اگر مهاجران افغانستانی ایران را ترک کنند مقصدشان کجا خواهند بود به انصاف نیوز گفت: «جدی‌ترین و مهم‌ترین مقصد مهاجران افغان که در ایران زندگی می‌کنند می‌تواند کشورهای اروپایی باشد چون شرایط و وضعیت در افغانستان بعد از 17 سال تلاشی که جامعه‌ی بین‌المللی از جمله کشورهای اروپایی و آمریکایی در افغانستان انجام دادند همچنان ضعیف‌تر از آن است که پذیرای برگشت مهاجران افغان باشد.
فکر می‌کنم که خطاب آقای دکتر عراقچی هم به کشورهای اروپایی بود؛ نمی‌دانم تهدید بوده یا نه اما این موضوع جای توجه و گفت‌وگوی بیشتر دارد. به هرحال ایران به عنوان اولین کشور پذیرنده‌ی مهاجران افغان و همسایه‌ی غربی افغانستان، تعداد قابل توجهی از مهاجران افغان را طی سالهای طولانی پذیرا بوده است.
به طور طبیعی اگر جمهوری اسلامی، میزبانی این جمعیت را انجام نمی‌داد، کشورهای اروپایی مقصد اصلی این جمعیت می‌شدند».
او در مورد اینکه ورود این مهاجران به اروپا چه تبعاتی برای این کشورها در پی خواهد داشت، گفت: «وقتی جمعیتی به طور برنامه‌ریزی نشده وارد حوزه‌ی کشوری می‌شوند؛ چه آن کشور آمادگی سیاسی، اقتصادی، اجتماعی داشته باشد و چه نداشته باشد، روی زندگی اجتماعی مردم آن کشور و حتی روی سیاست‌های مختلف سیاسی، اجتماعی و امنیتی آن می‌تواند تاثیر بگذارد».
اشرفی که ان‌جی‌اوی تحت مدیریت او در مورد مهاجران افغانستانی فعالیت‌های زیادی داشته و دارد، ادامه داد: «این نکته را هم باید مدنظر داشت که تصمیم‌گیری در مورد چگونگی و میزان حضور اتباع خارجی در کشورها قبل از هرچیزی یک مساله‌ی حاکمیتی است. با در نظر گرفتن تمام شرایطی که در داخل افغانستان وجود دارد و همینطور شرایط سنگینی که در ایران به خصوص بعد از اعمال تحریمها برای مردم و دولت به وجود آمد، طبق قاعده کشور به سمتی می‌رود که به سیاست‌های مهاجرت‌پذیری خود هم توجهاتی داشته باشد. ما امیدواریم که این توجهات به سمتی نرود که حقوق انسانی کمتر مورد توجه قرار بگیرد».
بازتاب‌ها در فضای مجازی
صحبت‌های عراقچی در فضای مجازی بازخوردهای مختلفی داشت، بسیاری این صحبت‌ها را غیرانسانی می‌دانند. در این بین هشتگ «مرز_را_باز_کنید» به راه افتاد که کاربران توییتر با زدن این هشتگ درخواست باز شدن مرزها را دارند تا افغان‌هایی که می‌خواهند ایران را ترک کنند بتوانند این کار را بکنند.
فریبا قلی‌زاده خبرنگار افغانستانی‌الاصل ساکن ایران که در ایران متولد شده در توییتی نوشت: «آقای عراقچی کافیه مرزهای ترکیه رو باز کنید مطمئن باشید افغانستانی‌ها همه با پای خودشون میرن». علی اصغر شفیعیان، سردبیر انصاف نیوز در پاسخ به این توییت نوشت: «حرف دکتر عراقچی دقیق بود. اروپا مقصد افغانستانی‌ها خواهد بود. عراقچی غرب را تهدید کرد، نه افغانستانی‌ها را».
مهرداد فرهمند: عمل کن اما به زبان نیاور!
مهرداد فرهمند، گزارشگر بی‌بی‌سی، در یادداشتی تلگرامی درباره‌ی سخنان عباس عراقچی معاون وزیر خارجه درباره‌ی احتمال تغییر وضعیت مهاجران افغان در ایران نوشت:
اینکه عراقچی گفته اگر فروش نفت ایران به صفر برسد از برادران و خواهران افغان می‌خواهند ایران را ترک کنند، در واقع توسل به شیوه‌ای است که ترکیه به کار برد و نتیجه گرفت. ترکیه درهای غرب را به روی مهاجران سوری باز کرد و از همین درها البته هم شمار زیادی افغان گذشتند و هم تعداد زیادی ایرانی که خود را سوری یا افغان جا زدند تا پناهندگی بگیرند. این سیاست، بحرانی برای اروپا رقم زد که به عقب نشینی در برابر ترکیه انجامید. اشاره‌ی عراقچی هم به همین شیوه است، هرچند شکی نیست که به زبان آوردن بسیار نسنجیده و نابخردانه بوده است. ترکیه اگر کاری کرد، هیچگاه هیچیک از مسوولان ریز یا درشت این کشور آن را به زبان نیاوردند و گردن نگرفتند. عمل کردند بی آنکه حرف بزنند و دست خود را رو کنند. ناگفته پیداست که اصلا بیان چنین حرفی بسیار غیرانسانی است.
کار دیگری که ایران می‌تواند بکند، باز کردن درهای ترانزیت مواد مخدر بسوی غرب است. ایران یکی از بزرگترین گذرگاههای موادمخدر در جهان است و در خط مقدم مبارزه با تجارت جهانی مواد مخدر قرار داد. ایران بر اساس عضویت در پیمانهای بین المللی، هزینه‌ی زیاد جانی و مالی برای مبارزه با مواد مخدر می‌دهد، اما دولت‌های اروپایی عضو این پیمانها به بهانه‌ی تحریمها از عمل به تعهداتشان در این پیمانها سر باز می‌زنند.
سالها پیش که حزب کارگر در انگلیس در قدرت بود من برای پوشش یکی از گردهمایی‌های حزب محافظه‌کار به محل این گردهمایی در لندن رفتم. سر مالکوم ریفکیند که پیشتر در زمان نخست وزیری جان میجر، وزیر دفاع و وزیر خارجه بود بتازگی همراه با هیاتی از نمایندگان مجلس انگلیس از سفر رسمی به ایران بازگشته بود. او بسیار از نقش ایران در مبارزه با مواد مخدر ستایش و از دولت انگلیس انتقاد کرد که چرا به تعهدات خود عمل نمی‌کند. از جمله تعهدات انگلیس این بود که عینک‌های دید در شب در اختیار ایران قرار بدهد (همان عینک‌های دید در شب که خرید آنها پرونده‌ای به بار آورد که اکنون پدیده شهرزاد میرقلی خان و محمد سرفراز از آن در آمده است).
سر مالکوم ریفکیند در آن سخنرانی گفت که ایران هر ساله میزان زیادی تلفات جانی و خسارت مالی برای مبارزه با ترانزیت مواد مخدر به خود همراه می‌کند و کافی است دست از این مبارزه بکشد، تا ببینید بهای مواد مخدر در خیابانهای لندن تا کجا نزول خواهد کرد.
البته امیدوارم آقای عراقچی درباره‌ی مواد مخدر هم حرف نابخردانه‌ای نزند و مثلا نگوید اگر فروش نفت ایران به صفر برسد، با کمپرسی در خیابانهای لندن هروئین خالی می‌کنیم. ایشان گویا دقت ندارد که چه حرفی را کجا و به که بزند. دو سال و اندی پیش در ژنو یک بار من از ایشان سوالی پرسیدم و ایشان هم مفصل پاسخ داد و من هم تشکر کردم و گفتم که این حرف‌های شما را می‌توانیم پخش کنیم، گفت کجا پخش کنید؟ گفتم در بی بی سی. گفت بی بی سی؟ من فکر کردم شما از طرف آقای دی میستورا آمدید (فرستاده ویژه سازمان ملل در امور سوریه). من تعجب کردم که ایشان از خودش نپرسیده چطور آقای دی میستورا یک ایرانی را، آن هم در راهرو نزد ایشان فرستاده و چگونه کارت عکسدار من را بر گردنم ندیده که رویش به خط جلی نوشته خبرنگار، حال آنکه دیپلماتها و از جمله اعضای هیات همراه خودشان کارت متفاوتی به گردن دارند.
کسی که با الفبای سیاست آشنایی داشته باشد، می‌داند که اگر برگه‌ای در آستین برای روز مبادا دارد، هیچگاه نباید دست خود را رو کند. ما که سیاستمدار نیستیم، بر عکس آقای عراقچی همیشه دقت داریم که چه حرفی را کجا و به که بزنیم و از همین رو، با اینکه صدا و تصویر ایشان را کامل ضبط کردیم، هیچگاه پخش نکردیم.
انتهای پیام
انتهای پیام
بر خلاف نظر جناب فرهمند، از آن جا که ایران تریبون و لابی چندان قوی ندارد اصولاً مجبور است نقطه نظراتش و ابزار چانه زنی اش را از زبان دیپلمات های رده متوسط بیان کند. همچنین کشوری مثل ترکیه توان و انگیزه بیش تری برای عمل کردن دارد در حالی که رفتار ایران همیشه به نوعی محافظه کارانه است و بیش تر تهدید می کند تا عمل.