مستندی درباره‌ی اعدام زیر 18 سال
/ گزارشی از اکران خصوصی مستند «بودن» /
نسترن فرخه، خبرنگار انصاف نیوز: صابر نوجوانی است که در یک درگیری مرتکب قتل می‌شود، پسری که از همان کودکی در گیرودار جدایی مادر از پدری معتاد قرار می‌گیرد، در آخر اعتیاد منجر به مرگ پدر می‌شود و به اجبار به حضانت پدربزرگ خود در می‌آید، خبر از این طرف و آن طرف می‌رسد که صابر هرروز برای پدر بزرگ مواد می‌خرد و گاه یک مقداری از آن را برای خود نگه می‌داشته و می‌فروخته. همه‌ی این اتفاقات در نهایت صابر را به سمت کانون اصلاح و تربیت سوق دادند، تا آنجا که دیگر هیچ کمکی نتوانست این نوجوان آسیب دیده را به جامعه بازگرداند.
به گزارش انصاف نیوز این بخشی از داستان مستند «بودن» به کارگردانی ونداد فلاح است، موضوع این مستند مربوط به اعدام کودکان زیر 18 سال در ایران است، موضوعی که طبق کنوانسیون‌های بین‌المللی ممنوع شده است، اما هنوز در ایران لغو نشده است.
اکران خصوصی این مستند،26 ام اردیبهشت ماه در تالار امیرالمومنین دایره المعارف بزرگ اسلامی با حضور عده‌ای از نمایندگان اصلاح طلب و فعالان حقوق بشر برگزار شد و در پایان نمایش بعضی از مهمانان همچون عماد الدین باقی فعال حقوق بشر، پروانه سلحشوری نماینده مجلس، کاظم موسوی بجنوردی رییس دایره معارف بزرگ اسلامی،پروانه رضاییان فعال حقوق بشر سخنرانی کردند.
عماد الدین باقی: اگر به بی بی سی می‌فروخت تا چند سالش تامین بود
عماد الدین باقی پژوهشگر تاریخ و فعال حقوق بشر در پایان نمایش گفت: «آقای فلاح با همین امکانات شخصی خودش فیلم را ساخته، اگر صدا و سیما می‌خواست هزینه کند چه مبلغ گزافی را خرج می‌کرد. اگر ایشان فیلم را به بی بی سی می‌فروخت شاید تا چند سالش هم تامین می‌شد اما آقای فلاح دغدغه‌اش این هست که در جامعه‌ی خودش، با مردم صحبت کند.
این فیلم همه‌ی ابعاد تراژدی را نشان نمی‌دهد، چیزهای خیلی کوچکی از این اتفاق را نشان می‌دهد، از این 198 کشور عضو سازمان ملل تنها کشوری که اعدام زیر 18 سال دارد، کشور ما است. حتی عربستان سعودی هم این قانون را لغو کرده، در یکی از ایالت‌های آمریکا که بعد از سال‌های سال اعدام برقرار بود، دو سال پیش شایعه شد که یک اعدام زیر 18 سال اتفاق افتاده که بلوایی به پا شد. اما حالا در کشور ما این اتفاق می‌افتد که نه دلیل شرعی دارد و نه دلیل عقلی، شاید تاسف‌آورتر این باشد که در کل کشور شاید محکومین به اعدام زیر 18 سال به 90 تا 100 نفر هم نرسند، اما هزینه‌ای که این موضوع برای حکومت ایجاد می‌کند از کل اعدامی‌ها بیشتر است. در یک سال گذشته 5 اعدام زیر 18 سال داشتیم، هر کدام از این موارد مثل بمب هیروشیما در دنیا صدا به پا می‌کند، چون این موضوع برای دنیا مهم است و تاثیر مخربی بر افکار آنها دارد.
امیدوارم نمایندگان حاضر در جمع برای اصلاح ماده 91 تلاش کنند، حسن ماده 91 این است که نسبت به ماده‌ی قبل بهتر شده، از آن جهت که دست قاضی را باز می‌گذارد تا حکم اعدام ندهد، اما از طرفی این دو پهلو بودن ماده هم وجود دارد که می‌گوید افراد زیر 18 سال به تشخیص پزشکی قانونی شبهه در کمال رشد و کمال عقلی‌شان بود، حکم اعدام صادر می‌شود. در دنیا صدها کتاب نوشته شده و تحقیقات تجربی ثابت کرده که افراد زیر 18 سال رشید نیستند، حتی خیلی از علما هم نظرشان همین است، مثل علامه طباطبایی که در المیزان دو جا تصریح می‌کنند که افراد قبل از سن 18 به رشد عقلی نرسیده‌اند.
در حالی که برای گرفتن گواهینامه، پاسپورت و یا رفتن به سربازی باید تا سن 18 سالگی صبر کرد، همه جا 18 سالگی ملاک است اما تا به موضوع قصاص می‌رسیم دیگر ملاک نیست.»
کاظم موسوی بجنوردی: موضوع فقط اعدام زیر 18 سال نیست
کاظم موسوی بجنوردی، رییس دایره المعارف بزرگ اسلامی با انتقاد به بخش‌هایی از قانون گفت: «اشکال فقط این نیست که چرا جوانان زیر 18 سال محکوم به اعدام می‌شوند، بنظرم اشکال بالاتر از این است، اینکه چرا اساسا مساله‌ی رضایت مطرح می‌شود؟ چون این موضوع در جامعه‌ی ما باعث ایجاد دشمنی می‌شود؛ یعنی خانواده‌ی مقتول علاوه بر اینکه رنج از دست دادن عزیز خود را دارند، یک رنج بسیار مضاعفی را مجبورند تحمل کنند برای اینکه آیا قتل بکنند و یا نکنند. این باعث می‌شود در درون خانواده اختلاف پیش آید که چه کسی موافق و چه کسی مخالف است، حتی گاهی دشمنی‌های خطرناک پیش می‌آید چون برخی از خانواده‌های قاتل ممکن است از اشرار باشند که در این صورت امنیت خانواده‌ی مقتول از بین می‌رود. این مساله ابعاد بسیار زیادی دارد، اینکه اجرای حکم اعدام را منوط کنیم به رضایت خانواده‌ی مقتول، در شر ایط کنونی دنیای ما نتیجه‌ی بسیار معکوسی دارد.
بنابراین اشکال فقط این نیست که چرا افراد زیر 18 سال محکوم به اعدام می‌شوند، حتی اعدام‌های بالاتر از این سن هم وقتی به گرفتن رضایت از خانوده مقتول منوط می‌شود، پیامدهای بسیار بد اجتماعی دارد. مساله‌ی دیگر علم قاضی است، علم قاضی نقطه‌ی بسیار منفی در قضاوت‌ها است؛ یعنی ما چنین اختیاری را به قاضی بدهیم که اگر بگوید من علم دارم، می‌تواند برای کسی که زیر دست و پای او قرار دارد کافی باشد.»
بجنوردی در بخش دیگری از صحبت‌هایش گفت: «من بایکی از علما بحث می‌کردم، گفتم چه اشکال دارد آنجا که کلام معصومین در مورد چیزی نیست، شما بگویید عقلا و اخلاقا من این حکم را صادر می‌کنم. همین چند وقت پیش مگر نبود که پدرخوانده می‌توانست با دختر خوانده‌ی خود ازدواج کند، این موضوع از لحاظ اخلاقی و عقلی یک چیز مذمومی است. این کار فریب دادن یک کودک است، کودک آزاری است، تمام صفات رذیله که ما می‌توانیم در این زمینه قید کنیم شامل این مورد می‌شود ولی در مجلس تصویب شد به این دلیل که نهی از طرف معصوم در آن نبود.
من معتقدم مساله‌ی اعدام و گرفتن رضایت آثار سو برای جامعه دارد و دشمنی‌هایی را به وجود می‌آورد. بهتر است هر تصمیمی از طرف حکومت باشد و حکومت تصمیم نهایی را بگیرد.»
پروانه سلحشوری: چرا در کشور خشونت ترویج می‌شود؟
پروانه سلحشوری نماینده‌ی مجلس در بخشی از این برنامه گفت: «من معتقدم کاری که فیلم می‌کند، صدها ساعت بحث کردن در مجلس انجام نمی‌دهد، چند ماهی است که در جریان تلاش برای تغییر ماده 91 هستم. با تمام حقوق‌دانان مجلس صحبت کردم و جوابی که از آنها گرفتم این است که طبق ماده 91 ما دیگر اعدام زیر 18 سال نداریم و چون شرع منع کرده ما نمی‌توانیم قانون شفاهی در این‌باره داشته باشیم؛ یعنی آنها معتقد هستند اساسا چنین کاری در شورای نگهبان تایید نمی‌شود و اجازه داده نمی‌شود بر اساس قوانین شرعی ما در مجلس بتوانیم چنین کاری انجام دهیم. بیشتر از اینکه با اعدام یک فرد زیر 18 سال نظام آسیب خواهد دید من یک انسان را در نظر می‌گیرم که چرا در کشور ما اینقدر خشونت ترویج می‌شود. کسانی که اداره کننده‌ی میهن ما هستند به جای اینکه التهاب را بخوابانند خودشان التهاب آفرین هستند یعنی بجای اینکه خشونت را کم کنند آن را افزایش می‌دهند. باید از طرف مردم این صدا به حاکمیت برسد که ما خواهان صلح هستیم و نه جنگ.»
پروانه رضاییان: مخفیانه اعدام زیر 18 سال انجام می‌شود
پروانه رضاییان فعال حقوق بشر در مورد اعدام‌های پنهانی مدعی شد: «اینکه گفته می‌شود اعدام زیر 18 سال انجام نمی‌شود، متاسفانه اینطور نیست و پنهانی این اتفاق می‌افتد، اگر ما واقعا معاهدات بین المللی را پذیرفتیم، چرا مخفیانه این کار را می‌کنیم؟
حتی در یک پرونده‌ی ما در سیرجان چون خانواده‌ی مقتول به امام رضا خیلی ارادت داشتند با یکی از خادمین حرم به نام حاج آقا محمدیان صحبت کردیم تا آن روز برای طلب بخشش در صحنه باشند، فردای آن روز برای اطلاع از ماجرا با ایشان تماس گرفتم که گفتند همان روز یک فرد زیر 18 سال هم اعدام شده بود. من هم رفتم خبرها را خواندم دیدم مطلقا اسمی از کودک زیر 18 سال نیست.»
این فعال حقوق بشر ادامه داد: «ما وقتی برای گرفتن رضایت می‌رویم اصلا امنیت جانی نداریم، هیچ کارت و مدرکی نداریم که به صورت قانونی فعالیت کنیم، مثلا ما برای گرفتن رضایت جایی رفته بودیم که در چله‌ی زمستان تا نیمه‌های کوچه روی ما آب می‌ریختند و وقتی به خانه برگشتیم از همه‌ی لباس‌های ما آب می‌چکید. جای دیگری نزدیک کرج در شب اعدام رفته بودیم و به ما گفتند مواظب خودتان باشید تا از بالای دیوار روی شما اسید نریزند. اینها را گفتم تا جامعه بداند پس از هر اتفاق بدی که می‌افتد تلاش و زحمت بسیاری کشیده می‌شود.»
ونداد فلاح:بد بینی به کار ما بسیار است
در پایان ونداد فلاح سازنده‌ی فیلم در مورد موانع ساخت چنین مستندهای به خبرنگار انصاف نیوز گفت: «بدبینی به حدی زیاد بود که هر کجا می‌خواستیم دوربین را روشن کنیم، انگار مسلسل به سمتشان گرفتیم که در مراتب بالاتر این بدبینی بیشتر و بیشتر می‌شد. بچه‌هایی که با این ارگان کار می‌کنند تازه بچه‌های استخدام شده‌ی همین جاها هستند.
مثلا در فیلم دیدید که یک مورد رسانه‌ای شد و مانع ادامه‌ی فعالیت فعالان شد، موانع کار بسیار است، حتی سر مجوز دادن چون احساس می‌کنند برداشت‌های غیر از برداشت رسمی می‌شود و دوست ندارند برداشتی غیر از ارایه‌ی رسمی شود، در ذهنشان به سیاه‌نمایی آن را تعبیر می‌کنند در صورتی که باید آسیب شناسی صورت گیرد تا مساله حل شود.
در صورتی که هدف ما این است که فیلم بسازیم، اطلاعات جمع کنیم تا قوانین را درست کنیم یا مسایل فرهنگی را بررسی کنیم.»
انتهای پیام
