بررسی فعالیت‌های اخیر قوه قضاییه

 مجتبی انصاریان، دکتری حقوق، استادیار دانشگاه پیام نور در یادداشت ارسالی به انصاف نیوز نوشت:

قوه قضاییه یکی از تنها سه رکن در ساختار دولت جمهوری اسلامی ایران علاوه بر نقش اصلی در تحقق عدالت، در نظم بخشی و پیشرفت کشور به طور غیرمستقیم نقش مهمی دارد. چرا که اگر در مقام تعقیب، دادورزی و دادرسی دادگرانه، صدور حکم و اجرای آن به خوبی و براساس انصاف و بی طرفی برخورد شود بازخورد و اثر آن موجب تحرک، فعالیت و اعتماد بیشتر میان مردم و ساختار سیاسی و در نتیجه رفاه و توسعه خواهد شد. 

با انتصاب آقای رییسی به سمت ریاست قوه قضاییه، بر اقدامات قضایی و فعالیت‌ها افزوده شد و به نظر می رسد در رویکردها و رهیافت‌های پیشین حاکم بر قوه قضاییه نیز تغییر حاصل شد. می‌توان چنین نگرش جدیدی را در چند حوزه مورد شناسایی قرار داد:

۱. برخورد علمی و تحلیلی با مسایل و مشکلات کشور و قوه قضاییه. 

تکیه ایشان و قوه قضاییه بر ضرورت رویکرد منطقی در برخورد با قضایا می تواند راهگشای بسیاری از مشکلات ساختاری و کم شدن حجم پرونده‌ها و افزایش اعتماد در جامعه باشد. رویکرد مطالعه، آسیب شناسی، بازبینی مشکلات و تلاش برای پیدا کردن راه حل درست، اثرگذار و دایمی در صورت نهادینه شدن می‌تواند بسیاری از چالش‌ها را تبدیل به فرصت نماید. در این زمینه رییس قوه قضاییه برای بررسی آسیب‌های اجتماعی با جامعه شناسان و کنشگران حوزه اجتماعی جلسه تشکیل دادند که اتفاق بسیار خوب و کم سابقه‌ای است که نشان از اهمیت مشاهده، پژوهش و علوم انسانی در جامعه دارد. “تقی آزاد ارمکی” استاد جامعه‌شناسی دانشگاه تهران پس از نشست هم‌اندیشی نخبگان و فعالان حوزه آسیب‌های اجتماعی که با حضور رییس قوه قضاییه انجام داد بیان نمود: نگاه رییس قوه قضاییه به مسایل بسیار کارشناسانه و همراه با تعامل بود.

۲. حمایت از حقوق بانوان. 

شاید به جرات می‌توان گفت همیشه و همه جا به شکل‌ها و نوع‌های مختلف حقوق زنان در معرض نقض، تخطی و انکار است. رویکرد جدید بر خلاف تصور، به حمایت از حقوق زنان پرداخته است. “رییس قوه قضاییه انواع بی‌عدالتی‌ها، تضییع حقوق و هر آنچه را یک خانم را در مضیقه قرار می‌دهد را مصداق خشونت علیه زنان دانست”.  

همچنین آقای رییسی از کار آنان در حوزه قضایی نیز استقبال نموده است که بسیار برای تحقق کامل جامعه ای عادلانه و سالم، مفید است. “وجود زنان در دادگاه‌های خانواده بسیار ارزشمند است” در این زمینه باید به لایحه صیانت، کرامت و تامین امنیت بانوان در برابر خشونت که توسط قوه قضاییه به دولت ارسال شده است اشاره نماییم که حرکت بسیار خوب و سازنده‌ای است. 

۳. قبول و پذیرش واقعیت.

قبول واقعیت از سوی مسوولان معمولا به سختی انجام می‌پذیرد که دلایل مختلفی دارد. این که تصور می‌کنند 1. پذیرفتن واقعیت و اعلام آن، قبول شکست و برای آنان مسوولیت آور است. 2. موجب ناامیدی در جامعه می‌گردد. 3. دلیلی برای بازنگری در برنامه‌ها و رویه‌ها و شروع کار فراوان می‌شود. رییس قوه قضاییه بیان نمودند که “جامعه ایران دچار مشکل بوده و آسیب‌های زیادی دارد. آسیب‌های اجتماعی واقعیتی انکار‌ناپذیر است و دور از سیاه نمایی باید واقعیات را دید. در این زمینه نه خوشبین باید بود و نه بدبین بلکه باید واقعیات را دید و آسیب شناسانه برخورد کرد.” در واقع ایشان مرحله نخست پیشرفت به سوی عدالت را پایه گذاری کردند چرا که درپی پذیرش این واقعیت، برنامه‌ریزی منسجم‌تر، واقع بینانه و کار دوچندان را پی می‌گیرند.

۴. لزوم توجه به نظر کارشناس در پرونده‌های قضایی

ضرورت توجه به نظر کارشناس در بررسی پرونده‌ها و اصالت بخشی به کارشناسی در رویکرد جدید به چشم می‌خورد. در این زمینه رییس قوه قضاییه بیان داشتند: “کارشناسان در جهت تصمیم سازی برای تصمیم گیری‌ها نقش تعیین کننده‌ای را بر عهده دارند. عدم برخوداری یک نظر کارشناسی از اتقان لازم، حکم را غیر متقن می کند؛ به همین جهت نقش کارشناسان در صدور حکم متقن بسیار با اهمیت است”. این که ایشان اعلام می‌کند تاخیر در ارایه نظریه کارشناسی می‌تواند به اطاله دادرسی منجر شود و صحبت‌های دیگر نشان از تخصص و آشنایی با امور فنی و علمی قضاوت دارد که بسیار مفید و موثر خواهد بود.

۵. پرهیز از ورود غیر ضرور به مسایل سیاسی

رییس قوه قضاییه به جای پرداختن به مسایل سیاسی کشور که در حوزه دیگر نهادها است بر امور قضا، مسایل و مشکلات موجود تکیه کرده‌اند امری که با مشاهده سخنرانی‌ها و صحبت‌های ایشان با مقایسه با روسای قبل قوه به خوبی می‌توان آن را تایید نمود. چرا که هر امری با توجه به تفکیک قوا در کشور، متعهد و مسوول خود را دارد.

۶. نگرش نخبه‌گرایی و توجه به دانشگاه

رویکرد بهره از دانش، علم و اطلاعات و پژوهش‌های صورت گرفته نخبگان که به دور از ذهنیت گرایی و پاسخ را از پیش دانستن است کمک بزرگی به حل چالش‌های قانونی و اجرایی در قوه قضاییه می‌کند. امری که با حضور و فعالیت حقوقدانان در امر قانون نویسی بنا بر خواست مردم و عدالت ورزی با وجود دستگاه قضایی صورت خواهد گرفت. آقای رییسی بیان نمودند “باید درباره آسیب‌های اجتماعی کار کارشناسی کنیم. باید از نخبگان دعوت کنیم تا در این زمینه به قوه قضاییه کمک کنند.” که با توجه به وجود متخصصان و پژوهشگران دلسوز و آگاه در کشور، بسیار مفید و راهگشا خواهد بود. 

در خصوص رویکرد رییس قوه قضاییه باید اشاره کرد که:

1. برخلاف رویکرد قبلی قوه و مسوولان پیشین آن است.
2. به دلیل سابقه حقوقی و قضایی شخص رییس قوه قضاییه است.

در نهایت ضمن تشکر از اتخاذ رویکردهای علمی، اصلاح گرایانه، حقوقی و حمایت از گروه‌های آسیب پذیر همچون بانوان از رییس محترم قوه قضاییه که مورد تایید بسیاری از شهروندان بوده است که در این رابطه “غلامحسین اسماعیلی رییس حوزه ریاست و سخنگوی قوه قضاییه با ارایه نتایج یک نظرسنجی که از سوی یکی از دستگاه‌های رسمی کشور در چند استان انجام شده است، میزان استقبال مردم از رویکرد جدید قوه قضاییه را ۷۶ درصد اعلام کرد” از آقای رییسی تقاضا می‌شود که با مفسدان اقتصادی بر اساس قانون، سخت گیرانه و با فعالان سیاسی و مدنی و زیست محیطی آسان گیر برخورد نمایند و همچنان با جدیت به آسیب شناسی، اصلاح ساختاری، رویه و عملکرد قوه قضاییه ادامه دهند.

انتهای پیام