علی نصیریان: آنچه هنرمند برای انجام کار نیاز دارد، آزادی اندیشه است

ایسنا نوشت: علی نصیریان چند روز بعد از تولد ۸۵ سالگی‌اش با حضور در خانه تئاتر و در میان جمعی از هنرمندان تئاتر و سینما کیک تولد خود را برید و گفت: هیچ دستورالعملی برای تئاتر ندارم و آنچه هنرمند برای انجام کارش نیاز دارد، آزادی بیان و اندیشه است.

سومین برنامه «زندگی تئاتری من» به مناسبت هشتاد و پنجمین سالگرد تولد علی نصیریان عصر شنبه ۱۹ بهمن در سالن عباس جوانمرد خانه تئاتر برگزار شد که در آن ایرج راد، داریوش مودبیان و فرهاد آییش سخنانی را درباره این هنرمند پیشکسوت بیان کردند و نصیریان نیز خاطراتی از ورود خودش به دنیای هنر روایت و تاکید کرد که تئاتر نیازمند جریان و گروه است.

او در این زمینه توضیح داد: نمی‌دانم این روزها چقدر گروه تئاتری وجود دارد و چقدر امکان بودن گروه وجود دارد چون در دوره ما زندگی شکل و ریتم دیگری داشت اما حالا به دلیل ورود اینترنت و دیگر مناسبات زندگی روز، خیلی چیزها تغییر کرده است.

نویسنده نمایشنامه «افعی طلایی» با بیان توضیحاتی درباره دوره فعالیت خود در اداره هنرهای دراماتیک خاطرنشان کرد: در دوره‌ای که ما در اداره هنرهای دراماتیک کار می‌کردیم، هیچ محدودیتی نداشتیم و هیچ مانعی برای کارمان نمی‌تراشیدند. تمام نمایشنامه‌های بیضایی، ساعدی و نویدی را در تماشاخانه سنگلج کار می‌کردیم و با اینکه همه کارهایشان منتقد و معترض بودند، کسی کاری به کار ما نداشت.

او در پاسخ به پرسشی درباره وضعیت تئاتر ملی در این دوره گفت: هرگز نومید نیستم و تئاتر ملی هم به معنای این نیست که همه کارها با گویش‌های محلی اجرا شود بلکه تئاتر ملی می‌تواند بسیار متنوع باشد. شخصا هیچ دستورالعملی برای تئاتر ندارم و آنچه هنرمند برای انجام کارش نیاز دارد، آزادی بیان و اندیشه است. بایدی ندارد که فقط تئاتر ایرانی یا سنتی داشته باشیم. ما به تئاتر روز هم نیاز داریم.

نصیریان سپس خاطراتی از دوره کار با شاهین سرکیسان بیان کرد و افزود: در دوره‌ای به توصیه امیرحسین جهانبگلو که  همچون جلال آل احمد و سیمین دانشور به خانه سرکیسیان رفت و آمد داشت، تصمیم گرفتیم نمایشنامه‌های ایرانی کار کنیم که من سراغ نمایشنامه «افعی طلایی» رفتم که شباهتی به «داش آکل» هدایت داشت و عباس جوانمرد هم متن دیگری دست گرفت. بعد از آن در یکی از شماره‌های مجله «سخن»، هدایت داستان «بلبل سرگشته» را معرفی کرده بود که توجه مرا جلب کرد چون هم حالت اسطوره‌ای داشت و هم زمینی شده بود و این چنین بود که «بلبل سرگشته» را نوشتم.

بازیگر نمایش «اعتراف» در ادامه توضیحاتی درباره آغاز فعالیتش در تماشاخانه «سنگلج» بیان کرد و گفت: مشغول اجرای نمایش «آی با کلاه، آی بی کلاه» ساعدی بودیم که داریوش مهرجویی جوان آمد و ما را برای بازی در فیلم «گاو» انتخاب کرد.

نصیریان سپس مطلبی از زنده یاد جعفر والی بیان کرد و گفت: ایشان به اشتباه گفته بود که مهرجویی فیلم خود را هم بر اساس نسخه تلویزیونی «گاو» که آقای والی خودش ساخته بود، ساخته و فقط دوربین آورده است در حالیکه این دو با هم بسیار متفاوت هستند و بازی انتظامی هم در هر دو اثر کاملا فرق دارد و مهرجویی توانست او را برای آن بازی درخشان هدایت کند.

وی در ادامه با ارایه توضیحاتی درباره آغاز همکاری‌اش با شاهین سرکیسیان افزود: سرکیسیان نه کارگردان بود و نه استاد تئاتر بلکه او فقط عاشق بود و با همین دیوانه بازی‌هایش بنیانگذار تئاتر جدید ایران است. او عاشقی بود که ما را جمع کرد و به هر یک از ما سرنخی داد تا چیزی یاد بگیریم و بزرگترین خدمت را کرد . در خانه او بسیار آموختیم و با شخصیت‌هایی مانند شاملو، خجسته کیا، سیمین دانشور، جلال آل احمد و امیرحسین جهانبگلو آشنا شدیم. همه کسانی که با سرکیسیان کار کردند، برای خودشان کسی شدند.

او با بیان خاطراتی از دوره نوجوانی و کودکی‌اش یادآور شد: در دوره کودکی، رادیو نداشتیم و با رادیوی همسایه پیش پرده‌ها را می شنیدم و متن‌شان را به قیمت یک ریال می‌خریدم و اجرا می‌کردم. ته صدایی داشتم و مادرم هم دایره می‌زد و در مجالس عروسی با هم کار می‌کردیم و این آغاز راه مطربی‌ام بود؛ مطربی به معنای کسی که طرب و شادی ایجاد می‌کند.

این هنرمند مطرح تئاتر  همچنین خاطراتی از روند ورود خود به کلاس‌های آموزشی تئاتر، حضور در تئاتر سعدی، هنرستان هنرپیشگی پرداخت.

نصیریان توضیح داد که شیفته نقالی بوده و چگونه با دیدن سخنرانی‌های آقای فلسفی در مسجد و در ماه رمضان، سال‌ها بعد از او برای بازی در سریال «سربداران» الهام گرفته است.

او در سخنان خود تاکید کرد : هرگز در هیچ دسته و حزبی نبودم هرچند برای برخی از احزاب تئاتر اجرا کرده بودم چون آنها امکاناتش را داشتند.

نویسنده نمایشنامه «بلبل سرگشته» در این برنامه از ایرج راد مدیر عامل پیشین خانه تئاتر و رییس هیات مدیره فعلی این تشکل بارها قدردانی کرد که با همت و تلاشش خانه تئاتر را سرپا نگه داشته است و گفت: ایرج راد کاری کرد کارستان. او خانه تئاتر را ساخت و امیدوارم این خانه آباد باشد.

نصیریان همچنین از داریوش مودبیان و فرهاد آییش، دیگر سخنرانان این برنامه به نیکی یاد کرد و گفت این دو هنرمند هر زمان که به خانه او می‌روند، برایش شادی و زندگی به ارمغان می‌برند و او هرگز سفرهایی را که با آییش داشته فراموش نمی‌کند چراکه در این سفرها با یکدیگر زندگی‌ها کرده‌اند.

ایرج راد رئیس هیأت مدیره خانه تئاتر و یکی از اعضای گروه تئاتر «مردم» به سرپرستی علی نصیریان و عزت‌الله انتظامی، حضور در این گروه را مایه افتخار خود دانست و نصیریان را یکی از ارکان نهادینه کردن تئاتر نو در ایران توصیف کرد.

او با یادآوری تعطیلی تئاترهای لاله‌زار بعد از کودتای ۲۸ مرداد و شکل‌گیری اداره هنرهای دراماتیک، ادامه داد: در اداره هنرهای دراماتیک که دولتی بود، هنرمندان با تفکرات مختلف و برای هنر تئاتر در این اداره کار می‌کردند و نمایشنامه‌های بیضایی، ساعدی، نویدی و … به صحنه می‌رفت و برایم مایه شگفتی است که این تشکیلات دولتی چقدر آزادی بیان می‌داد.

راد با اشاره به شکل‌گیری تئاترهای زنده در تلویزیون اضافه کرد: استاد نصیریان با تئاترهایی که اداره برای اجرا در تلویزیون تولید می‌کرد، مردم را بیشتر با تئاتر آشنا کردند و این مرحله‌ای برای توسعه تئاتر بود. بعدها استاد نصیریان یکی از پایه‌گذاران تماشاخانه سنگلج شد.

این بازیگر تئاتر از نصیریان به عنوان هنرمندی نام برد که نزدیک به ۷۰ سال کار مستمر، ارزنده و قابل ستایش انجام داده است.

راد تاکید کرد: هرگز جز شرف و افتخار چیزی از بزرگان تئاتری ندیدم که در اداره هنرهای دراماتیک فعال بودند و در آن دوره آقای نصیریان سنت‌های نمایش ایرانی را به صورت مدرن روی صحنه می‌بردند. ایشان و بزرگان دیگر چون کوه پشت هنرمندان تئاتر بودند و اجازه سانسور آثار تئاتری را نمی‌دادند. استاد نصیریان به همراه گروه آثار را به سراسر کشور می‌برد و اجرا می‌کرد.

راد اضافه کرد: نظم و گروه از ارکان اساسی تئاتر بود و اگر حالا تئاتر ما شکل نمی‌گیرد، به خاطر این است که گروه نداریم. همه در گروه در خدمت تئاتر و فرهنگ بودند.

بازیگر نمایش «آقای اشمیت کیه» با ستایش شخصیت نصیریان افزود: ایشان یکی از شریفترین انسان هایی است که دیده‌ام و هرگز حاشیه‌ای از ایشان ندیدم. ایشان شخصیتی زلال دارند و به همین خاطر بر مردم تأثیرگذار هستند. برای من خصایص انسانی آقای نصیریان ارزشمندتر از هنر و توانایی‌شان در کارگردانی، بازیگری و نمایشنامه‌نویسی است.

داریوش مؤدبیان هنرمند تئاتر و دیگر عضو گروه تئاتر «مردم» دیگر هنرمندی بود که در این برنامه از نصیریان سخن گفت. البته او به جای صحبت کردن، یادداشتی درباره این هنرمند خواند و در آن نصیریان بازیگر، نمایشنامه نویس و کارگردان را ستود.

او در متن خود نوشته بود که نصیریان فراتر از یک هنرمند است. انسانی است تمام و کمال و شایسته عنوان انسانیت. هنرمندی که ستودنی است اما ستایش را بر نمی‌تابد و مردمی است اما خود را پشت نقاب‌های مردم فریب پنهان نمی‌کند.

مودبیان با این جمله که «علی نصیریان منشور تئاتری ماست»، یادداشت خود را پایان داد.

دیگر سخنران این برنامه فرهاد آییش بود که رابطه عاطفی با نصیریان دارد و او را همچون پدر خود دوست می‌دارد . آییش خاطراتی درباره آشنایی خود با نصیریان بیان کرد که چگونه در دوره نوجوانی با دیدن فیلم «آقای هالو» شیفته نصیریان شده است و از آنجاکه در کودکی پدر خود را از دست داده، آرزو داشته پدری همچون نصیریان داشته باشد.

آییش توضیحاتی درباره همکاری خود با نصیریان در نمایش «هفت شب با مهمان ناخونده» که در آمریکا اجرا شد، بیان کرد و گفت: آنچه مرا در مورد اقای نصیریان حیرت‌زده می‌کند، سادگی در عین پیچیدگی است . البته پیچیدگی نه به معنای روشنفکری اش بلکه به معنای دانش و خرد. به طوری که بعد از آشنایی با ایشان فاز تازه ای در زندگی متن آغاز شد و من نیز به مقام والای سادگی رسیدم . پیش از ان همچون سهرابی بودم که رستم او را نیرنگ و دروغ کشته و بعد از این آشنایی سهرابی هستم که رستم دستش را گرفته.

او با تشکر از نصیریان، تولد این بازیگر را تبریک گفت.

در این برنامه شهرام گیل‌آبادی مدیرعامل خانه تئاتر گفت: ما به راحتی از کنار بزرگان‌مان عبور می‌کنیم و درباره آنان پژوهش نمی‌کنیم. با دیدهای مختلف می‌توان درباره استاد نصیریان پژوهش کرد و این پژوهش‌ها می‌تواند آموزه‌های فراوانی برای ما داشته باشد.

وی ادامه داد: با استاد نصیریان هم می‌توان ستایش‌گونه باید برخورد کرد و هم سنجش‌گونه که نوع دوم مؤثر است.

گیل آبادی از نصیریان به عنوان کسی یاد کرد که است که از مردم شروع می‌کند و به مردم برمی‌گردد و این در تمام آثارش دیده می‌شود.

وی ادامه داد: ما باید به سمت تولید اندیشه‌ای بر ویم که از تبارشناسی این بزرگان به دست می‌آوریم.

در این برنامه که به همت کانون کارگردانان خانه تئاتر برگزار شد، چهره‌هایی همچون احترام برومند، مائده طهماسبی، کاظم هژیر آزاد، آرش دادگر، در کنار تنی چند از اعضای کانون کارگردانان خانه سینما همچون پوران درخشنده، وحید موساییان، رضا درمیشیان، محمدرضا عرب حضور داشتند و کارت افتخاری کانون کارگردانان خانه تئاتر به نصیریان، آییش و مودبیان اهدا شد.

اجرای این برنامه بر عهده مجید گیاهچی بود.

انتهای پیام