مذاکره‌ای در جریان است؟

بابک مجیدی، انصاف نیوز: دیاکو حسینی تحلیلگر ارشد مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست‌جمهوری در گفت‌وگو با انصاف نیوز درباره احتمال مذاکره میان آمریکا و ایران قبل از انتخابات نوامبر آمریکا می‌گوید: با توجه به ادبیات تهاجمی آمریکا علیه ایران و حرف‌های پمپئو علیه کشورمان فعلا ظرفیت مذاکره نتیجه‌بخش میان ایران و آمریکا وجود ندارد. او همچنین درباره توییت مسعود بهنود -مبنی بر مذاکرات پشت پرده‌ی ایران و آمریکا- گفت این یک تحلیل شخصی است و فکر نمی‌کنم به موضوع واقعی اشاره دقیقی داشته باشد.

فریدون مجلسی دیپلمات پیشین که خود سابقه‌ی حضور در سفارت ایران  در آمریکا را دارد نیز در این مورد می‌گوید زیاد به مذاکره میان ایران و آمریکا امیدوار نیست و اگر پنهانی هم باشد آن شیوه را قبول ندارد؛ همچنین درباره توییت مسعود بهنود درباره مذاکره برد برد هم می‌گوید: این‌ها شایعات است و حتی در زمان جنگ، مذاکره ایران و آمریکا برای خرید اسلحه بود، درحالیکه آمریکا در آن زمان هم به ایران و عراق اسلحه می‌فروخت و به هر دو کشور گفت برنده این جنگ من هستم.

صبح روز گذشته مسعود بهنود، روزنامه‌نگار ایرانی ساکن لندن، در صفحه شخصی خود در توییتر نوشت: «ورق بی ارزش توافق با چین، با کمک مخالفان جمهوری اسلامی اثر گذاشت. ایران و ترامپ به گمان من به توافقی برد- برد نزدیک شده‌اند. ترامپ، با کارنامه ناکام در سیاست خارجی، در آستانه انتخابات امتیاز می‌دهد. ایران هم پاداش صبر و ثباتش را می‌خواهد، به خصوص صبوری در مقابل انفجارهای اخیر.»

این توییت حاکی از آن بود که گویا میان آمریکا و ایران در پشت پرده مذاکراتی اتفاق افتاده است. در همین حال دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا در سخنرانی آخر خود تاکید کرد اگر بار دیگر به عنوان رئیس‌جمهور انتخاب شود فوری با ایران توافق خواهد کرد. به همین منظوردرباره‌ی توییت مسعود بهنود و احتمال مذاکره میان ایران و آمریکا -قبل یا بعد از انتخابات نوامبر- و همچنین سابقه مذاکرات پشت پرده میان این دو کشور، با دیاکو حسینی تحلیلگر ارشد مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری و فریدون مجلسی تحلیلگر سیاسی مسائل بین‌الملل گفت‌وگو کردیم که در زیر می‌خوانید:

دیاکوحسینی: هیچ نشانی از مذاکره پیش از انتخابات نوامبر نیست

ترامپ در سخنرانی اخیرش گفت اگر در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا مجددا رای بیاورم، با ایران و کره شمالی به توافق فوری خواهم رسید. چقدر این احتمال وجود دارد که قبل از انتخابات این اتفاق بیافتد؟

فکر می‌کنم تا قبل از انتخابات هیچ نشانه معتبری مبنی بر اینکه تغییری شکل گرفته، به نحوی که امیدواری نسبت به نتیجه رسیدن مذاکرات را بیشتر کند، وجود ندارد. استعفای آقای برایان هوک ولی در عین حال استمرار همان ادبیات تهاجمی نسبت به ایران و لفاظی‌هایی که پمپئو و دوستانش انجام می‌دهند، نشان دهنده‌ی این است که همان روال سابق که می‌شناختیم، فعلا ادامه خواهد داشت و به این معناست که فضای لازم برای مذاکره‌ی نتیجه بخش بین ایران و آمریکا، از طرف آمریکایی وجود ندارد. این صحبتی که ترامپ انجام داد می‌تواند تفسیرهای مختلفی داشته باشد. ترامپ ظاهرا تصور می‌کند علت پای میز مذاکره نیامدن ایران، به خاطر امیدی است که به پیروزی دموکرات‌ها در انتخابات آینده دارد و اگر این امید به ناامیدی تبدیل شود، ایران پای میز مذاکره خواهد آمد. شاید صحبت ترامپ ناظر به چنین برداشتی باشد و الزاما به معنای این نیست که تغییر عمده‌ای در حال رخ دادن است. ولی اگر واقعا چنین اتفاقی بیافتد و تغییری که مدنظر ماست، یعنی توقف کلیه تحریم‌ها و برگشتن آمریکا به برجام رخ دهد، در آن صورت ما می‌توانیم چه قبل و چه بعد از انتخابات، مسیر دیپلماسی را شروع کنیم.

مسعود بهنود در توییتی گفت که «ورق بی ارزش توافق با چین تاکنون با مخالفت مخالفین جمهوری اسلامی اثر گذاشته ایران و ترامپ به یک توافق برد برد نزدیک می شوند. و ترامپ با توجه به ناکامی سیاست خارجی، دارد به این دستاورد نزدیک می‌شود». نظر شما درباره توییت آقای بهنود چیست؟

این توییت،تحلیل شخصی آقای بهنود است و فکر نمی‌کنم الزاما به یک موضوع واقعی اشاره دقیقی داشته باشد. این حرف درست است که آمریکایی‌ها از توافق ایران و چین هراس دارند و این قراردادی که بین ایران و چین بسته شده ممکن است که در هر بخشی از حلقه‌های تصمیم گیری برای آمریکا، انگیزه بیشتری ایجاد کرده باشد که ایران را از وارد شدن به چنین توافق گسترده‌ای با چین ممانعت بدهد. ولی در عین حال ما زمانی می‌توانیم به این جمع بندی برسیم که نشانه‌های عملی تغییر سیاست مشاهده شود. در حال حاضر یا این نشانه‌ها نیستند و یا بسیار ضعیف‌اند. بنابراین ما نمی‌توانیم این نتیجه گیری شتابزده‌ای که آقای بهنود به آن رسیده را تایید کنیم.

آمریکا اخیرا با یک تغییر مواجه شده است و برایان هوک جای خود را به شخص دیگری داده است. تحلیل شما در اینباره چیست؟ آیا فشار حداکثری آمریکا بر روی ایران با وجود آقای هوک، با تغییر ایشان کمتر خواهد شد؟

علت استعفای آقای هوک هنوز دقیقا مشخص نیست، ولی طبق گمانه‌زنی‌ها ناشی از ناتوانی ایشان در به نتیجه رساندن این تحریم‌ها بود. این سیاست‌ها از نظر آقای ترامپ زمانی به نتیجه می‌رسید که آقای ترامپ پای میز مذاکره می‌آمد. ولی در عین حال جایگزینی که برای ایشان مطرح شده، به همان اندازه نگاه تهاجمی به ایران دارد و طبیعی است که چنین فردی نمی‌تواند منجر به زمینه‌سازی بر مبنای احترام متقابل و اصلاح رویه‌های گذشته آمریکا شود؛ بنابراین در این مرحله که ما در مورد آن صحبت می‌کنیم فکر نمی‌کنم برکناری آقای هوک بتواند به معنای یک گشایش، حداقل از طرف ایالات متحده باشد. ولی در عین حال باید دید که آقای ترامپ با نظر به اینکه متوجه شده است که آن سیاست فشار در رابطه با ایران حداقل هر نتیجه‌ای که داشته باشد، نمی‌تواند منجر به این شود که ایران پای میز مذاکره با آمریکا بیاید، با علم بر این آیا تصمیم خواهد گرفت که رویه را تغییر دهد؟ و اگر چنین تصمیمی بگیرد، طبیعتا باید افراد را تغییر دهد، چون یک دیپلماسی حرفه ای و صادقانه‌تر با ایران، نمی تواند با افرادی انجام شود که کوچیکترین اعتقادی به این نوع دیپلماسی با ایران ندارند. باید ببینیم که قبل یا بعد از انتخابات، البته اگر در انتخابات موفق شود، آیا نشانه‌ای را پیش خواهد کشید که نشان دهنده این تغییر رویه و تجربه آموزی از چهار سال اخیر بوده باشد یا خیر.

اگر که ترامپ همان نشانه‌هایی را که برای مذاکره مدنظر باشد، نشان دهد، ایران برای مذاکره آمادگی دارد؟ یا با پیش شرط پای میز مذاکره می‌آید؟

فکر نمی‌کنم برای ما تفاوتی داشته باشد که حزب دموکرات در کاخ سفید باشد یا جمهوری خواه. ما با هر دو اینها کار کردیم و آن چه که برای ما مهم است این است که در درجه اول آمریکا باید به برجام برگردد و تمام تحریم‌هایی که بعد از برجام وضع کرده را بی قید و شرط حذف کند و گرفتار این وسوسه نشود که می‌تواند از طریق تحریم‌ها اهرم فشار حداکثری را برای گرفتن امتیازات بیشتر از ایران استفاده کند. در درجه بعدی لازم است شکلی از احترام متقابل و آداب ابتدایی دیپلماسی را مراعات کند و اگر چنین اتفاقاتی بیافتد فکر می‌کنم که ما می‌توانیم با آمریکایی‌ها بنشینیم. همان طور که رییس جمهور هم بارها گفته‌اند، آماده خواهند بود که با آمریکا بنشینند و درباره موضوعاتی که ما می توانیم درباره آنها گفتگو کنیم و اختلافات را کاهش دهیم، بحث کنیم. بنابراین فکر می‌کنم این مورد هیچ محدودیتی درباره یکی از احزاب آمریکا ندارد و برای ما فرق نمی‌کند چه کسی رییس جمهور آمریکا باشد.

مجلسی: باور نمی‌کنم

درباره سابقه مذاکرات پشت پرده در طول سالیان گذشته بین ایران و آمریکا توضیح دهید. آیا احتمال دارد که اکنون بر سر یک موضوع مشخص مذاکره کنند یا خیر؟

در سیاست، ابزار رابطه جنگ یا مذاکره است؛ اگر به مصلحت بدانند و به نفع آینده، کشور، زندگی و رفاه مردم بدانند، جنگ و یا مذاکره می‌کنند. باید دید که تصمیم گیرندگان کدام راه را به نفع سعادت و رفاه و نجات مردم می‌دانند. عده‌ای در ایران همواره طرفدار جنگ بوده‌اند، حتی وقتی امام قطعنامه آتش بس را قبول کردند عده‌ای علیه ایشان شورش کردند و زیربار نمی‌رفتند و خواهان ادامه‌ی جنگ بودند. سابقه‌ی مذاکره برمی‌گردد به زمانیکه ایران بر اثر شدت محاصره اقتصادی سازمان ملل که شش قطعنامه خورده بود و مرحله بعدش اجازه برخورد نظامی بین المللی بود، مقامات به مذاکره تن دادند و ظاهرا بدون اینکه احمدی نژاد در جریان باشد، قدم‌های اولیه‌ی مذاکره در عمان برداشته شد و آن مذاکره در دولت بعدی به برجام انجامید که می‌توانست ایران را نجات دهد که مجددا آن گروهی که خواهان جنگ بودند، در برابرش مقاومت کردند و عملا برجام برچیده شد. هنوز برجام باقی است و از برخی منافع آن منفعتی برده می‌شود، اما شرایطی است که مشکلات اقتصادی بازگشته‌اند. من زیاد امیدوار نیستم و مذاکرات پنهانی را هم قبول ندارم؛ چون مقامات تصمیم خودشان را مبنی بر جهاد و ایستادگی گرفتند و مردم هم باید تبعیت کنند.

آیا احتمال می‌دهید بر سر موضوعی مثل لبنان که درگیر جنگ داخلی شده یا افغانستان و طالبان مذاکره کنند؟

چه مذاکره‌ای کنیم؟ ما درباره لبنان چه مذاکره‌ای کنیم؟ باید اول ببینیم که چه می‌خواهیم؟ الان در لبنان به دلیل وضعیت پیش آمده، مردم بدون هیچ دلیلی ایران را محکوم می‌کنند. بخاطر سوابقی که از درگیری‌ها و مشکلات تحت لوای ایران داشتند، کشور ما را متهم می‌کنند. آنهایی که تحت حمایت بودند راضی‌اند و آنهایی که در طرف مقابل قرار داشتند و نیمی از جمعیت را تشکیل می‌دهند، ناراضی‌اند. ما الان در لبنان چه نقشی می توانیم داشته باشیم که بخواهیم برایش مذاکره کنیم؟ در این مورد برای ایران زمینه‌ای وجود ندارد. اگر هم وجود داشته باشد مورد قبول ایران نیست. چون آنها خواهان ادغام نیروهای نظامی حزب الله در ارتش لبنان و درنهایت پایان یافتن نقش نظامی حزب الله هستند. این موضوع را جهادیان ایرانی قبول نمی‌کنند. در افغانستان هم که طالبان در پارک ملت ما تظاهرات کردند و پرچمشان را بالا بردند و کسی هم اینها را اعدام نکرد. آیا حالا ما باید بعد از این همه کشتار و  اهانت و قتل‌عامی که در افغانستان کردند باید تسلیم طالبان شویم؟ من اینکه مسائل ایران در  این مرحله با مذاکره حل شود، پنهانی یا آشکار، باور نمی‌کنم.

در طول این سال‌ها تجربه‌هایی درباره مذاکرات ایران و آمریکا حتی در دوران جنگ داشتیم. الان هم برخی گمانه زنی می کنند که مذاکراتی در جریان است. مثل توییت آقای مسعود بهنود. شما چه تحلیلی در این باره دارید؟

به نظر من این‌ها شایعاتی را می‌گویند. در زمان جنگ کسی مثل هاشمی رفسنجانی بود که اهل سیاست بود و می توانست این تماس‌ها را برقرار کند. الان اعلام کردند که تماس گرفتن با آمریکا ممنوع است. کسی که بخواهد تماس بگیرد درواقع دارد در برابر سیاست‌های مطلق جمهوری اسلامی قیام می‌کند. در زمان تماس‌های دوران جنگ، ما به زانو درآمده بودیم و اسلحه نداشتیم. برای خرید اسلحه به در و دیوار زدیم و بالاخره در آن قالب مقداری سلاح گرفتیم. همه آن تماس‌ها در راه ادامه جنگ بود و نه در راه پایان دادن به آن. بخاطر خرید اسلحه بود نه اینکه بخواهد مشکل دیگری را آمریکا حل کند. آمریکا،  هم به ایران اسلحه می داد و هم به عراق، برای اینکه گفته بود این جنگ برنده نخواهد داشت و تنها پیروز این جنگ آمریکا است.

آیا این مذاکرات پنهانی در دوره های مختلف نشانه‌هایی داشته که بر طبق آن نشانه‌ها بگوییم الان هم مذاکراتی در جریان است؟

من نشانه‌ای نمی‌بینیم و فکر می‌کنم اینها شایعه است. شاید آقای ترامپ بخاطر آخرین تیری که در کمان دارد فکر کند که یک نوع مصالحه با ایران بتواند به انتخابات کمک کند و بنابراین سعیش را بکند. ولی در ایران مگر اینکه بگوییم مقامات ایران واقعیت را نمی‌گویند. گفتند که «هیچ مذاکره‌ای نمی‌کنیم و مذاکره‌ای هم نکردیم. 35 بار تقاضای مذاکره کردند و ما هم گفتیم که مذاکره نمی‌کنیم». بنابراین من باور نمی‌کنم. کسانی هم که نیتی دارند که شاید اصلاحی شود و تنگناهایی برطرف شود، این را شایعه می‌کنند که با شایعه شدنش، افکار عمومی را بسنجند. اگر افکار عمومی نظر مثبت داشتند، به این شایعه لباس حقیقت بپوشانند. ولی کسانی که باید به تفاهم برسند، بیشتر طرفدار جنگ هستند.

نظرتان درباره صحبت‌های ترامپ مبنی بر اولویت مذاکره با ایران پس از انتخاب دوباره -که به این شایعات دامن زده- چیست؟ آیا احتمال می‌رود که قبل از انتخابات به سمت مذاکره با ایران بیاید یا خیر؟

ترامپ اگر بخواهد مذاکره کند، باید قبل از انتخابات بیاید. چه کسی حرف او را قبل از انتخابات قبول دارد؟ همچنین اگر بخواهد قبل از انتخابات بیاید، مقامات ایران گفته‌اند که مذاکره نمی‌کنند و درخواست ترامپ را نمی‌پذیرند.

از موضوع مک فارلین که بعدها علنی شده، نکته یا خاطره‌ای دارید؟

آن موقع آقای منتظری در جناح چپ بود و برادر داماد ایشان در روزنامه لبنان مسئله را فاش کرد و موجب تخریب این مسائلی بود که پشت پرده، به خاطر نجات ایران از جنگ و نجات نظام مطرح بود. آقای کنگرلو هم قبل از مرگش مطالب اصلی را عنوان کرد و گفت. چیزی فراتر از آنکه خودش دست‌اندر کار مذاکره بود و گفت نیست. مقادیر زیادی هم اسلحه دست دوم به ایران آمد و به هر حال آن مذاکرات بخاطر خرید اسلحه بود و انجام شد.

انتهای پیام