متن کامل پاسخ رضا ملک‌زاده به سعید نمکی

دیده‌بان علم ایران نوشت: در پی اظهارات اخیر وزیر بهداشت که تحقیقات علوم پزشکی ایران را هدف انتقادات تند قرار داده است، دکتر رضا ملک زاده این اظهارات را خلاف واقع و ناشی از عدم شناخت کافی از عرصه تحقیقات دانست.

متن کامل پاسخ دکتر ملک‌زاده بدین شرح است: «اظهارات اخیر جناب عالی درباره تحقیقات علوم پزشکی ایران با ادعاهایی همچون : « ۹۸ درصد تحقیقات علوم پزشکی صرف انتشار مقالات در فلان مجله می شود» و طرح سوالاتی «مانند تحقیقات علوم پزشکی چه قدر پا به عرصه پرمشکل نظام سلامت گذاشته است؟»، چنان بی پایه و اساس است که حتی بیگانگان ایران ستیز در فراسوی مرزهای کشور، که در قالب پروژه های کلان و صرف میلیاردها بودجه، درصدد اثبات ناکارآمدی تحقیقات علوم پزشکی در ایران بوده اند، چنین نتیجه عجیب و کاملا مردودی نگرفته اند؛ چرا که همان گروه های متخاصم هم، پس از تحقیقات پرشمار و تعطیل ناپذیر خود، علی رغم اشاره به برخی اشکالات موجود در سیاستهای تحقیقاتی ایران که به اعتقاد ما ریشه در سیاستگذاریهای خارج از حیطه وزارت بهداشت و در مرجعی فراتر دارد، نهایتا به پیشرفتهای کیفی تحقیقات علوم پزشکی ایران و افزایش چشمگیر استناد به مقالات محققان ایرانی در کنار رشد کمی اذعان کرده اند و اسناد آنها موجود و منتشر شده  است.

کسانی می توانند تحقیقات پزشکی را به نقد و چالش بکشند که یک تحقیق موثر در عمر خود کرده باشند!

اصولا کسانی می توانند حیطه تحقیقات پزشکی ایران را به نقد و چالش بکشند که خود محقق ملی یا بین المللی بوده، ارکان و نظام تحقیقات را به خوبی بشناسند و با وجود دشواری ها و چالشهای سخت این عرصه مهم و تاثیرگذار، همپای تحقیقات پیشرفته دنیا حرکت کرده ، عمر خویش را صرف تحقیقات کرده یا دست کم یک تحقیق مهم و اثرگذار بین المللی انجام داده باشند.

در خوشبینانه ترین تصور ممکن، می توان گفت اظهارات و هجمه شما به تحقیقات علوم پزشکی و تلاشهای شبانه روزی شمار زیادی از محققان بی ادعا و سختکوش این عرصه که در سخت ترین شرایط تحریم و فشارهای بین المللی و با وجود سهم ناچیز بودجه تحقیقات پزشکی – کمتر از نیم درصد بودجه ناخالص ملی! – دستاوردهای بسیار موثر و کاربردی را ارائه کرده اند می تواند ناشی از عدم شناخت شما از عرصه تحقیقات به طور کلی و پیشرفتهای علوم پزشکی در ایران به طور خاص باشد.

از درس دادن «مدیریت بحران کرونا» به جهان تا «معرکه گیری برای ساخت واکسن کووید -۱۹ » !

در شرایطی که جهان با بحران یک اپیدمی وحشتناک و بی سابقه بیماری عفونی مواجه است و تحقیقات گسترده برای یافتن دارویی موثر و تولید واکسن ایمن پاسخگو به تمام جمعیتها پس از یک سال از آغاز شیوع ویروس تا کنون ادامه دارد و هیچ کشوری حتی پیشرفته ترینهای علمی جهان مدعی یافتن داروی موثر و قطعی کرونا نشده اند و در حالی که سازمان بهداشت جهانی با توان و تجربه مدیریت اپیدمی های گذشته و فراخوان همبستگی تحقیقاتی برای درمان کرونا همه جهان را به هشیاری، رعایت موارد بهداشتی وصبر تا زمان تولید دارو و واکسن فراخوانده شما، هر زمان آمار مبتلایان و مرگ و میرها افزایش یافته، از پذیرش مسوویت شانه خالی کرده و هر گاه ، آمارها اندکی فروکش کرده، مدعی درس دادن «مدیریت بحران کرونا» به جهان شده و همین اواخر از برپاکردن معرکه « تولید واکسن در ایران» سخن گفته اید – واکسنی که اگر هم تولید شود به مدد تلاش همین محققان علوم پزشکی ایران خواهد بود که آنها را فاقد دستاوردهای موثر و کاربردی خوانده اید-  اما باید بدانید دنیای علم با چنین ادبیات و معرکه گیری هایی بیگانه است و  پیشرفته ترین کشورهای علمی  و دانشگاه های مهم و مراکز تحقیقاتی معتبر جهان که دارای زیرساختهای تحقیقاتی کافی تولید واکسن هستند، هنوز در اعلام ارائه نهایی واکسن کاملا موثر با احتیاط سخن می گویند !

هرچند که به عنوان معاون تحقیقات از نزدیک در جریان تلاش فراوان محققان ایرانی برای تولید واکسن کووید -۱۹ و سایر واکسنهای مورد نیاز برای بیماری ها هستم که در آینده و در زمان مناسب، اخبار آن نیز به اطلاع مردم خواهد رسید اما در عین اعتقاد به لزوم ایجاد زیرساختهای کافی برای تولید واکسن و امیدواری به نتایج واکسن کووید -۱۹ در ایران، اعتقادی به راه انداختن معرکه در عرصه تحقیقات واکسن ندارم و چنین هیجاناتی را مغایر با اسلوب تحقیق و شیوه های کار علمی می دانم.

آنچه امروز به عنوان واقعیات کرونا مشاهده می کنید همان پیش بینی های مطالعات اپیدمیولوژی کووید -۱۹ در ایران است! آنها را جدی گرفتید؟

اما در خصوص مطالعات اپیدمیولوژی کووید -۱۹ نیز درحالی توان پژوهشگران ایران در این حیطه   را زیر سوال برده اید که ایران سابقه مطالعات کوهورت آینده نگر وسیع را داشته و به مطالعات ملی اپیدمیولوژی آینده نگر در جهان شناخته شده است و تلاشهای علمی ایران در این نوع مطالعات به همکاری های علمی بی شمار و دستاوردها و افتخارات ملی و بین المللی ماندگار انجامیده است . مطالعات اپیدمیولوژیک کووید -۱۹ به پشتوانه تجارب در چنین مطالعاتی در حال انجام است.

گفت وگوی  شما در یک جلسه با یک محقق و یک متخصص و اعلام نظر وی در مورد کرونا مبنی بر «پایان کووید -۱۹ با پایان فصل گرما»هر چند که در قالب گزارش بوده باشد را نمی توانید به پای تحقیقات رسمی و دارای پشتوانه کار علمی در حال انجام برای اپیدمی کووید -۱۹ که تحت نظارت معاونت تحقیقات و دانشگاه های علوم پزشکی در حال انجام است، بگذارید.

کسانی که با مطالعات اپیدمیولوژی کمترین آشنایی داشته باشند واقفند که این مطالعات – حتی در پیشرفته ترین کشورهای علمی که این گونه تحقیقات را در سطح جهانی و با همکاری های بین المللی در کشورهای سراسر جهان و با حضور میلیون ها مشارکت کننده انجام می دهند –  پس از بررسی جمعیتهای مشخص درگیر بیماری، نهایتا با تخمینهایی همراه است و سپس مدلها و سیاستهای پیشنهادی بر اساس این تخمینها ارائه می شوند.

اپیدمی کووید -۱۹ در تاریخ تمدن معاصر بشر به عنوان یک مشکل عظیم بهداشتی جهانی، بی سابقه بوده است. در چنین شرایطی، مطالعات اپیدمیولوژی انجام گرفته در ایران درباره کووید -۱۹ ضمن ارائه پیش بینی هایی که امروز واقعیتهایی از آنها را شاهد هستیم و هشدارهای لازم مبنی بر افزایش آمار مبتلایان و شمار مرگ و میرها در صورت ضعف در کنترل بحران، مدیریت اجتماعات و فقدان نظارت کافی و بدون تعارفات در اجرای مقررات بهداشتی مقابله با کرونا،  ابتلای ۳۰ میلیون ایرانی به ویروس کرونا تا کنون که عمده این جمعیت بدون علامت و نیاز به بستری بوده اند را تخمین زده و همچنین هشدار داده بودند که  حداقل ۳۰ میلیون ایرانی دیگر در صورت تداوم این روند، در معرض ابتلا هستند مطالعات اپیدمیولوژی کووید -۱۹ در ایران، تمام مدلهای کنترل بحران را بررسی ، ارائه و در نهاییت قاطعانه اعلام کرده اند که این اپیدمی در جهان ، با واکسن خاموش خواهد شد و تا آن زمان تنها راه تمام کشورها، نظارت دقیق و بدون تعارفات بر اجرای پروتکلهای بهداشتی است.

پیش از معرکه ساخت واکسن و درس مدیریت بحران  کرونا به جهان، به عنوان وزیر بهداشت گزارش دهید که کدام اجتماعات بزرگ ذیل نظر کدام دستگاه ها از اجرای کامل مقررات بهداشتی سرپیچی کرده اند؟

با وجود آن که امروز بر همگان آشکار است تا زمانی که یک مبتلا به کرونا در هر نقطه از جهان باشد، کل جهان در معرض تهدید است اما یک واقعیت تلخ آن است که هنوز مدیران ارشد اجرایی در برخی کشورها و از جمله در کشور ما این واقعیت تلخ را قبول نکرده اند که خطر کرونا جدی تر و وسیعتر از چیزی است که تصور می کنند و به دنبال یک راه حل میانبر و کوتاه مدت هستند.

علاوه بر نادیده گرفتن مقررات پروتکل های بهداشتی، امروز به پشتوانه همان مطالعات اپیدمیولوژی آینده نگر ملی ایران که پیش از پیدایش کرونا سابقه انجام داشته اند و آنها را نادیده انگاشته اید، مشخص شده است که در ایران به دلیل شیوع بالای فشار خون، چربی خون، چاقی و اضافه وزن، و دیابت، شانس مرگ و میر بر اثر ابتلا به کووید -۱۹ مانند بسیاری از کشورهای دیگر وجود دارد و این مراقبت جدی و خستگی ناپذیر از افراد در معرض خطر را می طلبد.

مطالعات اپیدمیولوژی درباره کووید -۱۹  عوامل خطر افزایش روزافزون شیوع کرونا، نقاط پرخطر ایران ،  افراد پرخطر و آستانه خطر هر یک از مناطق را به طور دائم رصد و منتشر کرده و به روشنی برای شما و اعضای ستاد ملی مقابله با کرونا معرفی کرده است. باید دید دستگاه ها چه اندازه در برخورد با افراد خاطی در مسافرتها، اجتماعات و نادیده گرفتن مقررات که بر شمار مبتلایان و مرگ و میرها افزوده است، موفق بوده اند.

پیش از معرکه ساخت واکسن و درس مدیریت بحران  کرونا به جهان، به عنوان وزیر بهداشت گزارش دهید که کدام اجتماعات بزرگ ذیل نظر کدام دستگاه ها از اجرای کامل مقررات بهداشتی سرپیچی کرده اند؟

با وجود بحران جدی کرونا، هر تعیطلاتی در ایران به مثابه یک دلهره دیگر در افزایش آمار است!

مردم و دولتها در کشورهای انگشت شماری که موفقیتی در کنترل اپیدمی حاصل کرده اند کووید -۱۹ را نه به مثابه یک بیماری مانند آنفلوآنزای فصلی بلکه به عنوان یک بیماری جدی و بی سابقه پذیرفته اند. در کشور ما هنوز هر تعطیلاتی، دلهره سفرها و افزایش آمار شمار مبتلایان و مرگ و میرها را به دنبال می آورد و تصمیمات در مواقع عمل، به درستی و به طور کافی اجرا نمی شوند.

عوامفریبی است اگر درمان کرونا را به شبه علم مورد علاقه برخی متصل کنیم که هیچ گاه زحمت تحقیق به خود نداده اند!

در زمینه تحقیقات دارویی درمان دارویی کووید ۱۹ هم باید گفت ایران یکی از پرتلاشترین و موفقترین کشورهای تحقیقاتی در سطح جهانی و همکار مطالعه کارآزمایی بالینی سازمان بهداشت جهانی بوده است که علاوه بر آن، بیش از ۱۷۰ مطالعه کارآزمایی کوچک و متوسط در داخل را نیز در حال انجام دارد.

عوامفریبی است اگر در زمینه این ویروس پیچیده، موذی و بسیار ناشناخته که دنیا علم پزشکی مدرن را چالشی عظیم فراخواند، ما مردم را به درمانهایی امیدوار کنیم که هیچ پیشتوانه تحقیقاتی در سطح مطالعات وسیع و بسیار بزرگ کارآزمایی بالینی ندارند. در همین جا بار دیگر اعلام می کنم که مطالعات کارآزمایی کوچک و متوسط نمی توانند به درمان دارویی قعطی کووید -۱۹ بینجامند و این بیماری نیازمند مطالعات وسیع جهانی است. نتایج اولین بازوهای درمانی مطالعه سازمان بهداشت جهانی ، مشخص و به طور شفاف و صادقانه اعلام شده است و سایر بازوهای درمانی وارد مطالعه خواهند شد.

ویروس کرونا آن قدر ناشناخته است که آمریکا با توانمندترین زیرساختهای تحقیقاتی پزشکی از کشورهایی با بیشترین شمار مبتلایان و مرگ و میر مبتلایان به کروناست و برخی دیگر از کشورهای پیشرفته اروپایی در حیطه علوم پزشکی هم، شرایط مناسبی در شمار مبتلایان و مرگ و میرها ندارند؛ اما مسلم آن است که تمام کشورهای پیشرفته دستیابی به داروی این بیماری را به مطالعات کارآزمایی بالینی بزرگ متصل کرده اند و ایران نمی تواند در این زمینه به درمان های پیشنهادی حامیان شبه علم دل خوش کند که هیچ آگاهی از تحولات علم پزشکی مدرن و جوانب پیچیده ویروس کرونا ندارند و به خود زحمت تحقیقات در هیچ موضوع علمی را نمی دهند.

تمام دولتها در ایران پژوهش را یک تجمل دیده اند نه یک ضرورت !

عجیب است که در کسوت وزیر بهداشت هنوز مطلع نیستید که اگر تمام دنیا منابع عظیم مالی به تحقیقات پزشکی اختصاص داده اند و انتظار گره گشایی از مشکلات نظام سلامت خود داشته اند ، تمام دولتها در ایران با دید تجملی بودن پژوهش، هرگز بیش از نیم درصد بودجه ناخالص ملی را به بخش تحقیقات اختصاص نداده اند . در این بین، تحقیقات علوم پزشکی با وجود سهم ۳۰ درصدی در تولید علم و سهم ۲۸ درصدی در تولید مقالات پراستناد ایران ، تنها سه صدم درصد بودجه تحقیقات کشور را از آن خود کرده است.

علی رغم این بی مهری ها و ناآگاهی ها از اهمیت پژوهش و تمام تنگناهای سخت بودجه ای و تحریمهای ظالمانه  بین المللی طی بیش از چهل سال علیه ملت ایران، تحقیقات علوم پزشکی بویژه طی نزدیک به ۸ سال گذشته، شاهد پیشرفتهای بسیار بزرگ و توسعه بی سابقه زیرساختهای تحقیقاتی بوده است که گزارش کامل آنها بارها منتشر شده است و خوب بود که در آنها مداقه ای می کردید.

تحقیقات علوم پزشکی به بسیاری از عرصه های پرمشکل نظام سلامت ورود کرده است؛ مساله ای مهمتر از مرگهای زودرس داریم؟

در پاسخ به ادعا و انتقاد «تحقیقات علوم پزشکی به کدام عرصه پرمشکل نظام سلامت پاگذاشته است؟» باید گفت : «مرگهای زودرس» به علل بیماری های قلبی – عروقی، سکته های قلبی و مغزی، سرطانها، دیابت، بیماری های تنفسی و … ، یکی از مهمترین مساله های نظام سلامت ایران است . مرگهای زودرس و خیلی زودرس سبب شده نیمی از جمعیت ایران ۷۰ سالگی را نبینند.

ورود به این عرصه پرمشکل نظام سلامت، نیازمند وجود زیرساختهای تحقیقاتی قدرتمند و تولید داروی موثر پیشگیری بوده است. ایران هر چند با وجود سهم ناچیز تحقیقات ، راه طولانی تا هدف و مقصد اصلی پیش رو دارد اما خوشبختانه و با افتخار می توان اعلام کرد که هم اکنون به نخستین بیوبانکهای مدرن و پیشرفته پزشکی با هزاران نمونه بیولوژیکی که از اهم ضروریات برای تحقیقات آینده نگر و شناسایی علل بیماری های مزمن غیرواگیر و مرگهای زودرس به شمار می رود، دست یافته است.  برای ایجاد چنین بیوبانکهایی که در فرایند مطالعات وسیع اپیدمیولوژیک، همگروهی ، آینده نگر و کاربردی تشکیل شده اند، محققان پرشماری ،  بیست سال خون دل خورده و زحمات شبانه روزی کشیده اند تا بتوانند ضمن ارائه عالی ترین دستاوردهای موثر و کاربردی برای پیشگیری از مرگهای زودرس که بر خلاف شما، محققان و عموم مردم از آن مطلع هستند،  زمینه را برای توسعه تحقیقات علوم پزشکی نسل آینده و همکاری های بین المللی علمی بیش از گذشته فراهم کنند. این بیوبانکها گنجینه های عظیم تحقیقات علوم پزشکی در حال و آینده و یکی از بهترین نمادهای تحقیقات کاربردی در علوم پزشکی ایران هستند.

اجرای مطالعه ملی کوهورت پرشین از مطالعات کاربردی است که آینده بسیار روشن و امیدوارکننده ای را پیش روی تحقیقات علوم پزشکی ایران برای پیشگیری از بیماری های غیرواگیر مزمن قرار داده است . مطالعه کوهورت گلستان، امروز مفتخر به ثبت سرطانزایی تریاک به عنوان مونوگراف  سازمان بهداشت جهانی پس از بیست سال تلاش است . مطالعات کوهورت دیگر همچون قلب و عروق علوم پزشکی اصفهان، قند خون و دیابت علوم پزشکی تهران و بسیاری از مطالعات دیگر به کوشش محققان عزیز ایران، ایجاد نظام پیشرفته و مدرن ثبت سرطان و ورود به جمع کشورهای پیشرفته در این حیطه، اجرای برنامه مهم ثبت بیماری ها ، ایجاد تحقیقات ملی بار بیماری ها که تولید دایره المعارف ارزشمندی از بار بیماری های غیرواگیر در ایران را رقم زده است، ایجاد پایگاه بسیار مهم داده های ژنوم ایرانیان که یکی از چشم اندازهای روشن و افتخارآمیز ایران برای کنترل بیماری های ژنتیکی  و شروع تحولی بزرگ در علم پزشکی شخص محور است، پیشرفت فوق العاده ایران در دانش پیوند اعضا ، قرارگیری شیراز – قطب پیوند کبد ایران – بر بام جهانی پیوند کبد ، نایب قهرمانی ایران در پیوند سلول های بنیادی مغز استخوان جهان، دستاوردهای عظیم «رویان» به عنوان گنجینه عظیم علمی ایران در درمان ناباروری و پژوهش در حوزه سلول های بنیادی ، جنبش بزرگ ایران در تحقیقات دارویی و توان تولید در ۵۵ درصد مواد اولیه دارویی و ورود به تولید داروهای زیست فناوری، و قرار گیری در جمع ۱۰ کشور برتر زیست فناوری دنیا ، تولید داروهای موثر ملی برای درمان قطعی ویروس پرخطر هپاتیت سی و صدها دستاورد بزرگ دیگر محققان پرتلاش علوم پزشکی ایران، همگی گواهی روشن و خط بطلان بر ادعای جناب عالی در کاربردی نبودن و مساله محور نبودن تحقیقات علوم پزشکی ایران است.

عجیب است که از نتایج مطالعه ملی سلامت روان که در اختیار جناب عالی قرار گرفته بی اطلاعید!

شگفت آور است که به عنوان وزیر بهداشت،  مدعی بی توجهی تحقیقات علوم پزشکی به سلامت روان ایرانیان شده اید درحالی که مهمترین و جامعترین مطالعه ملی سلامت روان در ایران  سالهاست که انجام و نتایج آن منتشر و حتی به شخص جناب عالی ارائه شده است.

شایسته است به جای زیر سوال بردن دستاوردهای کاربردی تحقیقات علوم پزشکی ایران، در حالی که نظام سلامت جهان در مواجهه با یک اپیدمی وحشتناک و بی سابقه ، تمام توان خویش را برای غلبه بر ویروس کرونا به کار گرفته، حامی محققان علوم پزشکی ایران باشید که درشرایط  تحریمهای سخت و طاقت فرسا، با تلاش بی وقفه در کنار کادر درمان به شکست کرونا می اندیشند!

انتهای پیام