آیا شما تاکنون «دونیت» کرده‌اید؟
/ درخواست کمک مالی رسانه‌ها از مردم در آمریکا، اسپانیا و انگلیس /
«دونیت»، یکی از راه‌های تامین مالی بخشی از موسسات است؛ موسساتی که نتیجه‌ی کارشان به نفع خیر عمومی است ولی با آن فعالیت امکان درآمدزایی ندارند یا هزینه‌هایشان بیشتر از درآمدشان است.
معادل فارسی Donation، هبه، اهدا کردن یا اعانه است. خیریه‌ها، بخشی از فعالیت‌های اجتماعی و فرهنگی و حتی رسانه‌ها که محصول یا خدمات آنها به خیر عمومی می‌انجامد، از امکان جلب حمایت مالی طرفداران و حامیان خود استفاده می‌کنند؛ هر چند چنین شیوه‌ای در ایران کمتر شناخته شده و گسترش چندانی ندارد.
آنها که از طریق دونیت حمایت جلب کرده‌اند، به این تجربه رسیده‌اند که باید شفافیت مالی خود را بالا ببرند و مخاطبانشان را در جریان درآمد و هزینه‌ها قرار دهند.
کمکهای مالی (دونیت) و تامین مالی جمعی (کراودفاندینگ) : یک فرصت نوظهور؟
نیک نیومن، همکار ارشد تحقیقات در موسسه مطالعات روزنامه‌نگاری رویترز در مقاله‌ای در سایت Digital News Report، نشریه‌ی تحقیقاتی موسسه رویترز برای مطالعه روزنامه نگاری در دانشگاه آکسفورد [لینک]، به موضوع دونیت و کراودفاندینگ در حوزه‌ی رسانه‌ها پرداخته است.
متن یادداشت او را که انصاف نیوز آن را ترجمه کرده در زیر می‌خوانید:
[رسانه‌ها در] برخی از کشورها پیشرفت چشمگیری در ترغیب مصرف‌کنندگان به پرداخت هزینه‌های اشتراک دیجیتال دارند، اما این مسئله برای کشورهایی که ثروت کمتری دارند، گروه‌های فقیرتر و انواع خاصی از محتوا که فقط از لحاظ دموکراتیک اهمیت دارند و ارزش تجاری کمتری دارند، چالش‌برانگیز است.
در این موارد، کمکهای مالی (دونیت) می‌تواند به‌عنوان یکی از راه‌های حفظ سازمان‌های خبری موجود و تامین اعتبار بنگاه‌های اقتصادی جدید مطرح شود. سازمان‌های خبری مانند گاردین در حال ایجاد کسب‌وکار آینده‌ی خود بر اساس عضویتِ مبتنی بر کمکهای مالی هستند. در حالی که در برخی دیگر از کشورها نمونه‌های زیادی از شرکت‌های تازه‌تاسیس با کراودفاندینگ (تامین مالی جمعی) وجود دارد. ما در این نوشته به میزان گستردگی این رویکرد و محدودیت‌های آن در سراسر کشورها نگاه می‌کنیم. همچنین دلایل اینکه چرا امروز افراد بیشتری به سازمان‌های خبری کمکهای مالی می‌کنند را با تمرکز بر ایالات متحده، اسپانیا و انگلیس بررسی می‌کنیم.
تامین مالی جمعی (به انگلیسی: Crowdfunding) جمع آوری سرمایه‌های خرد برای حمایت از ایده‌های خلاق و فراهم کردن بودجه‌ی موردنظر آنها از طریق ابزارهای اینترنتی که در این روش جمعی از افراد با سرمایه‌های خرد و کلان به حمایت از ایده‌های خلاقانه می‌پردازند و سرمایه مورد نیاز آنها را تامین می‌کنند. تأمین مالی جمعی برای اهداف متنوعی نظیر خیریه تا ساخت فیلم سینمایی، و حمایت برای توسعه و راه اندازی کسب و کار های کوچک کاربرد دارد. انواع تامین مالی جمعی: تامین مالی مبتنی بر پاداش، تامین مالی مبتنی بر واگذاری سهام، تامین مالی مبتنی بر اهدا، تامین مالی مبتنی بر قرض.
ویکی‌پدیا
به‌طور کلی درمی‌یابیم که درصد افرادی که به سازمان‌های خبری کمک می‌کنند اندک است؛ در انگلیس فقط ۱٪ است که این مقدار به ۳٪ در ایالات متحده افزایش می‌یابد. اما به نظر می‌رسد مقیاس این فرصت بسیار بیشتر است؛ به‌طور متوسط یک‌چهارم نمونه‌ی ما (۲۲٪) می‌گویند اگر احساس کنند که سازمان‌های خبری نمی‌توانند هزینه‌های خود را از راه‌های دیگر تامین کنند، ممکن است آماده‌ی اهدا (دونیت) به این سازمان‌ها باشند.
چه کسانی به سازمان‌های خبری کمک مالی (دونیت) می‌کنند؟
دونیت کردن، بیشتر از طرف جمعیت جوان تامین می‌شود. این گروه به‌طور کلی درمورد پرداخت بهای خدمات آنلاین اطمینان بیشتری دارند و به‌طور منظم‌تری به موسسات خیریه‌ی آنلاین کمک می‌کنند. همان‌طور که تحقیقات ما درمورد پرداخت برای اخبار در سال گذشته نشان داده است، بسیاری از افراد جوان از ترس از دست دادن امکان انتخاب منابع متنوع، تمایل ندارند که فقط برای یک اشتراک ثبت‌نام کنند. به نظر می‌رسد هر پیامی مبنی بر اینکه کمکهای مالی می‌تواند روزنامه‌نگاری را زنده نگه دارد، به‌خوبی روی این گروه تاثیر می‌گذارد.
پیام گاردین که در بیشتر اخبار وجود دارد:
برخلاف بسیاری از سازمان‌های خبری، ما اشتراک گاردین را پولی نکرده‌ایم؛ ما می‌خواهیم روزنامه‌ی خود را تا آنجا که می‌توانیم آزاد نگه داریم. روزنامه‌ی تحقیقاتیِ مستقل گاردین برای تولید به زمان، پول و کار سخت نیاز دارد. اما درآمدی که از تبلیغات به دست می‌آوریم در حال کاهش است؛ بنابراین ما به‌طورر فزاینده‌ای به خوانندگان خود برای تامین بودجه نیاز داریم. اگر همه‌ی کسانی که گزارش‌های ما را می‌خوانند و آنها را دوست دارند، کمک مالی (دونیت) کنند، آینده‌ی ما بسیار امن‌تر خواهد بود. از گاردین حمایت کنید حتی به اندازه‌ی ۱ پوند.
بسیاری از کمکهای مالی از لحاظ سیاسی هدایت شده‌اند؛ اکثر آنها از مرکز یا جناح چپگرا است. این تا حدودی انعکاس نبردهای ایدئولوژیک تاریخی است؛ زمانی که بسیاری از روزنامه‌های چپگرا توسط تعاونی‌ها یا اتحادیه‌ها به منظور مقابله با مطبوعاتی که توسط سرمایه‌داری تامین می‌شدند، بودجه می‌گرفتند. اما در کشورهایی مانند ایالات متحده [در زمان ریاست جمهوری دونالد ترامپ]، رسانه‌ها دوباره به‌طور فزاینده‌ای به‌عنوان بخشی از یک مبارزه‌ی سیاسی -بین طرفداران و مخالفان ترامپ- دیده شدند. در این زمینه، پاسخ‌های نظرسنجیِ ادامه‌دار ما نشان می‌دهد که کمکهای مالی غالبا به‌عنوان یک اقدام سیاسی تلقی می‌شود:
من در حمایت از متمم اول قانون اساسیِ ایالات متحده‌ی آمریکا کمک مالی می‌کنم؛ چون احساس می‌کنم این متمم مورد حمله‌ی این دولت قرار گرفته است.
(م، ۳۴ ساله، از ایالات متحده)
می‌خواهم اطمینان حاصل کنم که آن رسانه‌های خبری باز می‌مانند.
(ف، ۶۴ ساله، از ایالات متحده)
اما کمکهای مالی منحصرا مربوط به جناح چپگرا نیست و سایت‌های محافظه‌کار حزبی نیز به‌طور فزاینده‌ای از پایگاه حامی خود برای اهدای کمک (دونیت) دعوت می‌کنند؛ به‌خصوص که اکنون بسیاری از تبلیغ‌کنندگان، این سایت‌ها را تحریم می‌کنند.
سنت خیرخواهی در ایالات متحده
طیف گسترده‌ای از نشریات در ایالات متحده، از خوانندگان خود درخواست کمک مالی (دونیت) می‌کنند. اِن‌پی‌آر (رادیوی عمومی ملی) چندین دهه است که بودجه‌های خود را (برای رادیو و هم‌اکنون وب‌سایت مشهور آن) تامین می‌کند و عمده‌ی درآمد آن از این طریق است. همین امر درمورد شبکه‌های محلی اِن‌پی‌آر و پی‌بی‌اِس (ایستگاه رادیویی غیرانتفاعی) صادق است. برخی از ارائه‌دهندگان اخبار محلیِ پررونق -مانند سازمان غیرانتفاعی «تگزاس تریبون» و «امروز می‌سی‌سی‌پی»- نیز از خوانندگان درخواست کمک مالی می‌کنند؛ آنها در پیام‌های خود بر مزایای یک رویکردِ مبتنی بر واقعیت تاکید می‌کنند. تریبون که در سال ۲۰۰۹ راه‌اندازی شد و تعداد کارکنان آن نزدیک به ۶۰ نفر است، سالانه ۶.۵ میلیون دلار درآمد دارد.
این پیام‌رسانی به‌گونه‌ای طراحی شده است که مورد توجه افرادی قرار گیرد که نگران اخبار جعلی، اخبار حزبی و روزنامه‌نگاری ضعیف هستند.
اکنون فهمیدم که روزنامه‌نگاری خوب نیاز به پول دارد. اگر من فقط به اخبار رایگان اعتماد کنم، کیفیت اخباری که دریافت می‌کنم کم‌رنگ و بسیار بدتر خواهد شد.
(م، ۵۲ ساله، از ایالات متحده)
افزایش اشتراک باعث نگرانی برخی درمورد ایجاد یک سیستم دو لایه شده است؛ جایی که اخبار با کیفیت فقط به کسانی اختصاص یافته است که توانایی خرید آن را دارند. به همین دلیل برخی از سازمان‌ها ترجیح می‌دهند دسترسی به اخبار خود را آزاد نگه دارند، اما درخواست کمکهای داوطلبانه (دونیت) کنند. اکثر کمکهای داوطلبانه‌ای که گاردین دریافت می‌کند از ایالات متحده است.
من برای گاردین پول پرداخت کردم؛ زیرا کارهای آن را خواندم و دیدم که فاقد حواشی است. هرچند که من به اندازه‌ای که برای یک اشتراک سالانه‌ی معمول پرداخت می‌شود برای گاردین پرداخت نکردم، چون خیلی اوقات آن را نمی‌خوانم.
(ف، ۶۰ ساله، از ایالات متحده)
از این لحاظ ممکن است مدل اهدا (دونیت) برای گاردین در خارج از انگلستان مناسب باشد، زیرا بعید به نظر می‌رسد که این سازمان خبری، اولین گزینه برای اشتراک گران‌قیمت باشد. اما آنها پیشنهادی مبتنی بر ارزشی قوی را برای کسانی که دیدگاه لیبرالی دارند ارائه می‌دهند. به دلایل مشابه، طیف گسترده‌ای از وبلاگ‌های کوچک و نویسندگان نیز وجود دارند که شروع به استفاده از کمکهای مالی (دونیت) به‌عنوان یک مدل می‌کنند.
احساس می‌کنم روزنامه‌نگارانِ مستقل به آنچه در جهان می‌گذرد واقعیت می‌بخشند. مجله‌ی ای‌آن (Aeon)، سایت خبری میدیِم (Medium)، روزنامه‌ی اِلِفِنت (Elephant) و شخص کَرولین بِیکِر (Carolyn Baker)؛ اینها نمونه‌هایی از کسانی هستند که من برای حمایت از آنها هزینه می‌کنم.
(ف، ۶۰ ساله، از ایالات متحده)
پاسخ‌دهندگان در نظرسنجی ما، بارها و بارها درمورد تمایل به حمایت از نویسندگان مستقل صحبت کردند؛ حتی در صورتی که هر روز از مطالب آنها استفاده نکنند. کمکهای (دونیت) منظم یا بخشش‌های یک باره به مقالاتی که تحقیقات خوب ارائه می‌دهند، یکی از راه‌های قدردانی از آنها است.
دونیت و کراودفاندینگ در اسپانیا
سال‌ها است که رسانه‌های مستقل در اسپانیا، طیف وسیعی از مدل‌های اهدا (دونیت) را آزمایش کرده‌اند. این در کشوری مهم بوده است که در آن، سنت اشتراکِ رسانه‌ها جا نیفتاده است و روزنامه‌نگاری با کاهش درآمد و نبود استقلال تهدید می‌شود.
این تنها راه حفظ رسانه‌های آزادی است که مستقل از قدرت سیاسی‌اند.
(م، ۴۵ ساله، اسپانیا)
از اکتبر ۲۰۱۵، ال اسپانول (یک روزنامه‌ی آنلاین اسپانیایی) ۳.۶ میلیون یورو ( ۲.۶ میلیون پوند؛ ۴ میلیون دلار) از طریق سرمایه‌گذاری جمعی سهام (کراودفاندینگ) به دست آورد. ال اسپانول در ابتدای راه‌اندازی ۵۶۲۴ سهام‌دار خرد و حدود ۱۰ هزار مشترک داشت. اما اکنون استراتژی آن به مدل‌های دائمی اهدا (دونیت) تبدیل شده است؛ چیزی که مشابه بسیاری از سازمان‌های خبری دیجیتال-بومی است.
مدل‌های اهدا معمولا به‌صورت اشتراک داوطلبانه یا عضویت درمی‌آیند. این روند توسط سایت خبری ویلاوب (Vilaweb) در کاتالونیا آغاز شد و توسط elDiario.es -یک روزنامه‌ی آنلاین اسپانیایی- (که در آوریل ۲۰۱۸ بیش از ۳۰ هزار عضو داشت) با موفقیت به تصویب رسید. کاربران به‌طور منظم پول اهدا می‌کنند و در ازای آن مزایایی اضافی -مانند وب‌سایتِ بدون آگهی یا حق شرکت در جلسات- دریافت می‌کنند. هزینه‌ی عضویت سالانه ۶۰ یورو است گرچه هرکس بخواهد می‌تواند بیشتر اهدا (دونیت) کند.
پیام‌های کلیدی درمورد دفاع از روزنامه‌نگاری و بهبود جامعه است؛ مواردی که با بسیاری از پاسخ‌دهندگان ما سازگار است.
به نظر من پرداخت اشتراک یا دونیت کردن، راهی برای حفظ خدمات به جامعه است.
(م، ۷۰ ساله، از اسپانیا)
دلایل دونیت به سازمان‌های خبری در انگلستان
در انگلیس، اخبار به‌طور سنتی توسط یک بخش قوی و پرجنب‌وجوش از روزنامه‌های تجاری، تلویزیون‌های تجاری و بی‌بی‌سی (که توسط بودجه‌ی عمومی تامین می‌شود)، تهیه می‌شوند. دونیت یک مفهوم نسبتا جدید است. فقط یک درصد از نمونه‌ی ما به سازمان‌های خبری کمک مالی (دونیت) می‌کنند. همچنین از نظرات مشخص است که بیشتر افراد به گاردین کمک می‌کنند. البته این تعجب‌آور نیست چون فقط تعداد بسیار کمی از سازمان‌ها یا افراد در انگلستان درخواست دونیت می‌کنند. انگیزه‌ی اصلی، تمایل به حفظ یکی از معدود سازمان‌های خبری اصلی با یک برنامه‌ی مشخصا لیبرال است.
مهم است که گاردین همچنان برای مقابله با تقریبا تمام روزنامه‌های راست‌گرایانه‌ی دیگر در دسترس باشد.
برای برخی دیگر، اهدای کمک مالی (دونیت) به دلیل احساس گناه است. پاسخ‌دهندگان می‌گویند قبلا برای کاغذِ چاپ‌شده هزینه پرداخت می‌کردند اما اکنون از طریق اینترنت به آن دسترسی رایگان دارند؛ بنابراین احساس می‌کنند باید کمک مالی کنند.
پاسخ‌دهندگان به چند نشریه‌ی کوچک دیگر در انگلیس که اکنون درخواست دونیت می‌کنند نیز اشاره کرده‌اند. اینها شامل وبلاگ‌نویسان و دو سایت سیاسی اسکاتلندیِ طرفدار استقلال به نام‌های بلا کالدونیا (Bella Caledonia) و اسکات گُز پاپ (Scot goes Pop) می‌شود. همچنین سایت قناری (Canary)، یک سایت حزب‌گرای چپ است که به کمکهای مالی ماهیانه‌ی ۱۵۰۰ طرفدار خود وابسته است.
این طور که پیدا است در سراسر کشورها کمکهای مالی (دونیت) به‌طور فزاینده‌ای درخواست می‌شود و به‌طور فزاینده‌ای داده می‌شود. بخشی از انگیزه برای این کار، حمایت از روزنامه‌نگاری مبتنی بر واقعیت در عصر اخبار جعلی و همچنین حمایت از انواع بیشتری از صداهای مستقل است. اما بسیاری از پاسخ‌دهندگان ما همچنین در این مورد صحبت کرده‌اند که دلیل دونیت آنها این بوده است که می‌خواستند با یک هدف یا مجموعه‌ای از ارزش‌ها شناخته شوند. این مهم است زیرا می‌تواند هم‌زمان با رواج روزنامه‌نگاری حزبی، روابط بین برخی از مخاطبان و برخی روزنامه‌نگاران را عمیق‌تر کند.
شاید مهم‌ترین یافته این است که گروه‌های جوان به احتمال زیاد حاضرند برای اخبار پول بدهند. کمکهای مالی (دونیت) ممکن است کمک کند که فاصله‌ای که بین پرداخت نکردن و اشتراک گران‌قیمت وجود دارد پر شود. اما این رویکرد برای نسلی که دوست دارد به چندین منبع در چندین دستگاه دسترسی داشته باشد نیز بهتر عمل می‌کند. به هر دوی این دلایل، ما می‌توانیم انتظار داشته باشیم که مدل‌های هزینه‌ای پرداختی (pay-as-you-go) مانند کمکهای مالی (دونیت) و تامین مالی جمعی (کراودفاندینگ)، بخش مهمی از تصویر باشند.
انتهای پیام
