پسازلزله، آسیب‌ها و مشکلات
فرزاد پرهوده، دانشجوی دکتری جامعه‌شناسی مسائل اجتماعی در یادداشتی ارسالی به انصاف نیوز با عنوان «پسازلزله، آسیب‌ها و مشکلات» نوشت:
کشورمان ایران یکی از کشورهای زلزله‌خیز دنیا و ششمین کشور در بین کشورهای هفت قارۀ جهان است که همواره در معرض وقوع حوادث طبیعی مثل سیل و زلزله قرار گرفته است. یکی از استان‌های درگیر این پدیده در آبان سال 1396 استان کرمانشاه در غرب کشور و شهرستان‌هائی نظیر گیلانغرب، سرپل‌ذهاب و ثلاث باباجانی بود.
متأسفانه زلزله؛ تبعات جانی، مالی، روحی و روانی، اجتماعی – فرهنگی را برای مناطق آسیب‌دیده به دنبال داشت. بعد از وقوع این حادثه در شب 21 آبان 1396، خیلی از امیدها ناامید شد، خیلی از خانوارها عزیزانشان را از دست دادند، خیلی از خانه‌هایی که با هزار امید و آروز و به سختی برپا شده بودند فروریخت، خیلی از دام‌ها و طیور در مناطق روستایی تلف شد، خیلی از خانوارها وسایل خانه‌شان نابود شد، خیلی از خانوارها در روزهای اول حادثه هیچ سرپناهی نداشتند، وضعیت بهداشت و تغذیه در روزهای نخست اسفناک بود،خیلی از مراکز آموزشی و درمانی تخریب شد و خیلی‌ها ماه‌ها از آموزش دور ماندند، خیلی از مشاغل و مغازه‌داران و کارگران از کار واماندند.
همان روزهای نخست تیم‌هایی از شهرستانهای استان و استان‌های همجوار، به‌خصوص تیم‌های بازسازی و روان‌شناسی و اکیپ‌های پزشکان جهت ترمیم دل خانوارهایی که هم عزیزانشان را در این حادثه و هم سرپناه‌شان را از دست داده بودند، به شهرستانهای حادثه‌دیده و به‌خصوص سرپل‌ذهاب، ثلاث‌باباجانی و گیلانغرب اعزام شده بودند. قبل از انجام ساخت‌وسازها کمک‌های مردمی و گروه‌های داوطلب مردم را یاری رساندند و با مشارکت نهاد انقلابی سپاه پاسداران و گروه‌های جهادی کار آواربرداری از همان روزهای آغازین زلزله شروع گردید. با همکاری نهاد هلال احمر، فرمانداری شهرستان‌ها، شهرداری و شوراهای اسلامی شهر ، اورژانس اجتماعی و نیروی انتطامی و بسیج مردمی برخی از مردم در چادرها اسکان داده شدند و خیلی‌ها هم روزها آواره و بی سرپناه بودند تا در نهایت در سرپناهی موقت آرام بگیرند. پس از اسکان موقت مردم بی‌سرپناه در چادرهای هلال احمری و کانکس‌های محدود، روزها و ماه‌ها کار آوار برداری به طول انجامید.
خیلی از خانواده‌ها امیدوار به بازسازی زودهنگام خانه‌هایشان بودند اما موانعی چند از جمله کاغذبازی‌ها، تشکیل پرونده برای دادن وام‌های ساخت‌وساز جهت تخریب و بازسازی مجدد، همچنین داشتن ضامن زنجیره ای برای گرفتن وامها، باعث تأخیر در این اقدام شد.
بعد از تشکیل پرونده ماه‌ها طول کشید که این مقدار ناچیز وام جهت ساخت مجدد خانه‌های آسیب دیده از طرف بانک آن هم در قبال داشتن ضامن بازاری، پرداخت شد. تحریم‌های ظالمانه و نبود مصالح ساختمانی و گرانی‌های بیش از حد مصالح از یک‌سو و دیرکرد و ناچیز بودن وام‌های بانکی از سوی دیگر ادامه و روند سریع کارها و ساخت و سازها را با مشکل مواجه کرده بود. به جهت اینکه شغل اکثریت مردم بخصوص در روستاها دامداری و کشاورزی بود و هیچ منبع درآمد دیگری برای آنها وجود نداشت هیچ تغییراتی در مکان بازسازی خانه‌ها در هرسه شهرستان صورت نگرفت. همچنین در شهر نیز به‌علت نبود زمین و اراضی شهری خانه‌های تعمیری در همان مکان خود تعمیر و خانه‌های تخریبی بعد از آواربرداری مجدد در همان مکان قبلی بازسازی و ساخت‌وساز شده‌اند و هیچ اقدامی در جهت جابجایی مکان اسکان از روستاها به شهر یا از شهر به روستا به صورت دائم و یا موقت صورت نگرفته است.
امروز بعد از گذشت سه سال از آن حادثۀ تلخ بر طبق مشاهدات میدانی و گفت‌وگو با مردمان زلزله زدۀ شهرستانهای سرپل‌ذهاب، گیلانغرب و ثلاث‌باباجانی و مددکاران و فعالان اجتماعی در مناطق زلزله‌زده، کار بازسازی و تعمیر خانه‌ها در روستاها و شهرهای مناطق زلزله‌زده تا حدودی به اتمام رسیده است. اما، بخشی از مردم مستأجران هستند که فاقد زمین و خانۀ شخصی هستند و همچنین به علت افزایش قیمت اجاره‌بهای خانه‌ها مجبور به اسکان مجدد در کانکس‌ها شده‌اند و خیلی‌ها هنوز در حاشیۀ شهرهای زلزله‌زده زیست می‌کنند .برخی هم کانکس‌ها را به محل ساخت‌وساز در داخل شهر منتقل نموده‌اند تا خانۀ نیمه کاره‌شان را تکمیل نمایند. بخشی از خانوارها به‌خصوص در دو شهرستان ثلاث‌باباجانی و سرپل‌ذهاب به‌علت نداشتن زمین و عمل نکردن مسئولین در قبال دادن زمین به مستأجران هنوز در کانکس زیست می‌کنند.
بر طبق گزارشات برخی از ساکنین در شهرستانهای مذکور، هنوز بسیاری از خانه‌های تخریبی به صورت نیمه کاره مانده است و مردمانی که بعد از زلزله با وجود تمام کمبودها و مشکلات روحی و غم از دست دادن عزیزانشان باز با اراده به دنبال بازسازی خانه‌هایشان هستند، به علت‌های مختلف مثل تحریم‌های اقتصادی، بیکاری، فشار زندگی و گرانی بیش از حد مصالح و کمبود تسهیلات ساخت‌وساز، مجبور به اسکان در بخشی از خانۀ نیمه‌کاره شده‌اند. همچنین مشکل بازپرداخت وامها در این شرایط سخت اقتصادی و بیکاری که در استان و شهرستانهای زلزله‌زده وجود دارد مزید بر گرفتاری و آسیب‌های فکری و روانی خانوارها و جوانان در منطقه شده است.
قبل از زلرله بخش بزرگی از افراد شهری در شهرستانهای زلزله‌زده به کارهای کارمندی، مغازه‌داری ، کار در بازارچه های مرزی،کوله‌بری، کار فنی و ماهر، نیمه ماهر و کارگران سادۀ شهری مشغول به کار بوده و روستاییان هم اغلب به کار کشاورزی و دامپروری مشغول بوده اند. بعد از زلزله روزها و ماه‌ها افراد در شهرهای زلزله‌زده فعالیت و شغل خود را از دست داده و بیکار شدند. همچنین نسبت به قبل از زلزله و پشت بند آن وضعیت گرانی، تحریم و ویروس کرونا هم دست به دست هم داده تا وضعیت بغرنجی را برای خانوارها و به‌خصوص در مناطق زلزله‌زده رقم بزند.
افرادی که قبل از حادثۀ زلزله مشغول به کار بودند در جریان زلزله شغل خود را از دست دادند. بعد از گذشت سه سال هنوز اثرات بد شرایط اقتصادی و بیکاری ناشی از کرونا در مناطق مزید بر علت شده است و مشکلات اقتصادی و شغلی و معیشتی خانواده‌های مناطق زلزله زده را دو چندان نموده است به گونه‌ای که خیلی از خانواده‌ها ناتوان از مهیا کردن شرایط سادۀ زندگی اولیه و ناتوان از پرداخت اقساط وام‌های بازسازی هستند. وجود این شرایط خود، نشان از توانایی پایین مالی افراد آسیب دیده دارد. همۀ مسائل ذکر شده نشان از نسبت بالای وابستگی و کمبود شغل و بالا بودن شاخص بیکاری و افزایش جوانان بیکار جویای کار در استان و شهرستانهای زلزله‌زده دارد.
با توجه به اینکه، استان کرمانشاه به‌خصوص شهرستانهای مرزنشین و زلزله‌زده مثل گیلانغرب، سرپل‌ذهاب و.. با عراق هم‌مرز است و شرایط خوبی برای صادرات کالا از طریق مرزهای سومار و پرویز خان و خسروی به عراق فراهم است، می‌توان از این ظرفیت استفاده نمود و اقدام به ساخت کارخانه‌ها و شرکت‌های بزرگ تولیدی و اختصاص دادن سرمایه برای این امر نمود، که این امر می‌تواند در وهلۀ نخست عاملی باشد در جهت ارزآوری به داخل و توسعۀ کشور و در وهلۀ دوم به کارگیری نیروهای جوان و جویای کار بومی در این مناطق و اشتغال‌زائی در مناطق زلزله‌زده. این امر از ناامیدی نسبت به آیندۀ شغلی، افسردگی، بزهکاری‌های اجتماعی، طلاق، عدم گرایش به ازدواج دربین جوانان منطقه، آسیب‌هایی مثل خودکشی و اختلافات درون خانواده‌ها جلوگیری خواهد کرد. همچنین دولت می تواند با پرداخت وام‌های بدون بهره از طریق صندوق‌ها یا بانک‌ها، اعطای وام‌های کم بهره سبب رونق گرفتن مشاغل خانگی و کارگاهی مثل؛ خیاطی، پخت و پز خانگی، بافندگی، کشاورزی خانوادگی، اختصاص مکان برای دامداری و کارگاه‌های کوچک مکانیکی و برقی برای خانوارهای آسیب دیده شود.
انتهای پیام
