پاسخ دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی به محسن رضایی
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی در یادداشتی نکاتی را با مردم و نامزدهای ریاست جمهوری در حوزه علم و فناوری و فرهنگ مطرح کرد.
به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از شورای عالی انقلاب فرهنگی، سعیدرضا عاملی دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی در یادداشتی نکاتی را با ملت شریف ایران و نامزدهای ریاست جمهوری در حوزه علم و فناوری و فرهنگ مطرح کرد.
متن یادداشت به شرح ذیل است:
به نام خدا
یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَ قُولُوا قَوْلًا سَدِیداً
ای کسانی که ایمان آورده‌اید! تقوای الهی پیشه کنید و سخن (حقّ و) استوار گویید.
یُصْلِحْ لَکُمْ أَعْمالَکُمْ وَ یَغْفِرْ لَکُمْ ذُنُوبَکُمْ وَ مَنْ یُطِعِ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ فَقَدْ فازَ فَوْزاً عَظِیماً
تا خداوند کارهای شما را اصلاح کند و گناهانتان را بیامرزد؛ و هر کس خدا و رسولش را اطاعت کند، بدون شکّ به رستگاری بزرگی دست یافته است. (سوره احزاب – آیه ۷۰ و ۷۱)
ملت شریف و عزیز ایران
امروز شاهد یکی از حساس‌ترین مقاطع تاریخی انقلاب اسلامی یعنی انتخاب رئیس جمهور دوره ۱۳ هستیم بدیهی است. مهم‌ترین مسئله ما “پیشرفت و شکوفایی اقتصادی و استقرار فراگیر عدالت اجتماعی” است. در عین حال هدف راهبردی نظام دست یافتن به شاخص‌های تمدن نوین اسلامی و استقرار جامعه اسلامی است.
به طور حتم حل مسئله اصلی امروز نظام اسلامی پیشرفت اقتصادی شکوفا و تأمین عدالت و کاهش فاصله اجتماعی و حرکت کردن به سمت هدف راهبردی نظام اسلامی است که رسیدن به آن موجب آسایش مردم همراه با تأمین سلامت و سعادت فردی و اجتماعی و تغییر مسیر جهان به سمت الگوی مطلوب زندگی است. در این مسیر بدون فرهنگ پویا و دانش و تخصص گرایی فراگیر امکان تحول مثبت نیست.
در واقع همه اقدامات حوزه اقتصاد و سیاست فرهنگ‌بنیان و دانش‌مبنا است. از این رو انتظار می‌رفت نامزدهای محترم ریاست جمهوری که البته از برگزیدگان دوران ما هستند، گفتمان عمیق‌تری در حوزه فرهنگ و علم و دانش داشته باشند.
مردم عزیز و گرانقدر جمهوری اسلامی ایران
فرهنگ موجود زنده است که دارای روح جمعی و اختصاصات ملی برای همه جوامع و مشترکات اقلیمی، منطقه‌ای و جهانی است. اگرچه امروز با ورود به عرصه دو فضایی شدن جهان و یکپارچگی فضا و منابع فرهنگی در فضای مجازی، شاهد گسترش اشتراکات فرهنگی در سطح جهانی هستیم که بعضی از عناصر برگرفته از فضای مشترک، مخاطرات جدی را برای سلامت و سعادت فرد، خانواده و جامعه به وجود آورده است.
فرهنگ منابعی برای تغذیه دارد که مهم‌ترین آن در جامعه ایرانی دین و زبان بوده، هست و خواهد بود که نظامات “معناسازی” و هدفمندی زندگی را تشکیل می‌دهد. منبع مهم دیگر فرهنگ، الگوهای اجتماعی است که در رأس آن پدر و مادر و همسالان دوره‌های مختلف زندگی و البته جامعه علمی اعم از دانشگاهی و حوزوی و حتماً جامعه گسترده معلمین هستند. به طور حتماً نقش فرهنگ مردم‌پسند که از طریق مطبوعات، سینما، تئاتر، موسیقی و رسانه‌های عمومی شامل صنعت صدا و تصویر (تلویزیون) و رسانه صدا و سکوت (رادیو)، هنرهای تجسمی، نقاشی و از همه فراگیرتر رسانه‌های اجتماعی، صنایع فرهنگی و حوزه بزرگ بازی‌ها که تبدیل به عرصه انتقال دانش از طریق سرگرمی‌ها و یادگیری مهارت‌های زندگی شده است و البته حوزه خرید و ابعاد کالایی زندگی، بخش مهمی از منابع فرهنگ در جامعه هستند.
نقش محتوای مطلوب در فرهنگ، جهت‌دهنده به فرهنگ است و حوزه دوست‌داشتنی‌ها و نفرت‌ها را می‌سازد. متأسفانه در شرایطی قرار گرفته‌ایم که “فرهنگ سرد”، “فرهنگ تردید و ناامیدی”، جای فرهنگ پر حرارت و باانگیزه را گرفته است و ما همچنان با سخنان و اقدامات خود، موجب تقویت فرهنگ سرد و تردید می‌شویم. دورگه‌ای شدن فرهنگ‌ها در پرتو تعاملات بین جهان فیزیکی و جهان مجازی و ورود عرصه‌های فراملی به فرهنگ ملی و به عبارت دقیق ورود فرهنگ‌های غیردینی، سکولار و لیبرال به عرصه جوامع دینی، چالش‌های جدیدی را نیز خلق کرده است که مواجه با آن دقت بیشتر و فهم عمیق‌تری را می‌طلبد.
از سوی دیگر با لایه‌ای شدن فرهنگ‌ها مواجه شده‌ایم که فهم لایه‌های جدید فرهنگ، حساسیت اقدامات و تولید فرهنگی را مضاعف می‌کند.
مواظب باشیم مسیر را اشتباه معرفی نکنند. راه صلاح و رستگاری و راه پیشرفت و شکوفایی اقتصادی و اجتماعی از مسیر علم و دانش و فرهنگ قدرتمند می‌گذرد و مسیرهای دیگر، موجب پیشرفت ناپایدار و رشد کاریکاتوری می‌شود و تضمین کننده سلامت و سعادت جامعه ایران نخواهد بود. نگاه مقطعی و موردی به پیشرفت، موجبات پیشرفت جامع و متعالی را فراهم نمی‌کند.
نامزدهای محترم ریاست جمهوری
انقلاب بزرگ اسلامی ایران در بهمن ۱۳۵۷ به پیروزی رسیده است. طی نزدیک به ۴۳ سال، افتخارات زیادی در این کشور محقق شده است. توسعه زیرساخت‌های برق، آب، گاز، تلفن و دسترسی به تلفن همراه و اینترنت و همچنین توسعه ظرفیت‌های بهداشت و درمان، راه‌ها و جاده و بزرگراه‌ها، ظرفیت بزرگ فرآورده‌های نفتی و منابع معدنی و از همه مهم‌تر قدرت علم و دانش و ظرفیت فرهنگ انقلابی و فرهنگ مقابله با نظام سلطه جهانی و نیز جایگاه محترم و قدرتمند در جهان بخشی از مفاخر این دوره است. سزاوار نیست که در رقابت انتخاباتی، به نوعی هیچ سازی از گذشته پر افتخار صورت گیرد. مواظبت کنیم بر طبل ناامیدی با سیاه جلوه دادن گذشته نزنیم.
حوزه فرهنگ و علم و دانش محوری‌ترین منبع رشد و پیشرفت است.
فرهنگ اقتصادی پویا برخواسته از ۱) فرهنگ نظم‌گرا، ۲) فرهنگ قانون‌گرا و ۳) فرهنگ مسئولیت اجتماعی است که اگر این سه در هر جامعه‌ای قدرتمند باشد، شاهد شکوفایی اقتصاد کشور با رعایت استفاده بهینه از منابع، پرهیز از مصرف مسرفانه و رعایت حقوق اجتماعی همگان خواهیم بود. پیشرفت اقتصاد و اعتلای سیاسی به طور قطع پدیده‌ای فرهنگی است که بدون داشتن فرهنگ اقتصادی و فرهنگ سیاسی قدرتمند نمی‌توان وارد عرصه قدرت اقتصادی و سیاسی شد که البته منبع اصلی همه اینها فرمان خدا و آیات الهی است که حقیقت و بایسته‌های هستی را بیان کرده است.
سخن اینجا بسیار زیاد است، ولی افسوس که مناظرات نامزدهای محترم در عرصه فرهنگ کم‌رنگ بود و مواجهه با فرهنگ در پیشنهاد انحلال شورای‌عالی انقلاب فرهنگی توسط جناب آقای محسن رضایی انعکاس پیدا کرد و بنده را وادار کرد که از حریم یادگار امام (ره) و محصول تلاش‌های مدبرانه حکیم انقلاب اسلامی رهبری فرهنگی و دانش‌گرای کشور عزیزمان و همچنین اعضا فرهیخته شورای‌عالی انقلاب فرهنگی دفاع کنم.
نگاه جناب آقای رضایی قطعاً خلاف نظر و سیره و سنت امام راحل (ره) و مقام معظم رهبری است. شورای‌عالی انقلاب فرهنگی دارای کاستی‌ها، قصور و احیاناً تقصیراتی هست ولی به طور حتم شورای‌عالی انقلاب فرهنگی یکی از شریف‌ترین نهادهای فرهنگی و علمی کشور بوده که در طی این سال‌ها، خدمات بزرگ و در عین حال خاموش و مظلومانه‌ای را به عرصه علم و فناوری و فرهنگ کشور داشته است.
شورای‌عالی انقلاب فرهنگی طی ۳۷ سال گذشته نقش مهمی در سیاستگذاری، نهادسازی (تصویب بیش از ۸۰ نهاد ملی مرتبط با علم و فناوری و فرهنگ)، تدوین اسناد ملی مرتبط با حوزه علم و فناوری شامل سند نقشه جامع علمی کشور، سند جامع توسعه هوا-فضا کشور، سند ملی گیاهان دارویی و طب سنتی، سند ملی نخبگان و سند ملی استعدادهای درخشان و در حوزه فرهنگ که جدای از حوزه تعلیم و تربیت نیست، نقشه مهندسی فرهنگی، سند تحول بنیادین آموزش و پرورش و تصویب بیش از ۲۴۰۰ مصوبه مهم را در حوزه افتخارات خود دارد.
جهت اطلاع جناب آقای رضایی در همین سال گذشته شورای‌عالی انقلاب فرهنگی مصوبات مهمی داشته است که از جمله آنها اصلاح نظام جذب معلم در آموزش و پرورش که در بر گیرنده جامعه یک میلیون نفری معلمین کشور است و همچنین ساماندهی مهدهای کودک و تأسیس “سازمان ملی تعلیم و تربیت کودک” که گروه سنی هشت میلیون نفری ۰ تا ۶ ساله‌های جامعه از طریق تقویت خانواده‌های شریف ایرانی و همچنین دوره‌های مهدکودک و پیش دبستانی به تصویب رساند که جامعه تحت پوشش تعلیم و تربیت را به ۱۵ سال افزایش داد. مصوبه مهم دیگر سال گذشته شورای‌عالی انقلاب فرهنگی، سند ملی علم و فناوری در حوزه دفاعی بود که شامل کلیه امور مرتبط با آموزش و پژوهش در نیروهای مسلح و رابطه آن با سایر دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی و همچنین با صنعت کشور برای یک دوره ۱۵ ساله است. احتمالاً جنابعالی مجال رصد این امور را نداشته‌اید. لازم به ذکر است که ۴۳ سند ملی مرتبط با حوزه فرهنگ که در سند مهندسی فرهنگی پیش بینی شده شامل سند ملی موسیقی، سند ملی سینما و سند ملی هنرهای تجسمی و همچنین سند ملی فرهنگ جهاد، مقاومت، دفاع، ایثار و شهادت با مشارکت همه نهادها و شخصیت‌های مرتبط با موضوع در حال تدوین و نهایی‌سازی است. همچنین برش استانی سند مهندسی فرهنگی با اولویت ۱۰ استان کشور در حال تدوین و آماده سازی نهایی است.
برادر عزیز جناب آقای محسن رضایی، این خطاب خدای متعال به ماست که: ای کسانی که ایمان آورده‌اید! تقوای الهی پیشه کنید و سخن (حقّ و) استوار گویید (۷۰) تا خداوند کارهای شما را اصلاح کند و گناهانتان را بیامرزد؛ و هر کس خدا و رسولش را اطاعت کند، بدون شکّ به رستگاری بزرگی دست یافته است (سوره احزاب-آیه ۷۱)
مصداق سخن سدید، سخن صدق و سخن دقیق و سخنی است که منشأ اطمینان و ثبات و در عین حال سخن امیدبخش باشد. ضمن اهمیت تحول که در دیدگاه حکیم معظم انقلاب خصوصاً در بیانات سال گذشته ایشان در سالگرد رحلت امام خمینی (ره) و سخن اخیر ایشان در دیدار با دانشجویان عزیز منعکس شده است، ولی باید توجه داشت که تحول بدون ثبات، منشأ هرج و مرج و از دست دادن سرمایه‌های بزرگ فردی و اجتماعی می‌شود. امروز از هر روز گذشته تاریخ بیشتر به ثبات در امور خیر و مثبت نیاز داریم تا اعتماد اجتماعی و قطعیت اجتماعی تقویت شود، در شرایط “عدم قطعیت و عدم اطمینان” ارتباطات دچار اختلال و فاصله‌گیری اجتماعی همراه با انزوای اجتماعی و البته مهاجرت به سرزمین‌هایی که احساس قطعیت و ثبات بیشتر وجود دارد تقویت می‌شود. از سوی دیگر در نگاه جنابعالی و اکثر نامزدهای محترم، دست‌آورده‌های عظیم نظام جمهوری اسلامی ایران طی ۴۰ سال گذشته کم رنگ به‌نظر می‌رسد و دائماً توقعات اجتماعی را که در صورت عدم تحقق می‌تواند به افزایش ناامیدی کمک کند، افزایش می‌دهیم.
شورای‌عالی انقلاب فرهنگی میراث حکیمانه امام راحل (ره) و مقام معظم رهبری است. رهبری حکیم انقلاب در جایگاه شورای‌عالی انقلاب فرهنگی سخنان نغز و عمیقی دارند که فقط به یک فراز آن اشاره می‌کنم که در ۱۹/۰۹/۱۳۹۲ ایام سالگرد تأسیس شورای‌عالی انقلاب فرهنگی بیان فرمودند:
شورای عالی انقلاب فرهنگی یکی از آن ابتکارات واقعاً بابرکت امام بزرگوار بود. اول ستاد انقلاب فرهنگی بود، بعد مسئله‌ی شورای انقلاب فرهنگی که به ایشان پیشنهاد شد، بدون هیچ گونه لِمَ‌وبمَ‌ای پذیرفتند و حکم مستحکمی دادند. بعد، من از ایشان – رئیس جمهور بودم – سوال کردم مصوبات ما [قانون باشد]، ایشان گفتند بایستی به مصوبات عمل بشود؛ یعنی حکم قانون به مصوبات دادند. یکی از آن کارهای مهم امام بزرگوار این بود.
اگر امروز شاهد قدرت جمهوری اسلامی ایران در عرصه نظامی، سیاسی، فرهنگی و اقتصادی هستیم مدیون علم و دانش این سرزمین و دانشمندان این مرز و بوم است. اگر امروز ایران عزیز رتبه ۱۵ در کمیت مقالات علمی را به خود اختصاص داده و به لحاظ کیفیت مقالات رتبه ۱۲ را دارد و به لحاظ رشد علمی در جایگاه چهارم جهان قرار گرفته‌ایم، قطعاً مدیون علم‌گرایی و پیشرفت‌گرایی خانواده‌های ایرانی و اندیشمندان و دانش‌پژوهان ایرانی است که به طور حتم نگاه فاخر رهبری حکیم انقلاب و سیاستگذاری‌ها و برنامه‌ریزی‌های شورای‌عالی انقلاب فرهنگی در حوزه علم و فناوری نیز نقش کلیدی و حمایت کننده‌ای در این راستا داشته است و ان‌شاءالله خواهد داشت. حوزه فرهنگ حوزه حساس‌تر و دارای مداخلات زیادی از ناحیه استعمارگران و سلطه‌گران فرهنگی بیگانگان است که باز تلاش‌های ارزشمند رهبری معظم و شورای‌عالی انقلاب فرهنگی در مسیر شکل‌گیری و اثرگذاری‌های فراگیرتر و استحکام فرهنگی کشور نقش‌آفرین بوده است که حتماً با لطف خدای متعال و همکاری و همدلی آثار آن در آینده بیشتر متجلی و شکوفا خواهد شد.
نکته دیگری را باید خطاب به جناب آقای مهرعلیزاده در اهمیت و جامعیت جایگاه علم و دانش در مکتب امام صادق علیه‌السلام عرض کنم. متأسفانه جنابعالی به ساحت دانشمندان بزرگ و فقهای جامع‌الشرایط که حکیم بودند و فقیه و مجموعه‌ای از دانش‌های مرتبط با حکمت عملی و نظری را داشتند، اهانت کردید و این اهانت شامل بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران که احیاگر قرن نام‌گذاری شده است نیز بود و ناخواسته رهبری حکیم و چندوجهی و آینده‌نگر را نیز نشانه گرفت.
توجه داشته باشید که دانشمندان حوزوی ما هم فیلسوفان اثرگذار در سطح جهانی بودند که امثال هانری کربن در محضر علامه طباطبایی زانوی شاگردی می‌زند و علامه حسن زاده آملی جامع علوم معقول و منقول و استاد مسلم حل معادلات پیچیده ریاضی و دیگر اندیشمندان توانمند مثل استاد ارجمند جناب آقای جوادی آملی حتماً اشراف فراگیر بر علم روز و حقیقت علم و دانش دارند. از طرفی حوزه جدید، برنامه‌های جامعی مبتنی بر علوم و معارف اسلامی و دانش جامعه شناسی، علوم سیاسی و حتی علوم‌شناختی و علوم‌کامپیوتری دارند که ظاهراً جنابعالی از همه اینها بی‌خبرید. بنظر می‌رسد رأی گرفتن ارزش زیرپا گذاشتن میراث تمدنی علم و دانش، فقاهت و فلسفه و حکمت را ندارد.
به هر حال امیدوارم نامزدهای محترم که البته خود از فرهیختگان فرهنگی هستند، نه با نگاه جذب رأی بلکه با نگاه اصلاح و تقویت علم و فناوری و انسجام و قدرتمندتر شدن فرهنگ جمهوری اسلامی ایران، فرهنگ مردم و فرهنگ نخبگان و فرهنگ هنری و صنایع فرهنگی و همچنین با نگاه به فرهنگ به‌عنوان منبع اصلی تحول اجتماعی اعم از تحولات فرهنگی، اقتصادی و سیاسی، دیدگاه‌های ارزش‌آفرین خود را طرح کنند و رئیس آینده شورای‌عالی انقلاب فرهنگی به جایگاه علم و فرهنگ عمیق و اثرگذار باشد.
از خدای سبحان عزت و سلامت همراه با آسایش و آرامش را برای ملت شریف ایران آرزومندم.
انتهای پیام
