سایه و همسایه | حسام‌الدین آشنا
حسام‌الدین آشنا، رئیس پیشین مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست‌جمهوری در یادداشتی تلگرامی با عنوان «سایه و همسایه» نوشت:
- اقدامات آمریکا علیه ایران در دهه‌های اخیر متأثر از دو سلسله عوامل اصالتی و نیابتی است.
- عوامل اصالتی از جمله شامل ماهیت استکباری آمریکا، قطع نفوذ آمریکا در اثر انقلاب اسلامی، جنگ گفتمانی و تعارض منافع منطقه‌ای است.
- عوامل نیابتی از جمله شامل تأثیرگذاری رقبای منطقه‌ای ایران و متحدان منطقه‌ای آمریکا بر سیاست خارجی این کشور علیه ایران در اثر تعارض منافع با ایران است.
- در سال‌های اخیر علی‌رغم تلاش ایران برای کاهش اثر برخی عوامل اصالتی، نسبت به کاهش آثار عوامل نیابتی کم‌توجهی و کم‌کاری و گاه سوءمدیریت شده در نتیجه برخی از مشکلات ایجاد شده در مسیر کاهش عوامل اصالتی نیز ناشی از مداخله فعال عوامل نیابتی است.
- تحریم‌های تحمیل شده بر ایران در دوران ترامپ و دوران اوباما اگرچه از نظر شکلی با یکدیگر شباهت دارند اما دارای تفاوت‌های ماهوی هستند.
- تحریم اوبامایی بیشتر دارای کاربردی ابزاری بود و اهداف اعلامی و اعمالی آن تفاوت چندانی نداشت چرا که آن تحریم‌ها اساساً برای راضی کردن ایران برای مذاکره در مورد صنعت هسته‌ای طراحی شده بود ولی آن‌گونه که از شواهد برمی‌آید تحریم‌هایی که تحت عنوان عام فشار حداکثری برای دوره اول ترامپ برنامه‌ریزی شد نه برای تشویق ایران به مذاکره بلکه برای تنبیه ایران بابت مذاکره برجام و ازبین‌بردن امکان هرگونه مذاکره طراحی شده است و اهداف اعلامی و اعمالی آن کاملاً متفاوت هستند.
- به نظر می‌رسد پروژه فشار حداکثری با لحاظ پاسخ‌های احتمالی ایران طراحی شده است؛ چرا که قابل پیش‌بینی بود که ایران از لحاظ حیثیتی هرگز نمی‌توانست مذاکره مجدد با ترامپِ «عهدشکن» را بپذیرد در نتیجه هر دو پاسخِ احتمالی ایران به خروج آمریکا از برجام یعنی خروج متقابل فوری از برجام یا مقاومت حداکثری بدون خروج از برجام، منطقاً نتیجه‌ای جز تداوم تحریم‌ها به دنبال نمی‌داشت.
- به نظر می‌رسد «فشار حداکثری» باهدف واقعی و راهبردیِ ناتوان‌سازی راهبردی ایران در عرصه‌های داخلی، خارجی، اجتماعی و اقتصادی و حذف ایران از مسیرهای ارتباطی جهانی و محروم کردن کشور از مزیت‌های جغرافیایی و ژئوپلیتیکی خود طراحی و اجرا شده است.
- متحدان منطقه‌ای آمریکا که رقبای منطقه‌ای ایران هم هستند حاضرند هر چه در توان دارند انجام دهند تا ایران را به هزینه آمریکا تحریم، تضعیف و در نهایت ناتوان کنند.
- راهبرد تحمیل فشار حداکثری – در صورت موفقیت – ایران را به‌سوی کاهش توان ملی، تمرکزگرایی بیشتر، فساد فزاینده و شورش‌های فراگیر پیش خواهد راند.
- ترور شهید سلیمانی در این قالب قابل‌فهم است. آمریکایی‌ها حاضر شدند تبعات احتمالی این ترور را بپذیرند ولی مطمئن شوند که توان راهبردی ایران برای رفتار تهاجمی و پاسخ سخت به تحریم حداکثری در سطح منطقه هم تضعیف شده است و این یکی از خواسته‌های اصلی رقبای منطقه‌ای ایران از آمریکا بوده است تا راهی بی‌بازگشت پیموده شود.
- پاسخ مناسب ایران به فشار حداکثری، رایزنی مجدد با آمریکا یا حتی اروپا و چین و روسیه بدون توجه به فشارهای رقبای منطقه‌ای بر آمریکا نیست.
- ایران باید در عین توجه به عرصه بین‌الملل از منطقه شروع کند تا به دیگران برسد نه برعکس.
- این عصاره نقد بر نظریه آغاز از کدخدا است. کشورهای منطقه نشان داده‌اند در سال‌های اخیر در موضوعات حساسی مانند پرونده ایران صرفاً رعیت نیستند بلکه هر یک در وقت حادثه بازیگرانی ماهر هستند که می‌توانند حتی رفتار کدخدای خود را تا حد زیادی تحت تأثیر قرار دهند.
انتهای پیام
