پاکستان بیشترین نفع را از جریان پانترکیسم و «ارتش توران» می‌برد

وب سایت نشنال اینترست در مقاله ای به قلم جاویریه کلثوم عاطفتخصص رسانه های دیجیتال و وکالت در موسسه تحقیقات سیاست اسلام آباد (IPRI) به این سوال پاسخ داده است.

محور پان ترکیسم اوراسیا ترکیه چه چیزی برای پاکستان دارد

به گزارش خبرآنلاین این نویسنده در این مقاله آورده است: در حالی که احساسات عمومی طرفدار روابط قوی بین پاکستان و ترکیه است، واقعیت های سیاسی و ژئوپلیتیکی وجود دارد که پاکستان نمی تواند از آنها فرار کند.

اردوغان رئیس جمهور ترکیه به شدت سیاست خارجی پان ترکیسم اوراسیا را دنبال می کند. به عنوان مثال، این تغییر را می توان در تغییر نام اخیر شورای کشورهای ترک به سازمان اساسی تر دولت های ترک مشاهده کرد.
برخی حتی سیاست ترکیه در اوراسیا را تلاش برای ایجاد « ناتوی ترکی » یا احیای «ارتش توران» می‌دانند. سیاست آسیای مرکزی ترکیه از طریق منشور «دنیای ترک» تعریف می‌شود که بر ریشه‌های قومی، فرهنگی، تاریخی و همچنین ابعاد اقتصادی تأکید دارد.سال های گذشته سیاست ترکیه با حوادث متعددی شکل گرفته است ، از جمله جنگ روسیه و گرجستان ، حمله آمریکا به عراق، بهار عربی و تنش های پایان ناپذیر در سوریه، و دشمنی ترکیه با یونان در شرق مدیترانه ای و ..‌. با این حال، با توجه به تلاش‌های تورگوت اوزال، رئیس‌جمهور اسبق و احمد داوود اوغلو، نخست‌وزیر سابق، محور اوراسیا ترکیه جای تعجب ندارد. اگرچه این کشور یکی از اولین کشورهایی بود که تقریباً تمام کشورهای پس از فروپاشی شوروی را به رسمیت شناخت، اما ترکیه فاقد نفوذ سیاسی و اقتصادی برای دنبال کردن چنین سیاستی در سال‌های اولیه پس از سقوط اتحاد جماهیر شوروی بود.
در این حال، رویدادهای جنگ 2020 قره باغ کوهستانی موقعیت ترکیه را در منطقه از دو جهت ارتقا داد. اولاً، روسیه عملاً به حضور ترکیه در قفقاز جنوبی پیوست. ثانیاً، ترکیه به مسیرهای ارتباطی مستقیم دسترسی پیدا کرد. توافقنامه آتش‌بس نوامبر 2020، کریدوری را برای اتصال ارمنستان و منطقه آذربایجان نخجوان تعیین کرد و دسترسی مستقیم به ثروت‌های خزر را فراهم کرد.
ترکیه اکنون بین روسیه و چین، دو وزنه سنگین در صفحه اوراسیا قرار گرفته است. اگر آنکارا بتواند بین این دو قدرت که هر دو ساختار سیاسی، نظامی و اقتصادی خاص خود را دارند تعادل برقرار کند، می تواند در آسیای مرکزی سود ببرد. این می تواند توضیح دهد که چرا ترکیه در برابر ایده پیوستن به سازمان هایی مانند اتحادیه اقتصادی اوراسیا و سازمان همکاری شانگهای به عنوان عضو دائمی مقاومت می کند. انجام این کار ممکن است به آنکارا اجازه دهد تا از کنترل قدرت های بزرگ اجتناب کند و به ترکیه هویت و فضای خود را بدهد. منطقه تحت الشعاع قدرت نظامی روسیه و قدرت اقتصادی چین قرار گرفته است، بنابراین حضور ترکیه به کشورهای آسیای مرکزی فضایی را می دهد تا وابستگی نظامی و اقتصادی خود به مسکو و پکن را از بین ببرند.
اما محور اورآسیایی ترکیه برای دیگر قدرت‌های ثانویه در منطقه، مانند پاکستان، چیست؟و ترکیه قرابت تاریخی خاصی دارند که ناشی از جنبش خلافت عثمانی است که توسط مسلمانان شبه قاره هند برای حفظ اقتدار خلیفه عثمانی رهبری شد.

ارتباط بین ترکیه و پاکستان قابل بررسی است، اما اینکه چگونه این ارتباط بر ژئوپلیتیک تأثیر می گذارد نیز باید در نظر گرفته شود.

در حالی که جنگ سرد باعث شد پاکستان و ترکیه در بلوک تحت رهبری ایالات متحده حضور داشته باشند، هر دو کشور اکنون شاهد در حال بدتر شدن روابط خود با غرب هستند. با این حال، آنها روابط خود را در بحبوحه تغییرات سریع در نظم ژئوپلیتیکی تقویت کرده اند. در حالی که ترکیه یک کشور ناتو است، به دنبال مشارکت با روسیه است که نمونه آن خرید سامانه‌های اس-400 روسی است و همچنین با وجود خشم این کشور از نسل‌کشی اویغورها در سین‌کیانگ، رابطه قوی با چین را حفظ می‌کند و همزمان با پاکستان همکاری های خود را در زمینه های دیپلماتیک، اقتصادی و نظامی گسترش داده اند. رئیس جمهور اردوغان دو کشور را “برادر” توصیف کرد. علاوه بر این، پاکستان و ترکیه یک بلوک دیپلماتیک با آذربایجان در مورد مسائلی مانند کشمیر، قره باغ و قبرس تشکیل داده اند.
در حالی که حمایت اردوغان از موضوع کشمیر نسبتا جدید است، پاکستان و آذربایجان مدتهاست که از اختلافات ارضی یکدیگر حمایت می کنند.بین المللی کردن مسئله کشمیرهند را ناراحت کرده است، اما اردوغان قلب افکار عمومی پاکستان را به دست آورده است، به ویژه از زمانی که ریاض و ابوظبی در ازای منافع اقتصادی دهلی نو از موضوع کشمیر فاصله گرفتند. پس از خروج ایالات متحده از افغانستان و سقوط کابل به دست طالبان، تعامل پاکستان با ترکیه در تلاش برای جلوگیری از بی ثباتی بیشتر در منطقه و اعمال نفوذ بر طالبان گسترش یافت.
همکاری دفاعی پاکستان با ترکیه نیز با تلاش این کشور برای نوسازی قابلیت های خود افزایش یافته است. مهم‌تر از همه، پاکستان سومین بازار بزرگ صادراتی تسلیحات ترکیه بین سال‌های 2016 تا 2019 بود و هر دو کشور توافقنامه‌ای را برای همکاری بیشتر در تحقیق و توسعه نظامی امضا کردند.

شاید مهمترین جنبه در روابط ترکیه و پاکستان پیوند فرهنگی است که در نفوذ قدرت نرم ترکیه در پاکستان وجود دارد. «ارطغرول»، نمایشی که جزئیات آغاز دوران عثمانی و دیگر پیروزی‌های مسلمانان را نشان می‌دهد، در پاکستان بسیار پرطرفدار است و نخست‌وزیر پاکستان حتی این فیلم را تأیید کرد. علاوه بر این، تعامل فرد به فرد در طول سال‌ها افزایش یافته است، عمدتاً به این دلیل که بسیاری از پاکستانی‌ها ترکیه را مقصد اصلی تحصیلات عالی و سفر می‌دانند.
با این حال، در حالی که احساسات عمومی برای روابط قوی بین پاکستان و ترکیه مطلوب است.
در حالی که روابط پاکستان با ترکیه بدون شک ارزشمند است، پاکستان باید سیاست خارجی ترکیه در آسیای مرکزی را از منظری واقع گرایانه ببیند. آسیای مرکزی در حال حاضر گرفتار آفت های متعددی است، از اقتصادهای ضعیف گرفته تا تهدیدهای مداوم جهادی، به ویژه آنهایی که از افغانستان و سین کیانگ سرچشمه می گیرند. پان ترکیسم ترکیه احتمالاً شکاف های بیشتری را در منطقه ایجاد خواهد کرد