بهشتی مخالف سانسور صدای مخالف بود

یک استاد دانشگاه علامه طباطبائی با استناد به کتاب تفسیر آیت الله بهشتی گفت: از نظر این شهید بزرگوار در جامعه اسلامی اگر صدای مخالف وجود نداشته باشد، زمینه تکامل انسان ضعیف شده و انسان‌ها در جهت انسانیت خود ساخته نمی‌شوند.

به گزارش شفقنا، محمدکاظم شاکر در آئین رونمایی از کتاب تفسیر آیت الله دکتر محمد بهشتی گفت: هویت قرآن، هویت اجتماعی است. قرآن در کوران حوادث اجتماعی به وجود آمده است. سوره های مکی با مدنی فرق دارد اما چرا فرق دارد؟ حضرت علی علیه السلام فرمود من به قرآن از همه آگاه‌تر هستم. از حضرت دلیل آن را جویا شدند حضرت فرمودند من از اول نزول تا آخر آن با پیامبر (ص) بودم و می دانم کدام آیه در جنگ و کدام آیه در صلح و کدام آیه در کوه یا صحرا نازل شده است؟ کوه و دشت تفاوتی ندارد اما تاکید بر این است که این موضوعات در معنای قرآن اثر دارد. شهید بهشتی بر شرایط نزول آیات تاکید دارد.

وی تاکید کرد: وقتی که بحث ارث پیش می آید، گفته می شود این قانون برای آن زمان که زن از حقوق اجتماعی محروم بوده خوب بوده است اما آیا وقتی در نظامی گفتند وقتی زن و شوهر ازدواج کردند مخارج زن برعهده مرد نیست، در آنجا باید این تقسیم عوض شود؟ این بحث درباره ارث را شهید بهشتی مطرح می کنند. می گویند مادامی که مرد مسئول تامین مخارج است، آن نظام ارث عادلانه است. یعنی وقتی شرایط عوض می شود قانون نیز باید عوض شود. اگر پذیرفتیم نزول به معنای شدن و ایجاد است و اگر پذیرفتیم که شرایط هم در نزول نقش دارد، پس وقتی شرایط جور دیگر شده، تفسیر هم باید جور دیگر بشود.

استاد دانشگاه علامه طباطبایی گفت: آیت الله مصباح بحث‌هایی را داشته اند که به عنوان نگاهی گذرا به حقوق بشر از دیدگاه اسلام چاپ شده است. در صفحه 175 بحث بردگی را مطرح کرده و گفته الان هم اگر جنگی شود و طرف مقابل کافر باشد، آنها را گرفته و برده می کنیم. اما آیا بحث بردگی در اسلام واقعا یک قانون تحمیلی بوده است. امیرالمومنین علیه السلام فرمودند لَا تَکُنْ عَبْدَ غَیْرِکَ وَ قَدْ جَعَلَکَ اللّهُ حُرّاً. ما اصل کرامت انسان را داریم.

وی افزود: فرض کنید ما با کشوری مانند چین یا هند درگیر شده و یک میلیون اسیر گرفته و بگوییم چون مشرک هستند آنها را به مسلمانان بفروشیم. زنهای اینها بدون هیچ محدودیتی ارتباط جنسی داشته باشند. فرزندان این معاشرت نیز غلام و کنیز شوند. این یعنی ما نسل در نسل اینها را می توانیم بفروشیم. تصور این موضوع در جامعه امروز را می شود داشت؟ یک روز این بحث را سر کلاس فوق لیسانس را مطرح کردم و یک عده از دانشجویان الهیات که عموما اصولگرا هستند موضع گرفتند که باید اینطور باشد چرا که حضرت علامه فرموده اند. این تفکر دارد رواج داده می شود. حال اینکه شهید بهشتی می گوید اگر شرایط عوض شود باید قوانین هم عوض شود.

شاکر تصریح کرد: بر اساس تفکر شهید بهشتی باید روی شرایطی که متن را به وجود آورده حساس بود. نهایت ما داریم روی اسباب نزول تکیه می کنیم حال آنکه 15 درصد قرآن اسباب نزول دارد و بقیه آیات موقعیت نزول یا فضای نزول و جو نزول دارد. همه قرآن موقعیت نزول دارد، اما مفسران بزرگ مانند علامه طباطبائی می گویند اسباب نزول چندان اعتبار ندارد.

وی گفت: ما باید به شرایطی که ماهیت وجودی قرآن به آن مقید است توجه کنیم. باید از بطن قرآن استفاده کنیم. پیامبر (ص) فرمودند انتم تقرأون القرآن علی ظهرو انا اقرئه علی بطن. اگر به این موضوع توجه نشود، تفکر داعش شکل می گیرد که بر اساس آن ایزدی‌ها به عنوان برده فروخته شدند. شهید بهشتی می گوید باید شرایط را در نظر بگیریم و عمیقا توجه کنیم که خاستگاه حکم چه بوده است.

استاد دانشگاه علامه طباطبایی افزود: تفسیر شهید بهشتی ارزش آن را دارد که انسان همه آن را مطالعه کند. نگاه شهید بهشتی به قرآن از بین تفاسیر موجود بی نظیر است. او به جزئیات عربی توجه نکرده و به سراغ اصل مطلب رفته است. نگاه اجتماعی دارد و حتی در آیه دین (قرض) می گویند اگر یک میلیون برای شما چیزی نیست پس چرا می گویید آن را قرض دادم؟ بگویید آن را هدیه دادم. اگر هم چیزی است بنویسید. شهید بهشتی می گوید این نوشته برای این است که روابط صمیمی شما به هم نخورد.مساله روابط اجتماعی و دوستی ها مورد لحاظ است.

وی ادامه داد: شهید بهشتی درباره شهادت دو زن به جای یک مرد بحث اجتماعی مطرح می کنند و می گویند زنان در روابط اجتماعی نقشی نداشتند و این موضوع در حکم تاثیر داشته است اما الان حواس زنان جمع‌تر از حواس مردان است. در موضوع طلاق و عده نگاه اجتماعی دارند و می گویند طولانی تر شدن عده ممکن است آنها را به کانون خانواده برگرداند. درباره جنگ می گویند که صلح اصل است و نه جنگ ولی جنگ نیز یک واقعیت است. می گویند پیامبر (ص) جنگ تعرضی نیز داشت ولی جنگ تعرضی ایشان نیز دفاعی بود. برای پیشگیری از هجوم خطرناک دشمن بود و برای توسعه طلبی نبود.

شاکر گفت: شهید بهشتی می گویند چیزی به نام روحانیت در اسلام نداریم و احتمالا این معنا از مسیحیت و زرتشت به اسلام آمده است. ما در اسلام عالم و متعلم داریم. این بحث برای این است که توقع زیادی ایجاد نشود که اینها روحانی هستند و ما جسمانی. ما متعلم و آنها هم عالم هستند. همه نیازهایی که ما داریم آنها هم دارند. اگر ما زن و منزل می خواهیم آنها هم می خواهند.

وی افزود: شهید بهشتی به دنبال ایجاد نظامی هستند که از نظر اقتصادی در آن هیچ کسی حتی نتواند مقداری دزدی کند و از نظر حقوقی کسی نتواند تخلف کند. سپس به بحرانی در فرانسه اشاره می کند و می گوید مردم گفتند ما از قالب‌ها خسته شدیم که اینطور باید لباس پوشید و اینطور باید زن گرفت. شهید بهشتی می گویند جامعه قالبی در اسلام نیست. می گویند قرار نیست در جامعه انسانهای آزاد، هیچگونه بلندگوی ضلالی وجود نداشته باشد. بلندگوی ضلال هست. قرار نیست سانسور آنقدر شدید باشد که اصلا آهنگ مخالفی نباشد. در جامعه اسلامی آوای مخالف به گوش می خورد و الا انسانها در جهت انسانیت خود ساخته نمی شوند. زمینه تکامل ضعیف می شود.

انتهای پیام