جشن سال نو مندائیان ایران
مسعود فروزنده، تاریخ پژوه، در یادداشتی به مناسبت جشن سال نو مندائیان ایران نوشت:
گاهشماری مندائی
یک سال دیگر به تقویم مندائیان اضافه شد. سال مندائیان ۳۶۰ روزه به علاوه پنج روز مقدس موسوم به پنجه است. این گاهشماری ترکیبی از تقویم بین النهرینی و ایرانی است. ادیان برای خود مبدا گاهشماری تعیین میکنند تا بتوانند مومنان خود را در یک نگاه تاریخی، «هویت» و حس تمایز فرهنگی ببخشند. مبدا تاریخی مسلمانان، مهاجرت پیامبر اسلام از مکه به مدینه است که جدا از دلیل انتخاب ان، به موضوعی هویت بخش تبدیل شد. مسیحیان، میلاد عیسی ناصری را مبدا گاهشماری خود برگزیدند اما مندائیان دو مبدا گاشماری در فلسفه تاریخ خود لحاظ کرده اند، یکی میلاد یحیی معمدان و دیگری خلقت آدم. مطابق گاشماری مندائیان، از میلاد یحیی معمدان ۲۰۲۴ سال و از خلقت حضرت آدم ۴۴۵۳۹۱ سال گذشته است. در عین حال که مسلمانان و مندائیان و مسیحیان میلاد پیامبرانشان را جشن می گیرند، اما از جنبه آئینی، مندائیان متفاوت هستند و رسوم و تشریفات بیشتری را اجرا می کنند.
فلسفه تاریخ مندائی
طول عمر تاریخ بشریت ۴۴۸ هزار سال است. مبدا شروع خلقت حضرت ادم است. این تاریخ طولانی به پنج دوره تقسیم شده است. پنج پیامبر در اغاز هر دوره ظهور کرده اند و در پایان هر دوره یک حریق بزرگ روی می دهد. هر پیامبر به همراه همسرش جهان را راهبری می کند. نقش زن در دین مندائی برجسته است. اکنون جهان در دوره ای است که سراغازش با حضرت یحیی معمدان بود. پیامبران این دوره عبارتند از:
آدم ( و حوا)
رام ( و رود)
شوربای ( و شورباهئیل)
سام ( و نوریثا)
یحیی ( و انهر)
مراحل سه گانه دهوا ربا
دهوا ربا به معنای عید بزرگ، سالروز خلقت حضرت آدم است. مراسم دهوا ربا در سه بخش اجرا می شود. ابتدا با مراسم کنشو زهلی که با غسل تعمید همراه است شروع می شود، در مرحله دوم اعتکاف ۳۶ ساعته است که مطابق دستورات کتاب گنزا ربا حق خروج از خانه ندارند. در بخش سوم یعنی بخش پایانی، مندائیان به دید و بازدید و حضوردر مندی وخواندن دعای تشکر از خداوند می پردازند. مندائیان اعتقاد دارند کتاب گنزاربا ( گنج عظیم) مجموعه وحی خداوند به حضرت آدم است.
امسال مراسم دهوا ربا، که نوروز ربا هم خوانده می شود، در گرمای طاقت فرسای اهواز برگزار شد. از ساعت ۷ صبح شنبه ۲۵ تیر ۱۴۰۱، مطابق اول دولای تقویم مندائی، جمعیتی هفتاد نفره با لباس دینی که سراپا سفید بود به کنار رود کارون رفتند، لوازم غسل تعمید را پهن کردند و گروه گروه به درون اب جاری پا گذاشتند تا سه بار اب بر سر و رویشان پاشیده شود و گنجور نجاح به همراه گنجور طالب و ترمیدا ساموی چحیلی برایشان دعای مخصوص را بخوانند. سپس به ساحل آمدند تا دعای رهمی را بسرایند و به پرچم ملت مندائی سوگند وفاداری یاد کنند. این روز که قبل از شروع اعتکاف ۳۶ ساعته است کنشو زهلی نامیده می شود. کنشو زهلی از ساعت ۷ صبح تا ۷ عصر اول دولا ادامه دارد، سپس مندائیان برای اعتکاف به خانه هایشان می روند.
اعتکاف از ساعت ۷ عصر روز شنبه شروع شد و تا ساعت ۷ صبح دوشنبه ادامه داشت. در این ۳۶ ساعت هیچ مندائی از منزل خارج نشد. مندائیان باید با آذوقه ای که در خانه است سر کنند، دعا بخوانند و محاسبه نفس کنند و کارهایی که باید برای سال اینده انجام دهند را برشمرند. صبح روز دوشنبه از ساعت ۷ صبح که خانه نشینی و اعتکاف به پایان رسید، زندگی روال گذشته را در می یابد. مندائیان درب خانه هایشان باز کردند و پذیرای میهمانان شدند. عده ای هم به مندی رفتند تا دعای دسته جمعی بخوانند و به نصایح رهبران دینی گوش بسپارند. دید و بازدیدها تا ششم دولای ادامه دارد. یک مندائی گفت: «امسال هم به خوبی گذشت و خطر از ما رفع شد.» از او پرسیدم مگر خطر را تا کنون تجربه کرده ای؟ گفت: «پیشینیان گفته اند اگر توجه و دقت در مراسم نشود خطر سر می رسد.»
با گنجور نجاح درباره فلسفه و احکام اعتکاف ۳۶ ساعته گفتگویی داشتم. او معتقد بود عدد ۳۶ یک رابطه معنایی با ۳۶۰ روز سال دارد و از سوی دیگر به دلیل انکه فرشتگان در این ۳۶ ساعت به عرش الهی می روند و زمین از فرشتگان نکهبان خالی می شود دستور داده شده است مردم مندائی در این ۳۶ ساعت از خانه بیرون نیایند تا گزندی بر انان وارد نشود. او به بخشی از احکام دینی اعتکاف اشاره کرد که چنانچه بدن معتکف به دلیلی خونریزی کرد یا فردی محتلم شد به جبران این خطا باید روزه گرفته شود یا در روز کنشو زهلی غسل تعمید بگیرد. گنجور نجاح رئیس مقام ریشا امه به معنای رئیس امت را داراست. از او پرسیدم شما را انتخاب کردند یا که به دلیل جایگاه دینی به ریاست قوم رسیده ای؟ در پاسخ گفت: « مردم لطف دارند و این عنوان را به من داده اند. این مقام انتخابی است نه انتصابی»
روز دوشنبه که امروز است مندائیان از صبح به دید و بازدید پرداختند. من هم تلفنی تبریک گفتم و ضمن احوال پرسی جویای حال سالم چحیلی شدم. او که نقش مهمی در اموزش و تعلیم دو نسل مندایی دارد اکنون حال خوبی ندارد و به دلیل سکته مغزی کم تحرک است. او طی سی و سه سال گذشته استاد و همکار من در ترجمه ها، تالیف کتاب ها، شرکت در سمینارهای داخلی و خارجی بوده است. سالم چحیلی در مراسم امسال حاضر نبود اما گنجوران و ترمیده ها برای تندرستی اش دعا کردند.
۲۷ تیر ۱۴۰۱
18 July 2022
The three-partite stages of Mandaean’s Dehva Rabba
This is the brief essay of Masoud Forouzandeh on the new year feast (Dehva Rabba) of the Mandaeans
Masoud Forouzandeh
18 July 2022
Dehva Rabba or the Grand Feast is the anniversary of the creating of Adam. The Dehva Rabba ritual consists of three sections. Initially, it is commenced with the ritual of Kansho Zahli that is accompanied with the baptizing. Then, as second stage, there is a 36-hour seclusion that according to the principles of the Genza Rabba’s script , there is forbiddance on exiting the house for all in this stage. Thirdly as the third part, which is the last part, the Mandaeans begin visiting one another, meeting and participating in the Mandi and praying the thankfulness to God. The Mandaeans believe this script and book (Genza Rabba) is the revelations (and the decrees) of God to Adam.
This year, this ritual, that is called the Norouz-Rabba as well, was conducted in the severe heatwaves of Ahwaz-Khuzestan. From 07:00 am (morning) Saturday 16 July 2022 (the first of Doulay month of the Mandaean calendar), a community of 50 people with the religious clothing being wholly white hue, went by the river of Karoon, readied the baptizing basics, entered into the Karoun river all , to be water-cleansed three times on their head and faces. Ganjvar Najaah and Ganjvar Taaleb read the special prayers for them. Then afterwards, they returned to the riverside of Karoon, reading the Rahmi prayer(orison),and recall the oath in the Mandaic flag and unity and nation. This day that is before the commencement of the 36-hour seclusion stage, is named Kansho Zahli. Knasho Zahli continues between 07:00 am to 19:00 pm. (the first of Doula month), then the Mandaeans go back to their houses for the seclusion period.
The seclusion is commenced from 19:00 p.m. of Saturday, continuing till 07:00 a.m. of Monday. In this period of 36 hours (seclusion) none of the Mandaeans are permitted to exit their houses. They shall have food and supplies for this period in their houses already, worship and pray to God and prepare the deeds and the works for the upcoming future year of their life. I have a talk with Ganjvar Najah regarding the philosophy and the principles of this 36-hour seclusion. He believes there is a relation of meaning and similitude between this number (36) and the days of the year (being 360 days). Also, because the angels descend towards the throne of God in this period of 36 hours, the earth is emptied of the guardian angels, it has been decreed that the Mandaeans do not exit their houses in this period not to be harmed. He indicated some of the religious principles of the seclusion: if for any reason there is a bleeding on and across the body of the secluding person or blatted genitally, to compensate and be pardoned for this sin, that person must have a fasting or be baptized on the day of Kansho Zahli. Ganjvar Najah has the official religious rank of Risha Ome that is interpreted * the chief-director of the Mandaean people*. I questioned him * did the people choose you for this rank or you obtained this rank due to the religious position of yours? *. He answered: The people have mercy and bliss on me and bestowed that title to me. This is an elective rank, not appointive.
Monday that is today, the Mandaeans met with one another since morning. I congratulated them likewise and asked about Mr. Saalem Choheili. He (Mr. Choheili) has a great influence on the two generations of the Mandaeans .He is not well presently due to the stroke some years ago. During the last thirty years, Mr. Choheili was my tutor and colleague in lots of translations, textbooks, seminars and conferences in Iran and abroad.
انتهای پیام
