اربعین، نمادی از شیوه حکمرانی
/چگونه یک رویداد باشکوه را به تهدید تبدیل کنیم؟/
عمار کلانتری، روزنامه‌نگار، در یادداشتی به مناسبت اربعین که در اختیار انصاف نیوز قرار داد، نوشت:
آیین پیاده‌روی اربعین که امسال قرار بود رکوردشکن سالهای گذشته از نظر تعداد زوار ایرانی و کیفیت خدمت به آنها باشد، نه تنها منشا چنین نتایجی نشد، بلکه به نارضایتی همزمان طیف متدین و حامی نظام از یک سو و منتقدان از سوی دیگر دامن زد؛ موضوعی که برخی ضعف‌های شیوه حکمرانی در کشور را هم به تصویر کشیده است.
پیاده‌روی اربعین که یکی از رسوم مردم عراق بوده و به صورت کاملا مردمی در سالهای بعد از سقوط صدام انجام می‌شد، از چند سال قبل در ایران نیز ترویج و به نوعی مناسک جدید تبدیل شد؛ اما امسال برگزاری این مراسم با شدت بیشتر و پررنگ‌تر دنبال شد و برخی از هدفگیری عدد 5 میلیون نفر، برای حضور ایرانیان در آن سخن گفتند.
بیش از یک ماه قبل از اربعین، گروهی از اهل منبر و هیئت و گروه‌های جهادی که خود را به نوعی خاستگاه این دولت به حساب می‌آورند، تحت نام فعالان اربعین با رئیس جمهور دیدار کردند. گرچه در این دیدار، رئیسی سیاست قطعی دولت را استفاده از ظرفیت‌های مردمی در برگزاری مراسم اربعین دانست، اما دستگاه‌‌های اجرایی و کلیه استانداران و مسولین دولتی را موظف به حمایت و تسهیل سفر زائران اربعین کرد.
با آغاز ماه صفر، تلویزیون که اکنون یکدست، در اختیار جوانان انقلابی و امام صادقی است، مدام و بیش از گذشته، به تبلیغ و تشویق مردم به حضور در پیاده‌روی پرداخت، به گونه‌ای که علاوه بر برنامه‌های مناسبتی و مذهبی، بخش زیادی از اخبار صداوسیما به این موضوع اختصاص یافت و شبکه خبر، مدام تصویر زنده حضور مردم در مرزها را پخش می‌کرد. تابلوهای شهری هم شهر را پر از بیلبوردهایی با عباراتی چون «کربلا ما داریم می‌آییم» شد که همسو با مصاحبه‌های مدام سیما، مردم را به حضور در این مراسم تشویق و تهییج کردند.
این در حالی بود که به دلیل دو سال تعطیل و نیمه تعطیل بودن این برنامه بابت کرونا (99 و 1400)، طبعا بسیاری از مشتاقان، عزم این زیارت را کرده بودند.
در این شرایط در کنار سیاست تبلیغی، موضوع تسهیل زیارت مطرح شد و علاوه بر تمهیدات خاص برای ارائه سریع گذرنامه موقت، مسائلی چون ارائه وام و ارسال برخی اقلام به عراق خبرساز شد. وام اعلامی وزیر اقتصاد، درواقع ارائه پیش از موعد یارانه افراد بود و گرچه مشخص نشد واقعا چه میزان وام به افراد داده شد یا چه اقلامی به عراق ارسال شد، اما اعلام ارائه این وام مختصر، باعث حرف و حدیث شد و از سوی دیگر، برخی درست یا غلط گرانی خیار و کاهو و اقلامی از این دست را نیز هرچند شاید کار سوداگران باشد، به پای صدور این محصولات به عراق نوشتند. همچنین در شرایطی که هفته‌های آخر شهریور، نوعا زمان سفر مردم در آستانه سال تحصیلی است، اعزام تعداد زیادی از اتوبوس‌های بین شهری برای انتقال زوار، باعث کمبود اتوبوس در بسیاری از پایانه‌ها شد و برخی که قصد سفر بین شهرهای کشور با اتوبوس داشتند، دچار مشکل شدند.
مجموعه این موارد، موجی از نارضایتی و کنایه و طعنه را در گفتگوهای حقیقی و فضای مجازی ایجاد کرد، مبنی بر این که از بیت‌المال و کیسه تمام مردم، برای زائران اربعین خاصه خرجی می‌شود و این نگاه باعث نوعی بدبینی به زوار و کل مراسم اربعین شد؛ بخشی از هزینه‌کرد از بیت‌المال واقعیت داشت و بخشی حاصل بزرگنمایی و ذهنیت مردم بود؛ اما موضوع دیگر، درگیری حدود یک ماهه بخش زیادی از مسئولان کشور در موضوع بود؛ از وزیر کشور تا مجموعه ناجا، وزارت راه و شهرسازی، ارتباطات، مجموعه‌های درمانی و اقتصادی تا استانداران بسیاری از استان‌ها و.. در حالی که نوعا وظایف و مشکلات روتین خود را دارند، با فشار و سختی مشغول یک فعالیت تازه شدند و روشن است که این شیوه، مانع انجام برخی کارها که وظیفه اصلی دستگاه‌هاست، می‌شود.
این یک روی سکه بود؛ اما روی دیگر سکه زمانی خود را نشان داد که موج جمعیت علاقمند زیارت که فراخوان مداوم صداوسیما آن را افزایش داده بود، به مرزها و آن سوی مرزها رسیدند و به رغم تلاش‌های انجام شده، از خدمات مناسب از آب و جای خواب تا وسیله نقلیه بهره‌مند نشدند و در نهایت از بامداد جمعه 18 شهریور، مسئولان ناگزیر به بستن تمام مرزهای زمینی شدند. از این زمان سیاست‌های تبلیغی ناگهان تغییراتی کرد و به جای نشان دادن مدام عبور از مرز، تازه زائرانی نشان داده شدند که از مشکلات گلایه می‌کردند و این بار به جای تشویق، هشدار مسئولان پخش می‌شد که درخواست داشتند زائران از میانه مسیر به خانه‌های خود بازگردند.
البته مسئولان «دولت مردمی» زحمات زیادی کشیدند و از حضور بین مردم معطل شده در مرزها تا دیدار با مقامات عراقی را انجام دادند؛ اما مساله اینجاست که مشکل رخ داده، ناشی از ضعف عقلانیت و حسابگری و عدم مدیریت موارد قابل پیش‌بینی بود. این در حالی است که علاوه بر جمعیت بیشتر و قابل پیش‌بینی، گرمای هوا در سال جاری نسبت به دو سال قبل که اربعین در اوایل پاییز بود، بیشتر بود و تنش‌های اخیر در دولت عراق نیز کار را دشوارتر می‌کرد و از این رو، این همه تبلیغ و تشویق برای حضور در راهپیمایی اربعین، عاقلانه نبود.
حالا به رغم زحمات شبانه‌روزی بسیاری از مسئولان، هم بسیاری از زوار که طیف متدین و بعضا حامی دولت و مجموعه نظامند ناراضی شده و هم بخش دیگر مردم با ذهنیت بی توجهی به مشکلاتشان و ارائه امتیازات خاص به اربعینی‌ها، بدبینی بیشتری پیدا کرده‌اند؛ اما خسارت بالاتر آنجاست که برخی اساسا به موضوع زیارت و عزاداری حسینی که یکی از موارد هویت بخش و انسجام ملی و مذهبی در کشور است، بدبین شوند.
این وضعیت، آیینه‌ای از حکمرانی محفلی و هیئتی در کشور است که از تشخیص اولویت‌ها و مسئولیت‌پذیری ناتوان است و به رغم آن که مسئولانی زحمتکش و اهل خدمت با نیت خیر به فعالیت مشغولند، اما به دلیل اهمیت دادن به امور غیر مهم و کمبود حسابگری، از رویدادی چون اربعین، برای کشور هزینه و تهدید ایجاد می‌کند.
ماجرا یادآور کلام حکمت‌آمیز علی علیه‌السلام است که چهار عامل را سبب شکست دولت‌ها معرفی می‌کند: ضایع کردن مسائل مهم، سرگرم شدن به امور کم اهمیت، به کار گماردن افراد سطح پایین و کنار گذاردن انسان‌های فاضل. (یُسْتَدَلُّ عَلَی اِدبارِ الدُّوَلِ بِاَربَعٍ: تَضییعِ الاُصولِ وَ التَّمَسُّکِ بِالفُرُوعِ وَ َتقدیمِ الاَراذِلِ وَ تَاخیرِ الاَفاضِلِ، غرر الحکم، ص 342)
انتهای پیام
واقعا همینطوره
مرسی جناب کلانتری عزیز