مصحف فاطمه در اندیشه ملاصدرا و امام خمینی

حجت الاسلام هادی سروش، استاد حوزه، در یادداشتی نوشت:

یکی از معارف بلند در رابطه با عصمت الله الکبری حضرت زهرا (س) ، “مصحف فاطمه” است . مصحف فاطمه نام کتابی که محتوای آن سخنان جبرییل با حضرت زهرا میباشد.

جریان پیدایش “مصحف فاطمه” از زبان امام صادق (ع) بر اساس نقل کلینی به سند صحیح در کتاب کافی چنین است ؛
فاطمه بعد از پيغمبر (ص) هفتاد و پنج روز در دنيا بود و از فراق پدر بسياراندوهگين بود. جبرئيل محضرش مي آمد و او را در مرگ پدر تسليت مي داد و خوشحالش مي كرد وغم واندوهش را تخفيف مي داد و از احوال و مقام پدرش خبر مي داد و سرگذشت اولادش را پس از او برايش مي گفت و علي (ع) آن مطالب را مي نوشت كه مجموع آن نوشته ها مصحف فاطمه (ع) شد. (کافی ج۱ ص۲۳۵)

در این رابطه به دو گفتار مهم از دو حکیم الهی توجه نمایید ؛ یکی صدرالمتالهین و دیگری امام خمینی.
علاقمندم قبل نقل گفتار آن دو فیلسوف اسلامی ، سخنی در رابطه با ملاصدرا از امام راحل را که شگفت آور است ، ملاحظه فرمایید؛ ایشان در کشف الاسرار می‌نویسد:
«[ملاصدرا]محمد بن ابراهیم شیرازی از بزرگترین فلاسفه الهی و موسس قواعد الهیه و مجدد حکمت ما بعدالطبیعه، او اول کسی است که مبدا و معاد را بر یک اصل بزرگ خلل ناپذیر بنا نهاد و اثبات معاد جسمانی با برهان عقلی کرد و خللهای شیخ الرئیس را در علم الهی روشن کرد و شریعت مطهره و حکمت الهیه را با هم ائتلاف داد، ما با بررسی کامل دیدیم هر کس درباره او چیزی گفته از قصور خود و نرسیدن به مطالب بلندپایه اوست»

صدرالمتالهین درباره سِنخ معارف مندرج در مصحف فاطمه سخنِ ژرفی دارد.
ایشان در نوشته کوچکی بنام “رساله سه اصل” از “مصحف فاطمه” به دریایی از علوم غیبی تعبیر نموده که قابل مقایسه با هیچ علمی از علوم بشر نیست .
عبارت آن حکیمِ عارف بزرگ چنین است؛
“مصحف فاطمه” ؛ بحری از علوم مکاشفه است که باعلوم دیگر که میتوان با شش ماه و یا کمتر به ان دست پیدا کرد متفاوت است.
راز مطلب در این است که صدرالمتالهین “مصحف فاطمه” را از سنخ “علم وحی” میداند که علم لدنی و علم انزالی بر قلب انسان کامل است .
توضیح مطلب آن است که دانش‌هایی که بشر به ان دست پیدا می‌کند دارای خصوصیاتِ ضعف است ، مانند ؛ جزئی بودن ، خطاپذیر بودن ، و محدود بودن و نظایر آن ، که بعد مدتی یا باطل میشود و یا چون نظریه بالاتری ارائه میشود فراموش می‌شود، اضافه بر اینکه نسبت‌ به ره آورد فکری بشر در آینده بی‌اطلاع است.
ولی علوم مکاشفه ای و وحیانی از آن سنخ علومی است که نه محدود به زمان و مکان است و نه جزئی است و نه باطل شدنی که خداوند متعال رشحه ای از آن علوم غیبی را به برخی برگزیدگان خود میدهد ؛ “عَلَّمْناهُ مِنْ لَدُنَّا عِلْماً..” (کهف/۶۵)
آنچه در بیان کوتاه جناب ملاصدرا امده اشارت به این معنا دارد.

عارف معاصر حضرت خمینی در رابطه با مصحف حضرت فاطمه ، اشاراتی به مبداء حدوث آن که “نزول جبرئیل” است دارد و نزول جبرئیل را به جهت “روح اعظم الهی” بودنش ؛ بسیار مهم ارزیابی نموده و آن نشانه ی سنخیت و کمال بی انتهای فاطمه (س) میداند.
عبارت ایشان چنین است؛
“مسأله آمدن جبرئیل برای کسی یک مسأله ساده نیست. خیال نشود که جبرئیل برای هر کسی می آید و امکان دارد بیاید، این یک تناسب لازم است بین روح آن کسی که جبرئیل می خواهد بیاید و مقام جبرئیل که روح اعظم است… این تناسب بین جبرئیل که روح اعظم است و انبیای درجه اوّل بوده است مثل رسول خدا و موسی و عیسی و ابراهیم، بین همه کس نبوده است، بعد از این هم بین کسی دیگر نشده است. حتّی درباره ائمه هم من ندیده ام که وارد شده باشد این طور که جبرئیل بر آنها نازل شده باشد، فقط این برای حضرت زهرا (س) است”.

این کتاب که الان پیش حضرت مهدی (عج) است بر خلاف تهمتی که برخی از  اهل سنت به شیعیان میزنند که شبعیان مدعی اند ؛ قرآن دیگری دارند ! کتابی است غیر از قرآن است‌.
امام صادق(ع) قرن ها قبل این شبهه را پاسخ داده و فرموده: «…همانا مصحف فاطمه(ع) نزد ماست، مردم چه می دانند مصحف فاطمه چیست! عرض کردم مصحف فاطمه(ع) چیست؟ فرمود: مصحفى است سه برابر قرآنى که در دست شماست بخدا حتى یک حرف قرآن هم در آن نیست. /  وَ إِنَ عِنْدَنَا لَمُصْحَفَ فَاطِمَهَ(ع)، وَ مَا یُدْرِیهِمْ مَا مُصْحَفُ فَاطِمَهَ(ع)؟».قَالَ: قُلْتُ: وَ مَا مُصْحَفُ فَاطِمَهَ (ع)؟ قَالَ: «مُصْحَفٌ فِیهِ مِثْلُ قُرْآنِکُمْ هذَا ثَلَاثَ مَرَّاتٍ، وَ اللَّهِ مَا فِیهِ مِنْ قُرْآنِکُمْ حَرْفٌ وَاحِدٌ» (کافی ج۱ص۲۳۹)

مندرجات در مصحف فاطمه به صورت کلی معرفی شده است. در مصحف فاطمه طبق روایاتی که داریم این اصول کلی آمده؛
۱. هر چیز حلال و حرام و هر چیزی که که مردم به آن نیاز دارند ؛ «فِیهَا کُلُّ حَلَالٍ وَ حَرَامٍ وَ کُلُّ شَیْ‏ءٍ یَحْتَاجُ النَّاسُ إِلَیْهِ»
۲. وصیت نامه حضرت زهرا ؛ «فَإِنَّ فِیهِ وَصِیَّهَ فَاطِمَهَ»
۳. خبر دادن احوال پیامبر و جایگاه او؛ «وَ یُخْبِرُهَا عَنْ أَبِیهَا وَ مَکَانِه‏»
۴. گزارش از سرگذشت فرزندان آن حضرت بعد از وفاتش و خبر دادن از آینده ؛ «وَ یُخْبِرُهَا بِمَا یَکُونُ بَعْدَهَا فِی ذُرِّیَّتِهَاِ»
۵. نام تمام فرمانروایانی که به حکومت خواهند رسید؛ «فِیهِمَا تَسْمِیَهُ کُلِّ نَبِیٍّ وَ کُلِّ مَلِکٍ یَمْلِکُ الْأَرْض».

مصحف فاطمه از افتخارات اهلبیت است بطوریکه امیرالمومنین (ع) فرمود : “به همسرم مصحف وكتابي عطا شد كه علمي در آن است وهيچ كس قبل از وي به آن نرسيده. اين عطاي ويژهاي از طرف خدا ورسول او بود – و لقد أُعطِيَتْ زوجتي مُصحفاً فيه من العلم ما لم يسبقها إليه أحدٌخاصة من الله ورسوله» (بصائر/۲۰۰)

انتهای پیام