پای نفت به بورس باز شد

«جهان‌صنعت» نوشت: بالاخره از طرح معاملات گواهی سپرده نفت خام و گواهی سپرده میعانات گازی رونمایی شد و در تابلوی گواهی سپرده حامل‌های انرژی بورس انرژی ایران جای گرفت. طرحی که قرار است عواید آن برای تکمیل پروژه‌های نیمه‌تمام صنعت نفت هزینه شود.
گواهی سپرده نفت خام براساس تعریف یک ابزار استاندارد در معاملات نفت است که این گواهی نوعی اوراق بهادار و نشان‌دهنده مالکیت دارنده آن بر مقدار معینی از نفت خام موجود در مخازن متعلق به شرکت ملی نفت ایران خواهد بود. آنطور که مقامات وزارت نفت می‌گویند، پشتوانه این اوراق قبض انبار استانداردی است که توسط انبارهای مورد تایید بورس صادر می‌شود. این گواهی یک طبقه جدید دارایی برای مشارکت اشخاص حقیقی و حقوقی در معاملات حامل‌های انرژی در بستر شفاف بورس است.
این طرح درواقع در راستای تشویق متقاضیان نفت خام و میعانات گازی به ورود به معاملات گواهی سپرده است که قرار است تخفیفاتی از سوی شرکت ملی نفت ایران در زمان تحویل فیزیکی داده شود، همچنین معافیت از پرداخت هزینه انبارداری تا ۱۸ ماه و اولویت در تحویل نسبت ‌به خریداران خارج از بورس در نظر گرفته شده است.
همچنین پس از خرید، همه دارندگان این گواهی‌ها که طبق شرایط اعلامی شرکت ملی نفت در اطلاعیه گشایش انبار استاندارد تحویل را دارند می‌توانند درخواست تحویل نفت خام و میعانات گازی را ارائه کنند و محموله خود را تحویل بگیرند.براساس اعلام وزارت نفت، سرمایه‌گذاران از این پس به جای توجه به بازار ارز و طلا می‌توانند در نفت هم سرمایه‌گذاری کنند. همزمان با رونمایی از این طرح، بازار ثانویه این گواهی نیز راه‌اندازی شد و این اوراق در بانک‌ها قابلیت تضمین شدن دارد. در کنار امکان سرمایه‌گذاری دلاری، در صورت درخواست دارنده، امکان تبدیل به ریال برای این اوراق وجود دارد. علاوه بر این، گواهی سپرده نفت‌خام یک ابزار خلاقانه و جدید است و دارندگان این اوراق، مالک فیزیک نفت خام خواهند بود.
ثبت رکورد فروش در چهار سال گذشته
محسن خجسته‌مهر، مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران در مراسم راه‌اندازی گواهی سپرده نفت خام و میعانات گازی در بورس انرژی که با حضور وزیر نفت و وزیر اقتصاد برگزار شد، اعلام کرد که این گواهی تفاوت قابل‌توجهی با طرحی که در دولت قبل مطرح شد دارد و افراد با فروش این اوراق می‌توانند مالک فیزیک نفت تحت عنوان کالای نفت خام باشند و دارندگان اوراق نفت خام به شرطی که بتوانند یک محموله نفت را از انبارها برداشت کنند، امکان صادرات وجود دارد.
بنا به گفته خجسته‌مهر، این طرح مهم‌ترین بخش از بند ۱۳ سیاست‌های اقتصاد مقاومتی است؛ بند ۱۳ به این موضوع اشاره دارد که از اینکه درآمد صادراتی کشور دچار آسیب و ضربه شود جلوگیری کنیم. در شرایط تحریم‌ها باید کاری کنیم که ضربه‌پذیر نباشیم.
جواد اوجی وزیر نفت هم در این مراسم اعلام کرد که در حال حاضر فروش نفت نسبت به سال ۱۳۹۷ به بالاترین میزان ممکن رسیده است. به‌طوری که در ۱۱ ماه سال جاری ۱۴ میلیارد دلار در سامانه‌های نیما و مبادله تزریق شده است.
اوجی گفت: آستانه ملی شدن صنعت نفت این رونمایی که حاصل ۱۵ ماه تلاش سازمان بورس، وزارت اقتصاد، وزارت نفت و بانک مرکزی روی قضایای اوراق سپرده نفتی و میعانات بوده، رقم خورد. با رونمایی از این اتفاق ورود سرمایه‌گذاران خرد داخلی و مشارکت مردمی را شاهد خواهیم بود و می‌توانیم در بحث صادرات تنوع ایجاد کنیم، همچنین جمع‌آوری نقدینگی و سرمایه‌های خرد در بازار رقم خواهد خورد.
وزیر نفت ابراز امیدواری کرد که گاز هم در بازار بورس ارائه شود.
وزیر نفت با اعلام اینکه روزانه ۱۰۰ هزار بشکه نفت عرضه خواهد شد، گفت: ماهانه ۳ میلیون و سالانه ۳۶ میلیون بشکه نفت و ۳۶ میلیون بشکه میعانات عرضه می‌شود که قطعا تحول در صادرات نفت خواهد بود. با استفاده از همه ظرفیت‌ها در صادرات نفت امروز بالاترین رقم فروش را داریم، در ۱۱ ماه حدود ۸۳ میلیون بشکه بیشتر از سال ۱۴۰۰ و ۱۹۰ میلیون بیشتر از سال ۹۹ نفت صادر کرده‌ایم.
او افزود: تمامی ارز حاصل از فروش نفت، میعانات، پتروشیمی و فرآورده را در سررسید دریافت کردیم و در ۱۱ ماه ۱۴ میلیارد دلار ارز به سامانه نیما و مرکز مبادلات ارزی تزریق کردیم.
وی با بیان اینکه این اتفاق کمک موثری در جمع‌آوری نقدینگی خواهد بود، درباره قیمت‌گذاری گفت: قیمت در بازه زمانی مشخص به نرخ روزی که به مشتری تحویل داده می‌شود، محاسبه خواهد شد.
او اعلام کرد: در حال حاضر این اوراق داخلی فروخته می‌شود، امیدواریم بین‌المللی شده و کشورهای همسایه هم ورود کنند.
انحصار در نفت شکست
سیداحسان خاندوزی وزیر امور اقتصادی و دارایی هم در این مراسم با بیان اینکه صنعت نفت ما تاریخچه دیرین و تلاطمات و پیچیدگی‌های زیادی داشته است، گفت: با اجرای این طرح یکی از مواردی که سال‌های سال در یک انحصار و قفل شدگی وجود داشت، گام به گام شکست و برطرف شد.
او افزود: بخشی از این شکست با ابلاغ سیاست‌های اصل ۴۴ و ورود بخش خصوصی به زنجیره نفت خام و میعانات بود. بخش دیگر این قفل نیز با همت مشترک وزارت نفت، وزارت اقتصاد، بانک مرکزی و بازار سرمایه شکسته خواهد شد و ابزارهای جدید مالی و اقتصادی به کمک آمده‌اند.

خاندوزی افزود: نکته مهم این است که این ابزار در زمانی ایجاد می‌شود که وضعیت فروش نفت در یک نقطه بسیار مطلوب قرار دارد و در زمینه تعاملات خارجی و تبادلات مالی نیز در نقطه بسیار مطلوبی نسبت به گذشته دارد.
وی با بیان اینکه گواهی نفت خام به ثمر نشستن یک آرزو بود، عنوان کرد: این گواهی برای باز شدن مسیر جدید فعالان بخش خصوصی و تنوع‌بخشی به صادرات و استفاده از ابزارهای بازار سرمایه و مزایای شفافیت بازار و رقابت‌پذیری در عرضه فروش داخلی نفت است.
وزیر اقتصاد با بیان اینکه قرار است سالانه ۳۶ میلیون نفت خام و میعانات گازی عرضه شود، گفت: موضوع مهم مساله فیزیکی نفت است. در اینجا معامله به صورت ارزی است اما تسویه ریالی صورت می‌گیرد. این موضوع به تقویت ارزش پول ملی کمک می‌کند و امیدواریم آرام‌آرام تقاضای ریالی برای نفت را داشته باشیم.
راه‌اندازی قراردادهای آتی و اختیار معامله نفت خام
در ادامه این مراسم علی نقوی مدیرعامل بورس انرژی از رونمایی قراردادهای آتی و اختیار معامله نفت خام خبر داد.
وی با اشاره به گواهی سپرده نفت عنوان کرد: پس از بررسی‌های مقدماتی و آسیب‌شناسی انواع مدل‌های قابل انجام انتشار گواهی سپرده به عنوان یک ابزار استاندارد که پیش از این در شورای عالی بورس به عنوان ابزار مالی تصویب شده و مقررات حاکم بر آن نیز تصویب شده بود پیشنهاد و مورد توافق قرار گرفت؛ سپس نظرات کلیه ذینفعان داخلی شرکت نفت اخذ، پس از آن موضوع با سایر ذی‌نفعان مطرح و چارچوب‌های قانونی آن بررسی شد و پس از چندین ماه کار فشرده در سطوح مختلف و طرح موضوع در هیات‌مدیره شرکت ملی نفت ایران در نهایت چارچوب اجرایی این کار در شهریورماه سال جاری در هیات‌مدیره مشرکت نفت به تصویب رسید و پس از طی فرآیندهای قانونی و ابلاغ آن درخواست پذیرش مخازن متعلق به شرکت ملی نفت در بورس مطرح و پذیرش شد.
نقوی ادامه داد: همچنین با همکاری سازمان برنامه و بودجه این موضوع در شورای اقتصاد هم به تایید و تصویب رسید. در طراحی و پیاده‌سازی این گواهی با توجه به نظرات ذینفعان مختلف و به منظور ارائه یک مدل مناسب از مشارکت عمده فعالان حوزه نفت و بازار سرمایه استفاده شده و بسیاری از زیرساخت‌های معاملاتی این گواهی در پاسخ به دغدغه‌ها و پیشنهاد فعالان این بازار بوده است.
وی با بیان اینکه مدت دوره معاملاتی ۳۶ ماهه و سفارش‌گذاری به صورت ارزی است، عنوان کرد: امکان غلطاندن نماد معاملاتی به دوره‌های معاملاتی بعدی، تضمین شرکت ملی نفت ایران مبنی بر اولویت داشتن دارندگان گواهی در تحویل، قبولی وکالت شرکت نفت برای دارندگانی که امکان تحویل ندارند، اجازه اخذ موقعیت در بازار مشتقه توسط شرکت ملی نفت ایران، تخصیص منابع برای بازارگردانی و ایجاد صندوق‌های بازارگردانی‌، روزهای معاملاتی‌، ورود اشخاص حقیقی به صورت غیرمستقیم، عدم اخذ هزینه انبارداری تا ۱۸ ماه، اعمال تخفیف حجمی و پذیرش این گواهی به عنوان ابزار توثیق و تضمین نزد شرکت ملی نفت ایران و سایر نکات اعلامی از جمله مواردی بوده که با کار جمعی و کارشناسی حاصل شده است.
نقوی افزود: گرچه این نکته را هم نباید از نظر دور داشت که افزایش شدت مصرف داخلی در برخی از فرآورده‌های اصلی مانند بنزین و گازوییل تهدیدی برای درآمدهای صادراتی کشور خواهد بود. در سال آینده با برنامه‌ریزی قصد داریم تا علاوه بر عمق بخشی و افزایش سهم معاملات گواهی سپرده نفت خام، با همکاری شرکت ملی نفت و با توجه به پذیرش قراردادهای آتی نفت خام و میعانات گازی در بورس‌، معاملات این قراردادها را برای فعالین برقرار کنیم و در گام بعدی از قراردادهای اختیار معامله رونمایی خواهیم کرد.
به گفته وی، با توجه به ناترازی ناشی از افزایش مصرف و لزوم بهینه‌سازی مصرف، با همکاری سازمان برنامه و شرکت ملی گاز ایران اماده انجام معاملات گواهی صرفه‌جویی گاز هستیم. ضمن آنکه افزایش حجم مبادلات در بازار فیزیکی را با توجه به تنوع مدل‌های قراردادی و امکان عرضه محموله به صورت زمینی و دریایی هم در دستور کار داریم.

انتهای پیام