ناپایداری در بازار کار؛ دستمزدها زیر خط فقر است

علی نیلی، انصاف نیوز: جدیدترین گزارش‌ها از پایش بازار کار نشان می‌دهد با ادامه ناپایداری در این بازار، دستمزد زیر خط فقر به ویژگی اصلی حقوق کارمندان و کارگران به خصوص در شهرهای بزرگ تبدیل شده است.

پلتفرم جاب‌ویژن در تازه‌ترین گزارش خود از وضعیت حقوق و دستمزدها در سال 401 و چشم‌انداز آن در سال جاری، نتایج نظرسنجی از نزدیک به 70 هزار زن و مرد شاغل در سراسر کشور را گردآوری کرده که دارای نکات قبال توجهی است از جمله این‌که در مشاغل یکسان برای زنان و مردان شکاف درآمدی وجود دارد، زنان افزایش حقوقی کمتر از مردان برای سال جاری را انتظار می‌کشند، دستمزدها در برخی مشاغل در حال تنزل است و انتظار موفقیت یا استقبال مردم موجب شده دستمزد در برخی مشاغل بالاتر از متوسط پرداختی کشور قرار گیرد.

کارشناسان تحلیل داده‌های جاب‌ویژن به سفارش سرویس اقتصادی انصاف نیوز، اطلاعات و آمار به دست آمده خود را بر مبنای خط فقر در شهر تهران برش زده‌اند که این داده‌ها نیز نتایج تکان‌دهنده‌ای را از واقعیت‌های جاری در بازار کار کشور به نمایش می‌گذارد.

بر اساس گزارش رسمی وزارت تکرا از سیمای فقر در کشور، برای یک خانواده 4 نفره در تهران، خط فقر در حدود 15 میلیون تومان (به‌طور دقیق 14 میلیون و 700 هزار تومان) در سال 401 برآورده شده بود.

حال گزارش جاب‌ویژن نشان می‌دهد دو سوم شاغلان در تهران حقوق و دستمزدی کمتر از خط فقر دریافت می‌کنند. به عبارت دیگر دریافتی ماهانه 67 درصد از کارکنان و کارمندان در گروه‌های شغلی مختلف در تهران کمتر از 15 میلیون تومان است.

گزارشی از بانک مرکزی نیز در دست است که نشان می‌دهد در سال 1396، بیش از 56 درصد خانوارهای ایرانی در سال 1396، تنها یک کارکن داشته‌اند و 26 درصد خانوارها نیز بدون فرد شاغل بوده‌اند. با توجه به این‌که اقتصاد ایران در نیمه دوم دهه 90 وضعیت بدتری از نیمه اول آن داشته، بعید به نظر می‌رسد که این آمار تغییرات قابل اعتنایی کرده باشد.

بر این اساس می‌توان نتیجه گرفت دستمزدهای دریافتی در تهران برای دو سوم شاغلین امکان اداره یک خانواده 4 نفره را فراهم نمی‌کند.

گرچه از این آمار نمی‌توان فروافتادن شاغلین با حقوق کمتر از 15 میلیون تومان را به زیر خط فقر تفسیر کرد اما نشانه آشکاری از افت کیفیت در بازار کار است. به بیان دیگر، وقتی 8 ساعت کار شرافتمندانه در روز نمی‌تواند نیازهای خانوار را تامین کند، با افزایش احتمال ارتکاب به فساد، گرایش به شغل دوم و سوم، گرایش به مشاغل کاذب یا گرایش به سرمایه‌گذاری‌های زودبازده و فعالیت‌های سوداگرایانه تقویت می‌شود.

یکی دیگر از یافته‌های تحقیق جاب‌ویژن این است که بیش از 60 درصد شاغلین در تهران امید ندارد افزایش حقوق‌ها در 402، بیش از 18 میلیون تومان باشد. این رقم، با توجه به رشد حداقل حقوق کارگران در سال‌جاری، برآوردی خوش‌بینانه از خط فقر در سال‌جاری در نظر گرفته شده است.

گزارش جاب‌ویژن از بازار کار در سال قبل و امسال با تقریبا همه گزارش‌های رسمی از وضعیت ناگوار بازار کار در سال‌های اخیر همبستگی دارد. برای مثال گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس از بازار کار در سال 1400، نشان می‌دهد افراد به اشتغال ناقص تن داده‌اند، افراد تحصیل‌کرده با تعدیل انتظارات خود از حقوق وارد بازار کار شده‌اند، اغلب اشتغال‌ها در بنگاه‌های بسیار کوچک بوده است، با وجود افزایش عدد اشتغال بیمه‌پردازی افزایش قابل اعتنایی نداشته که به معنای استنکاف از بیمه شاغلین جدید توسط بنگاه یا خودشان است و…

در فرازی از گزارش مرکز پژوهش‌ها آمده است: «اشتغال ایجاد شده اشتغالی است که نه توسط بخش دولتی یا شرکتی و کارخانه‌ای، بلكه توسط بخش غيرشرکتی و با تمرکز بر خدماتی مانند خُرده‌فروشی و عمده‌فروشی، تعميرات، حمل‌ونقل، واسطه‌گری، خدمات مواد غذایی و… ایجاد شده است. به نظر می‌رسد جوانان کشور به‌واسطه نياز برای تأمين معيشت و در دوره‌ای که تقاضای نيروی کار توسط شرکت‌ها و بنگاه‌های اقتصادیِ متوسط و بزرگ بسيار محدود بوده است، خود اقدام به ایجاد مشاغل و ارائه خدماتی برای گذران زندگی خود نموده‌اند.»

در این گزارش رسمی تاکید شده که ورای اعداد و ارقام، کیفیت مشاغل در دهه اخیر به شدت افت داشته است.

یافته‌های جاب‌ویژن از بازار کار در کنار گزارش‌های رسمی انتشار یافته، تصویری ناگوار از وضعیت اشتغال را به تصویر می‌کشد. دستمزد زیر خط فقر زیبنده پایتخت کشوری که قرار بود در 1404 قدرت اقتصادی اول منطقه باشد، نیست.  

در جدول زیر نشان داده شده است که در گروه های شغلی مختلف، چند درصد از افراد بیشتر یا کمتر از 15 میلیون تومان حقوق دریافت کرده اند.

عناوین شغلی	تعداد کل افراد مورد بررسی	تعداد افراد با حقوق کمتر از 15 میلیون تومان در 401	تعداد افراد با برآورد حقوق کمتر از 18 میلیون تومان در 402	درصد افراد با حقوق کمتر از 15 میلیون تومان در 401	درصد افراد با برآورد حقوق کمتر از 18 میلیون تومان در 402
AI / Data Mining / Image Processing	25	12	10	48%	40%
Angular	108	46	40	43%	37%
C#/.NET	655	219	173	33%	26%
C/C++	112	43	36	38%	32%
CMS (WordPress, Joomla, Woocommerce, Nopcommerce, etc.)	45	37	33	82%	73%
Cross Platform Mobile Programming (Xamarin, React Native, Ionic, Flutter, etc.)	66	25	20	38%	30%
Database (SQL Server, Oracle, PostgreSQL, MySQL, MongoDB, Redis, Data Warehouse, SSIS, etc.)	132	45	38	34%	29%
Go	54	4	3	7%	6%
HTML / CSS / JavaScript	153	112	97	73%	63%
Java	286	92	70	32%	24%
Mobile Programming – Android	132	47	36	36%	27%
NodeJS	93	36	29	39%	31%
PHP (Laravel, etc.)	270	111	90	41%	33%
Python (Django, etc.)	296	167	142	56%	48%
React	392	197	165	50%	42%
Vue JS	82	43	33	52%	40%
آموزش / تدریس	338	306	297	91%	88%
بازرگانی / تجارت	900	596	529	66%	59%
تحصیل‌دار / کارپرداز	135	129	121	96%	90%
تحلیل و توسعه کسب و کار / استراتژی / برنامه ریزی	816	380	327	47%	40%
ترجمه / تولید محتوا / نویسندگی و ویراستاری	413	369	359	89%	87%
تست نرم افزار (software QA)	131	87	79	66%	60%
تکنسین فنی / تعمیرکار / کارگر ماهر	934	783	719	84%	77%
حقوقی	324	185	173	57%	53%
خبرنگار / روزنامه‌نگار	30	25	24	83%	80%
خدمات و پشتیبانی مشتریان	1328	1130	1055	85%	79%
خرید / تدارکات	465	288	264	62%	57%
داروسازی / شیمی دارویی / بیوشیمی	346	222	199	64%	58%
دیجیتال مارکتینگ و سئو	695	533	494	77%	71%
راننده / مسئول توزیع / پیک موتوری	357	305	284	85%	80%
راهنمای تور / مهماندار	37	32	32	86%	86%
روابط عمومي	140	101	95	72%	68%
روانشناسی / مشاوره / علوم اجتماعی	113	99	94	88%	83%
زیست شناسی / علوم زیستی / علوم آزمایشگاهی	150	137	133	91%	89%
شبکه / DevOps / پشتیبانی نرم افزاری و سخت افزاری	1566	926	799	59%	51%
طراح تجربه و رابط کاربری (UI/UX)	298	175	153	59%	51%
طراحي صنعتي / نقشه کشي صنعتي	256	185	161	72%	63%
طراحي لباس / طراحي طلا و جواهر	90	77	66	86%	73%
طراحی گرافیک / طراحی انیمیشن و موشن گرافیک	839	674	619	80%	74%
علوم داده و هوش مصنوعی (Data Science & AI)	391	190	152	49%	39%
عکاسي	86	66	57	77%	66%
فروش و بازاریابی – سطوح کارشناسی و مدیریتی	2688	1428	1304	53%	49%
فروش و بازاریابی – فروشنده، بازاریاب، صندوق دار	1253	1080	1033	86%	82%
لجستیک / حمل و نقل / انبارداری	732	541	492	74%	67%
مالی و حسابداری	4350	2840	2614	65%	60%
محیط زیست، ایمنی و امنیت (HSE)	285	189	165	66%	58%
مديريت بيمه	166	129	121	78%	73%
مدیر اجرایی / مدیر داخلی	617	328	291	53%	47%
مدیر محصول / مالک محصول	391	111	98	28%	25%
مدیرعامل / مدیر کارخانه	257	30	19	12%	7%
مشاغل حوزه فيلم و سينما	123	92	84	75%	68%
معامله گر و تحليل گر بازارهاي مالي	139	85	71	61%	51%
منابع انسانی	1554	890	779	57%	50%
منشی و مسئول دفتر / کارمند اداری و ثبت اطلاعات / تایپیست	1631	1546	1490	95%	91%
مهندسي مواد و متالورژي	116	75	68	65%	59%
مهندسي پليمر	71	55	50	77%	70%
مهندسی انرژی / مهندسی هسته ای	26	17	17	65%	65%
مهندسی برق	1264	800	676	63%	53%
مهندسی صنایع / مدیریت تولید / مدیریت عملیات / مدیریت پروژه	1615	842	722	52%	45%
مهندسی صنایع غذایی	137	108	99	79%	72%
مهندسی عمران	1080	674	561	62%	52%
مهندسی معدن / زمین شناسی	65	48	42	74%	65%
مهندسی معماری و شهرسازی	596	485	458	81%	77%
مهندسی مکانیک / مهندسی هوا و فضا	948	619	513	65%	54%
مهندسی نفت و گاز	348	196	158	56%	45%
مهندسی پزشکی	122	101	96	83%	79%
مهندسی کشاورزی / علوم دامی	54	47	44	87%	81%
نماینده علمی / مدرپ	84	62	53	74%	63%
نگهبان	421	398	382	95%	91%
ورزش / تربیت بدنی / تغذیه	79	64	62	81%	78%
پرستار و بهیار / تکنسین حوزه سلامت و درمان / دستیار پزشک	290	260	236	90%	81%
پزشک / دندانپزشک / دامپزشک	53	23	22	43%	42%
پژوهش	102	77	70	75%	69%
کارگر ساده / نیروی خدماتی	1597	1509	1460	94%	91%
توسعه نرم‌افزار و برنامه‌نویسی	2901	1236	1015	43%	35%

انتهای پیام