ارزش اقتصادی رسانه‌ها ؛ قیمت 10 میلیارد تومانی روزنامه از کجا می‌آید؟
سرویس اقتصادی، انصاف نیوز: ارزش اقتصادی رسانه‌ها چقدر است؟ ارقام اعلامی، از کجا آمده و چگونه تعیین شده‌اند و آیا می‌توان آن را صحت‌سنجی کرد؟ قیمت 10 میلیارد تومانی واگذاری امتیاز روزنامه چه مبنایی دارد؟ و… پاسخ به این پرسش‌ها از آن جهت اهمیت می‌یابد که اقتصاد یکی از تعیین‌کننده‌ترین عناصر در شدت و ضعف اثرگذاری رسانه‌هاست و حال که حوادث نیمه دوم سال گذشته اثبات کرد وضعیت مرجعیت رسانه‌های داخلی در چه حد پایینی است، توجه به اقتصاد رسانه اهمیتی دوچندان می‌یابد.
بحران مرجعیت رسانه البته این برکت را داشته که به سلسله بحث‌هایی درباره کارکرد رسانه‌ها در عصر شتاب تاریخ دامن بزند و جایی برای خود نزد متخصصان علوم اجتماعی باز کند. از منظر اقتصادی، حضور گسترده دولت در این حوزه، بازار نامتعادل عرضه و تقاضا و غفلت از اقتصاد مقیاس، ضعف سازوکارهای درآمدزایی، ضعف بنیه اقتصادی بخش خصوصی و… از جمله دلایلی است که رسانه‌های کشور را زمین‌گیر کرده است. یکی دیگر از مشکلات رسانه‌های ما، فقدان سازوکاری برای تعیین ارزش اقتصادی رسانه‌ها است. ارزیابی ارزش اقتصادی رسانه از آن منظر اهمیت دارد که می‌تواند ساختارهای سهام‌داری در رسانه‌های کشور را تقویت کند، امکان جذب سرمایه‌های خصوصی برای رسانه‌ها را فراهم آورد، به صاحبان رسانه تشخص و هویت اقتصادی دهد و بازار مبتنی بر چانه‌زنی را شفاف کند.
انصاف نیوز در اینباره با دو روزنامه‌نگار از تجربه واگذاری رسانه خود به دیگران سخن گفته است.
بازار رسانه هم تابع عرضه و تقاضاست
بهمن هدایتی، پایه‌گذار پایگاه اطلاع‌رسانی پارسینه به خبرنگار انصاف نیوز گفت: هنگامی که احساس کردم از کار رسانه‌ای خسته شده‌ام و بهتر است خود را بازنشسته کنم، روند واگذاری پارسینه کلید خورد.
او ادامه داد: بر اساس هدف‌گذاری جدیدی که انجام داده بودم، در ذهن خودم عددی را به عنوان ارزش آن رسانه تعیین کردم و گفتم اگر در رقم مذکور به فروش برسد، آن را واگذار می‌کنم.
او به سابقه تاسیس پارسینه اشاره کرد و گفت: یکی از مهم‌ترین معیارهای ارزش‌گذاری هر رسانه، هزینه‌هایی است که برای آن انجام شده. این هزینه‌ها شامل هزینه‌های فنی، هزینه نیروی انسانی و هزینه‌های زمان و انرژی صرف‌شده برای رسانه می‌شود.
هدایتی ادامه داد: پنج‌شنبه روزی بحث واگذاری پارسینه مطرح و روز شنبه قرارداد واگذاری‌اش امضا شد. یعنی این کار برای من خیلی راحت و به قولی شیرین گذشت.
پایه‌گذار پارسینه در تشریح دلایل واگذاری این رسانه، هر ایده را دارای یک عمر مفید دانست و افزود: احساس من این بود که چیز بیشتری نمی‌توانم به این رسانه اضافه کنم و برای رشد و بالندگی، نیاز به فکر جدید دارد. ضمن این‌که یک سرمایه‌گذاری ثانویه هم نیاز داشت که من انگیزه‌ای برایش نداشتم و بنابراین فکر کردم باید فضای کاری‌ام را عوض کنم.
این روزنامه‌نگار در پاسخ به این پرسش که آیا سازوکاری برای تعیین ارزش اقتصادی رسانه‌ها وجود دارد گفت: قیمت رسانه هم مانند هر کالای دیگری تابع عرضه و تقاضاست. عرضه‌ای انجام می‌شود و اگر تقاضایی هم وجود داشته باشد، مبادله انجام می‌شود.
هدایتی ادامه داد: بازار رسانه قاعدتا به شفافیت بازار خودرو یا ملک نخواهد بود اما عواملی مانند قدمت، تاثیرگذاری، هزینه‌های انجام شده، درآمدزایی یا پتانسیل جذب درآمد بر قیمت برند رسانه‌ای موثر هستند.
چاره تشکیل سازمان نظام رسانه است
برخلاف ارزیابی خوش‌بینانه بهمن هدایتی از بازار رسانه، علی پاکزاد، مدیرمسئول روزنامه عصر اقتصاد، این بازار را آشفته و بی‌صاحب می‌خواند.
او درباره شیوه ارزش‌گذاری برندهای رسانه‌ای به خبرنگار انصاف نیوز گفت: هیچ سازوکاری برای تعیین ارزش اقتصادی رسانه‌ها وجود ندارد و اگر قیمتی هم مطرح می‌شود بیشتر منعکس‌کننده تمایل متقاضی است و نه ارزش واقعی برند.
پاکزاد به تلاش‌های چند ماهه خود برای واگذاری امتیاز روزنامه عصر اقتصاد اشاره کرد و ادامه داد: در این آشفته‌بازار ارزش‌گذاری‌ها اغلب روی هواست و هیچ مبنای مشخصی ندارد. یعنی افراد توان شخصی خود را ملاک تعیین قیمت می‌دانند و نه ارزش واقعی رسانه را.
او مبنای مبادله رسانه را آخرین قیمت معامله‌شده خواند و ادامه داد: هر بنگاه اقتصادی بر مبنای گردش مالی، کیفیت نیروی انسانی، قدمت و کیفیت و مواردی از این دست ارزش‌گذاری می‌شود اما در نظام اقتصادی کشور، رسانه اصلا به عنوان بنگاه شناخته نمی‌شود و بنابراین امکان ارزیابی ارزش و قیمتش وجود ندارد.
پاکزاد امتیاز رسانه را هم فاقد ارزش اقتصادی دانست و گفت: پروانه کسب، پروانه وکالت یا پروانه طبابت برای بانک‌ها به عنوان یک سند ارزشمند شناخته می‌شود اما پروانه روزنامه یا مجوز سایت فاقد این ارزش است و محال است شما بتوانید با مجوز رسانه خود یک ریال از بانک‌ها وام بگیرید.
این روزنامه‌نگار ادامه داد: در سیستم اداری و اقتصادی کشور، رسانه مطلقا فاقد ارزش است و اساسا به عنوان یک بنگاه به رسمیت شناخته نمی‌شود.
پاکزاد به این سوال که چگونه می‌توان این شرایط را تغییر داد، پاسخ داد: پیش‌تر آقای حسین انتظامی پیشنهاد تشکیل سازمان نظام رسانه را داده بود.
او سازمان نظام رسانه را همتای رسانه‌ای سازمان نظام پزشکی یا کانون وکلا عنوان کرد و گفت: چنین سازمانی می‌تواند هویت صنفی و دارایی‌های موجود در این فضای کسب و کاری را سامان‌دهی کند. وقتی چنین سازمانی تشکیل شد، شوراهای حل اختلاف شکل گرفت و مسائل حوزه رسانه به یک سازمان تخصص احاله شد، امکان ارزش‌یابی برندهای رسانه‌ای هم به وجود می‌آید.
پاکزاد از روزنامه‌نگاران و مدیران رسانه‌ای دعوت کرد به شکل جدی، تشکیل سازمان نظام رسانه را پیگیری کنند.
روزنامه سراسری ارزان‌تر از یک خودروی داخلی
به نظر می‌رسد امتیاز رسانه‌ها (سایت‌های خبری یا روزنامه‌ها) که شناخته شده هستند در حال حاضر بالای ۱۰ میلیارد تومان قیمتگذاری می‌شود هرچند رسانه‌هایی ارزان با قیمت چند صد میلیون تومانی و همچنین بسیار شناخته شده‌ی چند ۱۰ میلیارد تومانی هم وجو دارد اما البته نه فروشنده و نه خریدارهای احتمالی، تمایلی به اعلام رقم دقیق ندارند، هم چنان که هیچ‌کدام از این دو روزنامه‌نگار تمایل نداشتند رقم دقیق قیمت واگذاری رسانه‌شان را اعلام عمومی کنند. هدایتی البته نشانه‌ای می‌دهد. او می‌گوید در سال 1393، رقمی در حدود قیمت یک آپارتمان 70 – 80 متری در مرکز شهر را مد نظر داشته و رسانه‌اش را در همین محدوده قیمتی واگذار کرده است.
اما پاکزاد هم می‌گوید در یک دو ماه اخیر، روزنامه‌اش معادل یک خودروی ساخت داخل قیمتگذاری و واگذار شده است.
انتهای پیام
