لباس ایرانی به تن تولیدات چینی | گزارشی از نمایشگاه صنعت تهران
علی نیلی، انصاف نیوز: بیست و سومین نمایشگاه صنعت تهران با استقبال صنعتگران، معدن‌کاران و ماشین‌سازان ایرانی در حالی برگزار می‌شود که حضور پرتعداد و محسوس شرکت‌های چینی به شکل مستقل، مشترک و مشاوره‌ای شرایط متفاوتی از دیگر ادوار نمایشگاه صنعت رقم زده و این شائبه را تقویت کرده که بخش عمده‌ای از آن‌چه تولید صنعتی ایران خوانده می‌شود در کارخانه‌های چینی ساخته می‌شود.
گزارشی از مشاهدات میدانی خبرنگار انصاف نیوز در روز دوم نمایشگاه را از نظر می‌گذرانید.
سنت‌های آشنای نمایشگاه
53 سال پیش، دولت ایران در مراودات بین‌المللی خود توانست میزبانی نمایشگاه آسیایی 1969 را از آن خود کند. آن روزها علی‌نقی عالیخانی وزیر اقتصاد ایران بود و با همکاری جمعی از مدیران خوش‌فکر اقتصادی، محلی را در شمال پایتخت برای استقرار نمایشگاه آسیایی درنظر گرفت.
سالن‌ها، تاسیسات و محوطه نمایشگاه با 80 میلیون ساعت کار، در کمتر از 6 ماه آماده شد و بزرگراهی موسوم به جاده آسیایی یا جاده پارک‌وی هم برای دسترسی آسان میهمانان خارجی از فرودگاه مهرآباد به شمال تهران احداث کردند. نمایشگاه آسیایی در هفته آخر مهر سال 48 وقتی عالیخانی دیگر وزیر اقتصاد نبود، افتتاح شد اما محل دائمی نمایشگاه‌های بین‌المللی تهران از دوره طلایی اقتصاد ایران به یادگار ماند.
این محل تا سال‌ها تنها محل برگزاری رویدادهای بزرگ نمایشگاهی در تهران بود و هنوز هم هیچ فضای استانداردی در ابعاد نمایشگاه بین‌المللی در پایتخت وجود ندارد اما به موازات رشد جمعیت و بزرگ شدن تهران، نمایشگاه به یک گره کور ترافیکی تبدیل شد تا سرانجام مسئولین تصمیم گرفتند نمایشگاه‌های پرمخاطب را در جایی دیگر برگزار کنند. به این ترتیب نمایشگاه کتاب، نمایشگاه خودرو و هر نمایشگاه پرمخاطب دیگری از محل دائمی نمایشگاه‌ها کوچ کرد و به مصلی در مرکز یا مجموعه نمایشگاهی شهرآفتاب در جنوب تهران منتقل شد.
اما ترافیک همچنان از سنت‌های نمایشگاه بین‌المللی است؛ فرقی نمی‌کند که نمایشگاه کتاب باشد یا نمایشگاه صنعت تهران نمایشگاه گردشگری باشد یا لوستر و روشنایی. هر رویدادی که در این محل برگزار شود، ترافیک خیابان سئول و بزرگراه شهید چمران را سنگین می‌کند. در تقارن بارش باران و غروب آفتاب و تعطیلی نمایشگاه هم تقریبا تمام خیابان‌های اطراف غیرقابل تردد می‌شود.
بی‌نظمی هم یکی دیگر از سنت‌های نمایشگاه بین‌المللی است. فارغ از موضوع نمایشگاه، چرخ‌دستی‌ها تا آخرین ساعت‌های برگزاری، در حال بردن و آوردن کالا، بنر، میز و صندلی و… هستند. دسترسی به نقشه و راه‌نما آسان نیست و استفاده از میدل‌باس‌ها برای تردد بین سالن‌های پراکنده نظم ندارد. این صحنه‌های آشنای نمایشگاه بین‌المللی تهران است و این صدا از بلندگوهایی که رادیو نمایشگاه را پخش می‌کنند طنین‌انداز است: به نمایشگاه صنعت تهران خوش آمدید.
همه هستند
از نمایشگاهی با عنوان صنعت، انتظار می‌رود جامع همه صنعتگران کشور باشد و بیست و سومین نمایشگاه صنعت تهران تا حدود زیادی این انتظار را برآورده می‌کند. تقریبا همه صنعتگران، معدن‌کاران، ماشین‌سازان و شرکت‌های خدماتی مکمل زنجیره ارزش صاحب‌نام در نمایشگاه غرفه دارند.
حضور نمایشگاهی شرکتی مانند هپکو که چند سال پیاپی دچار مشکل بود و تا مرز ورشکستگی و انحلال هم پیش رفت، حداقل این نوید را می‌دهد که نظام تدبیر در کشور نسبت به سرنوشت برندهای صنعتی کم‌تعداد اما ارزشمند ایرانی بی‌تفاوت نیست.
با وجود حضور پررنگ صنعتگران و معدن‌کاران متوسط و بزرگ مقیاس در نمایشگاه صنعت تهران ، همچنان می‌توان خلاهای موجود در زمینه تولید ماشین‌آلات صنعتی را احساس کرد؛ ساخت ماشین‌آلات صنعتی هم به لحاظ ارتباط با مراکز تولید علم و دانشگاه‌ها و هم به دلیل گستره وسیع ارتباطات پیشینی و پسینی، مرحله‌ای مهم در مسیر ورود به باشگاه کشورهای صنعتی است که در حد نهایی خود آبشار فناوری را برای کشور به ارمغان می‌آورد؛ مسیری که کره جنوبی از 1970 پیمود و امروز در زمره یکی از بهترین سازندگان ماشین‌آلات صنعتی قرار گرفته است.
بین‌المللی با یک کشور
مسیری که کره جنوبی در ساخت ماشین‌آلات صنعتی پیمود، یک دهه بعد توسط چینی‌ها هم دنبال شد و آنان هم امروز ماشین‌آلاتی هم‌تراز صنعت آلمان و در برخی زیردسته‌ها هم‌تراز صنعت آمریکا می‌سازند. از این منظر همکاری با چینی‌ها می‌تواند عقب‌ماندگی‌های ما در تولید ماشین‌آلات صنعتی را جبران کند.
بیست و سومین نمایشگاه صنعت تهران به شکل محسوسی تحت تاثیر حضور پررنگ چینی‌ها است و این حضور محدود به شرکت‌های چینی که مستقلا در نمایشگاه شرکت کرده‌اند نیست؛ تقریبا در هر غرفه ایرانی تولیدکننده قطعات صنعتی، یکی دو نفر چینی حضور دارند که گاه به عنوان «شریک چینی» و گاه به عنوان «مشاور چینی» و به ندرت به عنوان مشتری معرفی می‌شوند.
غرفه شرکت‌های چینی عمدتا در سالن 8 و 9 نمایشگاه مستقر هستند؛ ذیل تابلویی که منقش به پرچم 2 کشور است و به قرارداد همکاری‌های 25 ساله میان دو کشور اشاره دارد. این هم از شگفتی‌های نمایشگاه است چون نشان می‌دهد صنعتگران چینی بیشتر از همتایان ایرانی خود از محتوای آن قرارداد خبر دارند و می‌توانند حضور پررنگ خود در نمایشگاهی در قلب تهران را با اشاره به آن توجیه کنند.
تلاش خبرنگار انصاف نیوز برای یافتن نمایندگانی از سایر کشورها در میان غرفه‌داران پرتعداد نمایشگاه بی‌نتیجه ماند.
چینی‌ها؟ همه‌جا پرتعدادند
از جمله بازدیدکنندگان روز دوم نمایشگاه صنعت، معاون معدنی وزیر صمت بود. رضا محتشمی‌پور در حال بازدید از غرفه‌های معدنی نمایشگاه، به پرسش خبرنگار انصاف نیوز درباره حضور پرتعداد چینی‌ها و تمهیدات اندیشیده‌شده برای همکاری‌های منجر به انتقال تکنولوژی به کشور چنین پاسخ داد: حوزه کاری من، حوزه معدن است و ما در حوزه معدن چنین مساله‌ای نداریم، بنابراین پاسخ شما را دوستان بخش ماشین‌آلات که متولی این بخش هستند باید پاسخ دهند. البته خبر دارم که در برخی موارد، توافقاتی انجام شده است اما برای پاسخ دقیق، من مرجع مناسبی نیستم.
او در پاسخ به این پرسش که آیا این حضور پررنگ برای خودتان جالب توجه بوده است، گفت: بالاخره چینی‌ها همه‌جا حضور پررنگی دارند و اگر شما به نمایشگاه صنعت غذا هم بروید، آن‌جا چینی‌های زیادی را می‌بینید. به هر حال خبرهای ما حاکی‌ست که توافق‌های خوبی با طرف چینی برای انتقال دانش و فناوری انجام شده اما همان‌طور که گفتم جزییاتش را باید از همکاران حوزه ماشین‌آلات بپرسید.
این‌که خوب است
عزت‌الله اکبری تالارپشتی، رئیس کمیسیون صنایع و معادن مجلس هم درباره حضور چینی‌ها در نمایشگاه صنعت تهران گفت: این اتفاق خوبی است. نمایشگاه محل همین کارهاست دیگر. همه می‌آیند، می‌بینند، بررسی می‌کنند، مذاکره می‌کنند و در نهایت به همکاری می‌رسند. همین الان وزیر صمت ایران به چین سفر کرده تا در نمایشگاهی در این کشور شرکت کند.
خبرنگار انصاف نیوز از رئیس کمیسیون صنایع و معادن مجلس یازدهم پرسید آیا مجلس نگران نیست که چینی‌ها حضور پررنگی در صنعت ایران پیدا کرده‌اند بدون آن‌که ملزم به انتقال تکنولوژی باشند؟ او پاسخ داد: شما گفتید چینی‌ها حضور پررنگی در نمایشگاه دارند. این اتفاق مثبتی است و هرچه بیشتر از نمایشگاه‌های ما استقبال کنند، بهتر است. شرکت‌های دولتی و بخش خصوصی ما توانمندی‌های آنان را می‌بینند و به اختیار خود تصمیم می‌گیرند که با کدام شرکت همکاری کنند.
تالارپشتی درباره فروش قطعات صنعتی تولیدشده در چین به نام شرکت‌های ایرانی گفت: من متاسفانه فرصت نکرده‌ام نمایشگاه را به طور کامل ببینم و بنابراین چنین ارزیابی‌ای ندارم.
هستند چون ما تنبلیم
علیرضا یونچی را مخاطبان تلویزیون خوب می‌شناسند؛ او داور «مسابقه میدون» است که به دلیل اظهار نظرهای صریح و بدون تعارفش از دیگر داوران این مسابقه شهرت بیشتری کسب کرده. یونچی اما فقط یک چهره تلویزیونی نیست؛ او تولیدکننده و کارآفرین است و اساسا به دلیل همین ویژگی به تلویزیون راه یافت.
او نظر متفاوتی از معاون وزیر صمت و رئیس کمیسیون صنایع مجلس داشت و درباره فضای نمایشگاه گفت: معلوم است که حضور چینی‌ها پررنگ است، باید هم باشد. آن‌ها هستند چون ما تنبلیم و کار نمی‌کنیم. ما در معادن چه کرده‌ایم؟ کدام معدن را درست برداشت کرده‌ایم؟ این‌همه هزینه شده است اما کار نمی‌کنیم. چینی که سهل است، صغیر و کبیر می‌آیند و این ثروت را می‌برند.
یونچی ادامه داد: سه چهار نفر انحصار ورود ماشین‌آلات معدنی را در اختیار گرفته‌اند و آنان تعیین می‌کنند که کدام را بیاور و کدام را نیاور. چرا؟ چرا باید بروم بلدوزر هپکو را بخرم در حالی که 5 مدل قبلی کارکرده‌اش، از این کاراتر است؟
او درباره انتقال تکنولوژی هم گفت: کدام انتقال تکنولوژی؟ گول‌مان می‌زنند و در حرف، هر چه بخواهید به شما می‌دهند اما در عمل، خبری نیست.
این کارآفرین منتقد ادامه داد: یک سفره پربرکت پهن است اما یک بچه را، یک فرد صغیر از لحاظ تفکر را نشانده‌ایم بالای این سفره و گفته‌ایم تو برای همه تصمیم بگیر.
یونچی گفت: من معتقدم در این کشور راس هرم سالم است و بنابراین هر جا که اشکالی ببینم فریاد می‌زنم و داد می‌کشم تا مدیران نالایق خودشان را جمع و جور کنند. اشکال ما این است که در این کشور ممیز کیفیت نداریم. 70 درصد کار خوب می‌کنیم اما چون نظارت نیست، چون تولید ممیزی نمی‌شود نمی‌توانیم در سطح جهانی رقابت کنیم.
انتهای پیام
