خرید تور تابستان

سروش، آخرین ایستگاه دین‌داری

یادداشتی از مرحوم رضایی بابایی، پژوهشگر فرهنگی، که به مناسبت زادروز عبدالکریم سروش، روشنفکر دینی، در کانال تلگرامی «مدرسه سروش» بازنشر شده در پی می‌آید:

‍٢۵ آذر زادروز عبدالکریم سروش است. او حقی عظیم بر گردن ایران دارد. برای قدردانی از او، لازم نیست که با او موافق باشیم؛ هر کس که تکاپوی علمی را دوست دارد و اندیشه‌گری را می‌ستاید، این گنج شایان را هم قدر می‌داند. حتی منتقدان و دشمنان سروش، اگر بر دین انصاف باشند، نقدهای او را ارج می‌نهند و دوستانه با او وارد گفت‌وگو می‌شوند. 

سروش، جهان ذهنی ما را در حوزۀ دین‌شناسی بزرگ کرد. شجاعت علمی، مهارت در بیان و قلم، گرایش‌های معنوی، زندگی درویشانه، فضل تقدم در پاره‌ای از مباحث دین‌شناختی، آشنایی عمیق با فرهنگ دینی و آگاهی بسیار از آرای فلسفی بزرگان غرب، شمه‌ای از سرمایه‌های او است.

مثنوی‌شناسی و مثنوی‌خوانی و مثنوی‌دوستی را در ایران باید تقسیم کرد به دوران پیش از سروش و پس از سروش.

کلام جدید و فلسفۀ علم نیز در ایران با سروش آغاز شد یا با او جان گرفت.

امروز حتی منتقدان سرسخت سروش بر سفرۀ او نشسته‌اند؛ زیرا برای نقد آرای او و مانند او ساختمان و بودجه می‌گیرند و مهم‌تر از آن، این است که دیگر مانند سابق، وقت خود را صرف نقد ریش‌تراشی و شراب‌خواری و قماربازی نمی‌کنند. مفتخرند که به جنگ سروش می‌روند!

من یک بار با دکتر سروش هم‌سفر بودم. سفر در دهۀ هفتاد و به شهری از شهرهای خراسان بود. مسئولان همایش خبردار شدند که سروش اجازۀ سخنرانی ندارد. او نرنجید. پای همۀ سخنرانی‌های همایش نشست و برای همۀ سخنرانان از جا برخاست. شب را در خوابگاهی دانشجویی بیتوته کردیم. سحرگاه در نمازخانۀ خوابگاه، او را دیدم که پیش از همه برخاسته بود و در گوشه‌ای نماز می‌گزارد. آنچه در این سفر از او دیدم، فروتنی بود و آمادگی برای گفت‌وگو با هر استاد و دانشجویی. 

من اکنون با این نادره‌مرد روزگاران، در حوزۀ دین‌شناسی چندان همدلی ندارم؛ اما آرزو می‌کنم که منتقدان سروش قدر او را بدانند و در کاسۀ نقد، زهر خصومت نریزید و قدری همدلانه‌تر آثار او را بخوانند و به یاد داشته باشند که در ایران، برای بسیاری از دین‌داران، سروش آخرین ایستگاه دین‌داری است. 

انتهای پیام

بانک صادرات

نوشته های مشابه

پیام

  1. سلام.مثل اینکه از تمامی عقاید و افکار جناب سروش اطلاع کامل ندارید جناب؟آقای سروس کسی است که قرآن کریم را قبول ندارد و معتقد است قرآن رویای پیامبر بوده نه کلام خدا….من نمی دانم چنین مردی چگونه نماز شب خوانده؟؟؟اینطور بگم طرف از دین اسلام بیزار است…خواهشا کمی تحقیق و تامل

    37
    65
    1. آره فقط شما خوبید دینداری شما را به عینه دیدیم دینداری به گفتار نیست به عمل است

      29
      7
    2. دکتر سروش براستی آخرین ایستگاه دینداری است تلاش ایشان برای آشتی دادن دین و مدرنیته است. نکته اصلی این ایشان در نهایت تلاش کردند که با نظریه بسط تجربه نبوی و رویاهای رسولانه مکانیسم نزول وحی توضیح دهد.البته جماعت سنتی و متعصب بدون فهم کلام دکتر به حمله به ایشان می پردازد و البته که آنها که از دین داری عبور کردند ایشان را فردی متعصب می دانند که حاضر نیست تن به عقلانیت بدهد البته از دید اینجانب دین امر ایمانی است نه عقلی و البته تلاش دکتر سروش قابل تقدیر و آخرین ایستگاه دین داری است و مکانیسم توضیح وحی ایشان بسیار عالی است.

      25
      7
  2. بی انصاف نیوز…
    ای کاش اصلاح طلبان علامه مصباح را تخریب نکرده بودند… این جنایت بزرگ علیه دینداری را مرتکب نمی شدید… وای کاش سروش از دین اسلام خارج نمی شد تا توسط منتقدینش تَرد نمی گردید
    چگونه سروش می تواند آخرین ایستگاه دین داری باشد درحالی که وحیانی بودن رکن دین یعنی قرآن را قبول ندارد… ای کاش برای مردم بگویید که منظورتان از دینداری چیست؟

    48
    63
    1. برای نقد بزرگان به اندازه آنها بزرگ شوید. کمی هم روی املای خود کار کنید تا طرد را ترد ننویسید. سروش نه از دین خارج شده و نه منکر وحیانی بودن قرآن هست. برای قضاوت ،خود تحقیق کنید نه بر پایه اظهارات بی اساس و. مغرضانه حکم صادر کنید.

      37
      4
  3. سروش و افکار انحرافیش مثل روز روشن است.
    بسط تجربه نبوی و…
    نمیدانم غرض نویسنده الله چیست؟؟.

    29
    51
  4. عبدالکریم سروش خیلی وقت است که از دین خارج شده است او دینی ندارد که آخرین ایستگاه آن باشد نویسنده مقاله یا از قماش سروش است یا سروش را اصلا نمی شناسد.نماز خواندن سروش دروغی بزرگ است .

    2
    6
  5. این دیگه آقای سروش رو داره طاهر میکنه درحالیکه خودش به این مسائل اعتقاد نداره اگرخود آقای سروش این مطالب رو ببین خندش میگیره

    8
    19
  6. سروش

    کسی است که به صراحت قائل است، پیامبر معصوم اسلام، اشتباه می‌کند

    کسی است که قائل است اگر پیامبر، بیشتر عمر میفرمودند، قرآن بیشتری نازل میشد(یعنی حکمت خدا را زیر سوال برده) …!!

    کسی است که مدعی است،. می‌توان در برابر خداوند اعتراض کرد و تظاهرات و راهپیمایی راه انداخت(یعنی خداوند علیم و حکیم نستجیر بالله نمی‌داند و مردم می‌داند که صلاح کدام است) …!!

    و صد ها مشکل اعتقادی و توحیدی دیگر…

    نویسنده این متن، صرف دینداری را در ظواهر سطحی همچون نماز خواندن و یا آمادگی مناظره با دیگران می‌بیند…

    امان از سطحی نگران مدعی
    که
    در کمال تواضع ظاهری، خود را عمیق تر از دیگران میدانند
    و
    در حقیقت دریایی از غرور و تکبر هستند…

    سروش، اعتقاداتش مردود است
    و خلاف شرع محمد و آل محمد…
    حتی اگر هزاران رکعت نماز اول وقت صبح و هزاران رکعت نماز شب بخواند

    چونان
    خوارج و یا قتله محله بنی هاشم و یا قتله کربلا… (لعنت الله علیهم اجمعین)

    7
    24
    1. خدمتی که سروش به اسلام و انقلاب کرد هیچ کس نکرد فاعتبروا یا اولی الابصار

      5
      1
  7. باور سروش این است که جبرئیل بر پیامبر نازل نشده است و‌قران کلام خدا نیست ‌انوقت چطور ایشون در راه دین داری تلاش کرده ؟

    4
    20
  8. واقعا انتظار داری مخاطب چی برات بنویسیه؟ خجالتم خوب چیزیه واقعا

    2
    10
  9. سروش حتی منتقد مراجع تقلید هم هست. ایشون می گوید من دینم را از عرفا می گیرم نه مراجع. انحراف از همینجا شروع میشه

    5
    30
  10. لطفا در استفاده از جملات دقت کنید ساده زیستی دلیل بر درست اندیشیدن نیست و اینکه کسی را آخرین ایستگاه دینداری بدانید و معرفی کنید بروید نظراتش درباره ی قرآن و پیامبر اسلام را از همان شبکه های مورد نظرتان مانند بی بی سی ببینید و بشنوید آنوقت در دینداری این آقا شک خواهید کرد

    3
    18
  11. سلام.
    مقاله بسیار تاثیر گزاری بود.
    این که چگونه از یک لادین مرد دین بسازیم مهارت می‌خواهد.
    نکته اینجاست که این تبلیغات روی مردم دیندار جواب نمی‌دهد.
    این فرمول فقط برای قهرمان سازی از ثابتی ها و روی همان کم سوادان جلف که قبلا کار می‌کردید جواب می دهد.
    آنها هم که یا نمی‌خوانند یا وقعی نمی‌دهند و یا ما و مملکت مان را می‌گذارند و می‌روند اروپا…

    3
    23
  12. با سلام ، احتمالا این توصیفاتی که در وصف سروش کردید ، مال شخص دیگری باشد . انصاف نکردید . از سجایایش تعریف کزدید ولی رذیلت هایش ماند .

    4
    17
  13. اسم سایت رو بذارید چرت و پرت نیوز. ارتداد نیوز. هر چرت و پرتی اجازه انتشار داره؟ بی سوادای مدعی روشن فکری

    4
    15
  14. کاش فرهنگ و درک آراء مختلف و آزادی بیان طوری بود که لازم نمی شد امثال سروش به دامن کشورهای دشمن پناه ببرند و در همین کشور با آرامش به گفتگو می‌پرداختیم. در زمان امام صادق علیه السلام سردمدار آتئیست‌ها، ابن ابی‌الاوجاء، آزادهنه با سردمدار خداپرستی، امام صادق، با آرامش و بدون درگیری گفتگو می‌کردند. ما کجا شیعه‌ی اوییم؟

    15
    3
  15. سروش بانی و تئوریسین انقلاب فرهنگی و تعطیلی دانشگاه ها و مامور دستگاه های جاسوسی مادربزرگ ملکه اعظم،،

    2
    15
  16. متاسفانه اندیشمندان و فیلسوفان گرفتار پیروان تند و تیز شده اند عده ای به دکتر سروش می تازند و او را منحرف از دین و گاهی مرتد می خوانند و عده ای به آیت الله مصباح می تازند و او را مرتجع و عامل بدبختی‌ها دانسته و مورد تمسخر قرار می دهند و هر دوی آنها و امثالهم را مهجور و متروک نموده و ما مجبوریم برای کسب آگاهی یا به خارج کشور یا به همین پیروان بسنده کنیم

  17. سلام
    اتفاقا کاملا مسلم است که شما با آرای دکتر سروش آشنایی ندارید و سخنان او را گوش نکرده اید ، و الا چنین سخنی را در رابطه با ایشان نمی گفتید

    1
    9
  18. سروش افکار انحرافی داره قرآن رو محصول رویاهای پیامبر میدونه او اولین ایستگاه کفره نه آخرین ایستگاه دینداری

    3
    12
  19. با سلام و احترام
    روزنامه اصلاح طلبان رو آورده به طرفداری از هر کافر و ملحد و مزدور ، ای نان به نرخ روز خوران از خدا بترسید.

    4
    10
  20. سروش هم یکی از با غیان تاریخ ادیان است ،او دشمن دین و ایران است ،او و پیروانش برای همیشه سر گردان بر حوت خواهند بود ،درست او آخرین ایستگاه محو دین است.

    2
    8
  21. اکثریت اظهار نظرها ناشی از تبلیغات مسموم و بغض و نفرت پراکنی رسانه ای نه تنها علیه سروش بلکه تقریبا تمامی متفکرین ایرانی منتقد است که‌ در افکار عمومی نفوذ و رسوب کرده در حالی که قلیلی از مردم اهل مطالعه و تحقیق در شناخت شخصیت های علمی فرهنگی و سیاسی هستند .قدرت توپخانه رسانه های نفرت پراکنی یک جناح سیاسی، استوانه ها و ذخیره های علمی فرهنگی کشور بخاطر مطامع سیاسی در طول سال‌های پس از دهه هفتاد با خا‌ک یکسان کرد و بجای آن جبهه مداحان گسترش دادند .جامعه مداح زده رام تر از جامعه علمی و فرهنگی است و…….

    9
    1
  22. سلام و صلوات الله بر مجاهد في سبیل الله حضرت استاد عبدالکریم سروش عزیز که حق بزرگی بر شاگردان خود دارد.
    دوستانی که بدون مطالعه نظرات استاد را نقد می کنند توجه ندارند که ایشان در نظریه رویاهای وحی نفر چهارمی بود که مدافع این برداشت از آیات قرآن کریم شد.و بر اساس نص صریح قرآن توضیحی بر چگونگی وحی در عالم رویا ارائه داد.در داستان عظيم ذبح اسماعیل توسط ابراهیم خلیل الله کلمه رویا در خود آیه شریفه بکار رفته است.
    عشق و ارادت وافر استاد گرامی عبدالکریم سروش به پیامبر گرامی اسلام از سروده‌های ایشان واضح و آشکار است.

    9
    4
  23. سلام
    از بی انصاف نیوز غیر از این انتظار نیست!!!
    سروش قرآن يعني کلام و کتاب خدا را رویاهای محمد می داند که قابل نقد است!!!
    سروش امامان شیعه را معصوم نمی داند!!
    شیعیان را غالی می داند!!!
    به امام زمان علیه السلام اعتقاد ندارد!!! اساسا امامان را بر حق نمی داند!!!
    دانش و ارزش را از هم جدا می داند و ا رزشهای دینی را اعتباری می داند!!
    ولایت و فقاهت را قبول ندارد!!
    حکومت دینی را استبدادی می داند!!
    اسلام و قواعد آن را برای گذشته می داند که به پایان رسیده!!
    او شاگرد پوپر یهودی و شدیدا تحت تأثیر افکار اوست!!!
    او بجای مناظره سوء استفاده از جهل مردم را ترجیح می دهد و…..

    3
    9
  24. هر ساعت از ما قبله ای با بت پرستی می رود توحید بر ما عرضه کن تا بشکنیم اصنام را

    1
    2
  25. بانقل یک خاطره ازگذشته یک فرد نمیشه درباره افکار فعلی اوقضاوت کرد،باید ببینید الآن هم اهل همون شب بیداریها و..هست یا تغییرکرده مثل خیلیها که گذشته خوبی داشتن.

    1
    5
  26. ضمن احترام.. قریب به یقین نویسنده این مقاله فرد ساده لوح و عوام و سطی و ظاهر بین تشریف دارند عزیز جان علاوه بر ظاهر لطفا کمی هم به عقایدو نظرات و بصیرت دینی سیاسی نگاه کنيد

    1. دوست عزیز شما ک خیلی بیخبر تر هستید

      مسلمان تر و عاشقتر از سروش به خدا و محمد و قرآن ندیدم
      مختصر بگم
      سروش درباره نحوه ارتباط خدا با محمد ص نظریه داده حالا جبرییل چگونه به او پیام را منتقل می‌کرده ؟ آیا پیامبر میدیده؟ میشنیده ؟ حس می‌کرده ؟ تجربه پیامبر چه بوده ؟
      یک کم فکر کنید نیاز به تکفیر یک مسلمان واقعی هم نیست

  27. جناب انصاف نیوز، چرا یکبار از استاد رحیم پور ازغدی که هم مرد علم است و هم عمل تمجید نمیکنی؟؟ بر خلاف سروش که در زمان جنگ از جبهه فراری و مشغول فلسفه پردازی برای انحرافات فکری خود بود، استاد در خط مقدم و به عنوان غواص جانش را کف دست گرفته بود. بعد از جنگ هم در سنگر علم بجایی رسید که سروش از مناظره با او فراری بود. عنوان روشنفکر دینی برازنده اوست که با شجاعت هم غربی ها را نقد علمی میکند و هم انحرافاتی که به اسم دین ترویج می شود، شاید ۵۰ سال دیگه قدر ایشون شناخته بشه

    2
    11
  28. سروش بعد از سالها تحقیق به نتیجه ای رسید که امروز مردم ایران ناخودآگاه به آن رسیدند و دوری از تعصب باعث شد پارادوکسهای فجیعی در زمینه ی دین نمایان شود.امیدوارم این آگاهی گسترش پیدا کند تا زمینه ساز عدالت و اعتدال در ایران عزیز شود

    9
    2
  29. در شیوایی کلام کمتر کسی را مانند ایشان دیده ایم موقعی که سخن میگوید مانند ان است که شعر میسراید.ایشان خود در سطحی است که می تواند اجتهاد کند واز مرجعی اطاعت نکند.البنه ایشان مانند هر انسان دیگر معصوم نیست و اگر شبهه ای در نطراتش هست می توان با صراحت از خود ایشان تا زمانی که در قید حیات است پرسید و به سخنان مغرضان بی توجه بود شناخت ایشان از شریعت عارفانه است نه فقیهانه لدا ممکن است نطرات ایشان برای دینداران سنتی ثقیل باشد

  30. تمامی نظرات جناب دکتر سروش ریشه در نظرات بزرگان دین دارد از قرآن گرفته تا معراج
    قصه خواب یوسف و سفارش خواب گزارش یعقوب که به کسی چیزی نگوید ولی
    وهمه حوادث براساس خواب یوسف تعبیر شد
    این کجا کفر گویی هست؟
    در مورد قران/ علمای بزرگ معتقدند که شاخص برای ما روایت و حدیث هست نه قران دلیلش رو بهتر است خودتان بپرسید.
    درمورد امام زمان / ایا نظر علامه طباطبایی ره
    رو می دانید؟ فهو نشاه……که ظهورش در جایی است شبیه برزخ اصلا در این دنیا نیست
    و او منتظر است که بسویش برویم در صورتیکه
    ما منتظرش هستیم شبیه دیدگاه شیخ احمد احسایی دوست من به دکتر سروش خرده نگیر
    خیلی قبل از این بعضی دیدگاه‌ها توسط بزرگان دین گفته شده است.

  31. سلام
    به اخلاق نیکوی پیامبر ص در عمل مومن باشیم که به مخالفین دیگاههای ایشان اجازه ابراز عقاید میداد و روزی شان و امنیت شان را مختل نمیکرد. کجا و در چه اندازه ای ماعملا به شیوه و سلوک پیامبر ص عمل کرده ایم؟
    چوب تکفیر بر غیر خودی هایمان و ترساندن و جلای وطن دادن و سایر اقسام مجازاتهایمان علی برکت الله!!

  32. ایشان از کدام سروش صحبت می کنند؟ ما چند نوع سروش داریم ، سروش پیش از انقلاب که ساز مخالف رژیم شد ، سروش پس از انقلاب که می خواست دین رو مدرنیته کنه یا به اصطلاح خودشون « دین رو با مدرنیته » پیوند بزنه که راه مصدق بود ، یا سروشی که توی تجربه هاش برای پیوند دین و مدرنیته شکست خورد و طعم تلخ انحراف و ضدیت با دین رو چشید ؟ واقعاً کدام یکی سروش هستند ؟
    همیشه ما پایان بندی رو می بینیم و نتیجه گیری رو ، می دونید چرا ؟ چون از واقعیت وحشت داریم . واقعیت این هست که دین و مدرنیته قابل انطباق و پیوند نیستند ، اومانیسم و سکولاریسم و در کل لیبرالیسم رو چطور می شه با دین منطبق و در یک راستا کرد ، در فلسفه غرب مثال مشهور « خدا مرده است ، ما خدا را کشتیم » می شود _ حتی اگر بپذیریم که منظور نیچه نه مرگ خدا که گناه و خطا و انحرافات ما ست که باعث نابود کردن خدا در ذهن و اندیشه مردم شده _ باز هم این انحراف بزرگی ست که نتیجه قطعی اش دین زدگی ست ‌.
    اما یک کلام با خوانندگان : سروش نه اولین ایستگاه دین مداری و نه آخرین شان است ، علامه محمد تقی جعفری بعد از سروش راه بسیار سترگ تری رفت و هنوز هم ادامه دارد . نویسنده چون از دارو دسته اصلاح طلبان بوده پس سروش را آخرین ایستگاه جا می اندازد ، پس یعنی راه قطع شده و بن بست فلسفی و فکری ایجاد شده!؟ البته که نه . قطار دین می رود و هر ایستگاه می ایستد منتهی برای عده‌ای که آخرین ایستگاه داری شان سروش است ایستگاه دین داری تمام می شود ولی قطار به راهش ادامه می دهد تا به منزل موعود برسد . بهتر است بگوییم ایستگاه دین داری تو تمام شده است نه ایستگاه دین داری .

  33. خدا بیامرزد مرحوم رضا بابایی را او دین پژوهی اخلاق مدار بود. جان سخن او در این چند سطر این است که من به تلاش فکری سروش احترام می گذارم و ممکن است با دستاوردهای فکری اش موافق نباشم. در یک نگاه کلی به نظر می رسد عبدالکریم سروش گویا از معدود روشنفکرانی است که منحنی سیر تکاملی اندیشه هایش با منحنی تحولات فکری در حوزه عمومی همخوانی دارد اگرچه برای این فقره مثالهای دیگری هم می توان زد مانند محمد مجتهد شبستری، مصطفی ملکیان و …. اما در این مسیر سروش فضل تقدم و فضل تداوم دارد. نگاه سروش به دین نگاهی تاریخی و جامعه شناختی است؛ او نگاهی برون دینی دارد و دین را به عنوان یک «پدیده» مورد بررسی قرار می دهد نه یک «باور» درک این تفاوت به ما کمک می کند تا بفهمیم سروش چه می گوید و در پی اثبات چیست؟. در مجموع می توان با توجه به وسعت و تنوع اطلاعات، میزان بلاغت کلام و شیوایی کتابت، شجاعت در انتخاب مباحث و طرح شجاعانه آنها و از همه مهمتر آثار اندیشه او در تکوین افکار عمومی، عبدالکریم سروش را برجسته ترین و موفق ترین دانشمند و روشنفکر معاصر نامید.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا