محمدرضا نکونام کیست؟
آیت الله محمدرضا نکونام از استادان برجسته‌ی حوزه‌ی علمیه است که ساعاتی قبل خبر درگذشت او منتشر شد.
وبسایت شفقنا زندگینامه‌ی این استاد حوزه به نقل از دفتر او منتشر کرده که در پی می‌آید:
«آیت الله محمدرضا نکونام زاده گلپایگان -۱۳۲۷ از روحانیون معاصر شیعه است که در علومی همچون فقه، اصول، فلسفه، حکمت، عرفان، جامعه شناسی، روان شناسی، تفسیر قرآن، اقتصاد، سیاست، موسیقی، شعر و دیگر علوم و نیز اکثر زمینه‌‌های علمی و معرفتی دارای تالیف بود که تاکنون ۲۳۰ عنوان کتاب از او منتشر شده است.
او بیش از چهل سال در حوزه ی مقدس قم به تدریس علوم دینی پرداخت. از همان ابتدای حضور در حوزه ی قم، در مدرسه ی فیضیه درس می گفت و برای اهل علم مورد توجه بود.
تمامی دروس حوزوی از مقدمات تا خارج فقه و اصول را در این مدت تدریس نمود. او در هفت روز هفته حتی جمعه ها درس های زیر را داشته اند: تفسیر قرآن کریم، خارح فقه، خارج فلسفه، اسماء الحسنی، عرفان محبوبی، بهداشت روانی.
او در زمان تدریس در فیضیه درس های رایج حوزوی، دانش استخاره با قرآن کریم، شرح منظومه، یک دوره کامل اسفار، دو دوره فصوص الحکم و نیز خارج اصول، فلسفه ی اخلاق، شناخت فرشته و جن، دانش ذکر، دانش سلوک معنوی،، دانش اشتقاق، شرح مصباح الانس و شرح منازل السائرین را تدریس کرده است.
تولد
آیت الله نکونام بیستم دی ماه سال ۱۳۲۷ ه.ش در گلپایگان در خانواده ای آکنده از معنویت و صفا، به دنیا آمد.
بیست روز بعد، خانواده او به تهران آمدند و نخست در سرچشمه تهران و سپس در شهر ری و جوار حضرت عبدالعظیم حسنی علیه السلام اقامت نمودند. نبوغ او از کودکی تاکنون سرآمد جامعه علمی است.
او در نونهالی بیش ترین تأثیرپذیری را از اندیشه، باور و مشی بلند پدر خویش به نام آقا محمدباقر داشت. از این رو، وی نخستين استاد دوران زندگی خود را پدر خویش مى داند. مادر وی بانویی عارفه بودند و به گفته او: «مادرم زن بسيار مؤمنى بود. از كودكى تا پایان عمر ـ كه بيش از نود و پنج سال داشتند ـ كار اصلى ايشان عبادت بود.
من كودكى ام را با عقل و درايت پدر و تعبد و عبادت مادرم ديده ام و اين ابعاد توسط آن دو در درونم ريخته شد؛ به گونه اى كه حال نيز مى گويم هر ساعت از عمر آدمى يا بايد به انديشه ورزى و درايت و دين مدارى بگذرد يا به عبادت و بندگى و سلوك و خدمت به جامعه مردم و به چيز ديگرى اعتقاد ندارم. اين وضعيت توسط والدينم در من نهادينه شد و در اين زمينه هرچه دارم، از آن دو بزرگوار است.»
کودکی
او از سه سالگی تحت آموزش معلمان معنوی و اساتید بسیار برجسته ای در جهات متفاوت؛ به ویژه عرفان قرار می گیرد. بزرگانی که بیشتر آنان در تهران می زیستند و سرآمد عالمان ایران زمین بودند.
او به مرور زمان، تحت تعلیم اساتید دیگری نیز در این رابطه قرار گرفت و با امداد الهی و تلاش و پی گیری شبانه روزی در سن ۱۱ سالگی به کمالات عالی معنوی و زمینه های غیر متعارف و ناشناخته و مغیبات دست یافت.
نوجوانی
آیت الله نکونام در دبستان و دبيرستان شهر ری تحصیل نمود و در همان زمان، شعر، عروض و موسیقی را در نزد استادان بنام آن زمان فرا گرفت.
وی در مورد آن زمان می گوید: «هم در مدرسه فعال بوديم و هم شب ها به قبرستان مى رفتيم و با اساتيد معنوى خويش بوديم و هم چنين به مسجد مى رفتيم. من در آن زمان، استاد كم نظير تجويد بودم و در تهران كسى در اين حد تجويد را تدريس نمى كرد و نزديك به پنجاه شاگرد داشتم كه ميانگين سنى آنان از چهل به بالا بود. در ده سالگى توحيد مفضل را درس مى گرفتم. توحيدى كه حوزه ى امروز استادى در آن ندارد و بايد جزو متون درسى تخصصى قرار گيرد و تعليم آن به اساتيد مجرب نياز دارد.
من در همان زمان برای تحقیق وپژوهش مستقیم به كليسا و سایر مراکز دینی و مذهبی نيز مى رفتم و در آن جا نيز معلمانى داشتم.به نزد آنان می رفتم تا آن چه را كه دارند عرضه كنند. من نزديك به ۱۲ سال در كليسا تردّد داشتم و در همان زمان، موسيقى نيز مى خواندم. آموختن موسيقى نيز بيش از ۸ سال طول كشيد.
در ميان دروسى كه آن زمان مى آموختم، دو درس براى من هزينه ى هنگفتى داشت: يكى درس موسيقى بود و ديگرى درسهای سطح عالی ادبیات عرب نزد مرحوم آقا شيخ محمدتقى اديب نيشابورى ـ معروف به اديب ـ كه ماهى دويست تومان(که آن زمان ارزش زیادی داشت) به او مى پرداختم.
در بسيارى از روزها در طول يك روز در همهى اين جاها بايد حضور مى يافتم، كه از قبرستان امامزاده سه دختران شهررى، كتابخانهى چهارراه گلوبندك و كليساى رافائيل تا خانقاه صفى؛ و خلاصه از شهررى تا ميدان خراسان و از آن جا تا شميران را مى رفتم.
من در بچگى شعر حفظ مى كردم و شعر نيز مى گفتم. در چهارراه گلوبندك كتاب خانه ى بزرگى بود كه من هفته اى يك ديوان از آن جا مى گرفتم و شعرهاى آن را حفظ مى كردم. بسيار مى شد كه سخنان روزانه ى خود را با شعر مى گفتم. من همواره اين نظر را داشته ام كه عالم اگر صاحب ذهنى قوى باشد، بايد پخته و جامع باشد و جامعيت براى اهل علم را يك اصل مى دانم؛ اگرچه در جاى خود بايد توضيح داده شود كه اين امر با گرايش هاى تخصصى منافاتى ندارد.»
جوانی و تحصیلات حوزوی
آیت الله نکونام تحصیلات حوزوی خود را در تهران تا سطح خارج فقه و اصول پشت سر گذاشتند و در همان زمان که هفده ساله بودند به قم آمد. وی محضر عالمان بزرگ و کم نظیری چون مرحوم شعرانی، مرحوم الهی قمشه ای، مرحوم سید ابوالحسن رفیعی قزوینی، جناب آقا شیخ محمدتقی بروجردی، آقای باسطی بزرگ را درک کرد.
وی محضر میرزا محمدباقر کمره ای نیز بود. هم چنین در همدان محضر مرحوم آخوند ملا علی همدانی ـ مشهور به ملا علی معصومی ـ را نیز درک نمود و با او انسی مغتنم داشت.
وی شرح حال اساتید خویش که شماره آنان به بیش از یکصد نفر می رسد را در کتابی با عنوان «حضور حاضر و غایب» آورده است.
اساتید درس خارج
آیت الله نکونام درباره‌ی اساتید دروس خارج خود چنین می گوید:«من ساليان درازى به درس خارج مرحوم آقاى گلپايگانى مى رفتم. سبك ايشان قابل مقايسه با سبك شيخ انصارى است. او فقه و ادبيات خوبى داشت. حدود سيزده سال به درس مرحوم آقاى گلپايگانى مى رفتم.
در درس آميرزا هاشم آملى نيز به طور ثابت شركت مى كردم كه ۱۶ سال طول كشيد. در درس آقا مرتضى حايرى نيز بيش از ۱۶ سال شركت نمودم. در جهت عمل به دين از ميان اساتيد خود در قم بيش تر از مرحوم آقا مرتضى حايرى تأثير مى گرفتم؛ چرا كه او متخلق، با غيرت، اهل عمل، مردمى، باصفا و به تمام معنا عالم بود.
من به اعتبار مرحوم آقاى الهى و آقاى شعرانى در خدمت علامه طباطبايى بودم؛ چرا كه او با آن دو بزرگوار به خصوص آقاى الهى خيلى انس و الفت داشتند و آقاى الهى سفارش مرا به ايشان داشت. از امام رحمه الله در اول انقلاب ـ كه حوزه نيز تعطيل بود ـ نامه اى داشتم، ولى هيچ گاه از آن نيز استفاده نكردم.
تألیفات و دانش نوشته های علمی
آیت الله نکونام از شش سالگی شعر می گفت. تخلص او در شعر از همان ابتدا «نكو» بوده است. شعرهايى كه مى گفت، از فراز و نشيب ها و عشق و محبتى كه در دل او مى جوشيد، حكايت دارد. عشقى كه هنوز هم به قوت خود باقى است و هيچ گاه افول نيافته است.
ويژگى هاى منحصر به فرد سروده هاي او در كتابى به نام «نفير عشق» توضيح داده شده است كه به چاپ رسيده است. مجموعه شعری او بیش از هفتاد عنوان در قالب مثنوی، قصیده، رباعی، دوبیتی، غزل، مثنویِ ولایت، استقبال منظوم از تمامی غزلیات خواجه حافظ شیرازی و … است که بیش از بیست و دو هزار بیت را در خود دارد. برخی از این اشعار در ادبیات عرفانی بی‌بدیل و سرشار از زیبایی و ذوق ادب فارسی و از آثار منظوم ماندگار است.
نگارش کتاب و تدریس، عمده ترين كار وی بوده و بيش ترين وقت را از او مى گرفت. مجموعه ی کامل آثار منتشر شده و نشده او به بیش ۸۰۰ عنوان می رسد.
این کتاب ها در حوزه های مختلف دین پژوهی اعم از فقه، اصول، تفسیر و قرآن شناخت، معرفت دینی و باورهای اعتقادی به ویژه در باب ولایت و نورانیت حضرات معصومین علیهم السلام، عرفان، فلسفه، جامعه شناسی، اقتصاد، تاریخ و سیره، سیاست، روان شناسی، علوم تربیتی، حقوق، علوم معنوی و مغیبات، استخاره، تعبیر خواب، شعر، موسیقی، زنان، حوزه های علمی و تبلیغ دینی است.
مجموع آثار و کتاب های محققانه‌ی وی بر آن است تا اسلام ناب و خردمندانه را به دنیا ارایه نماید؛ اسلامی مستند به دلایل معقول و بی پیرایه که هر عقل سلیمی در هر جای دنیا از آن استقبال کند. اسلامی کاربردی در جامعه‌‌ی امروز که نیازهای بشری را درک و بر آورده نماید.
اسلامی علمی با محتوایی متقن و غنی که به هر نقدی پاسخ گو باشد و اجرایی شدن اسلام بی پیرایه را در زمان غیبت عصمت، ضمانت می نماید.
او در مورد دست نوشته های خود می گوید: «من برای دست کم بیست میلیون از جمعیت ایران که قشر علمی و فرهنگی هستند و دانشمند، دانشجو یا عالم می باشند کتاب می نویسم و دین را همان گونه که شیرین بوده است توضیح داده ام. هم اینک پیرایه ها، دین را بدمزه و تلخ نموده است. جامعهٔ ما رشد بسیار بالایی در علم و اطلاعات دارد. جوانان امروز، هوشمندی وفهم بالایی دارند. من به این مطلب اعتقاد دارم و از باب تحریک یا تشویش نمی گویم. آنان وقتی سخن می گویند بسیار دقیق و عالمانه به تشریح مطالب می پردازند. آنان چکیدهٔ دست کم بیست سال از انقلاب اسلامی با فراز و نشیب های بسیار آن و چکیدهٔ دو هزار سال پیش از آن هستند و تمامی تاریخ ایران و دانش گذشتگان را در دبیرستان و دانشگاه یا در حوزه ها می آموزند. امروز این گونه نیست که پاره کردن چند پیراهن بیش تر، ارزش علمی بالاتر بیاورد. اما جوان امروز ما با قدرت فهم و نقدی که دارد تنها صافی هر چیزی را می پذیرد. اگر با مردم در ارتباط باشید گاه اطلاعات آنان از هیأتی کارگزار کم تر نیست. با چنین مردم فهیم و آگاهی باید به صورت منطقی و علمی سخن گفت.»
برخی از آثار او عبارت است از:
رساله ی توضیح المسایل در دو جلد،
تحریر التحریر در سه جلد
حقیقة الشریعة فی فقه العروة در دو جلد،
بلندای فقه شیعه در نه جلد
مناسک حج،
کتاب هفت جلدی «فقه نوشت غنا و موسيقى»
«احكام پزشكى»
«قمار»
کتاب چهار جلدی «زن؛ مظلوم هميشه ى تاريخ»
«دانش استخاره» در پنج جلد
«اصول و قواعد تعبير خواب»
«مقامات عارفان»
تصحیح «التمهيد فى شرح قواعد التوحيد»
«حضور دلبران»
«دانش سلوك معنوى»
«حقوق نوبنياد» در دو جلد
«تفسير هدى» در پنجاه جلد که چهار جلد آن به چاپ رسیده است.
«سير سرخ(شرح منازل السائرین)» در بیست جلد که سه جلد آن منتشر شده است.
درگذشت
آیت الله نکونام روز هجدهم تیرماه به دلیل شکستگی پا در بیمارستان آیت الله گلپایگانی قم بستری شد و پس از جراحی دچار آمبولی ریوی گشت. او برای درمان به یکی از بیمارستانهای تهران منتقل شد ولی سرانجام علیرغم تلاش شبانه روزی تیم پزشکی، صبح روز هفدهم مردادماه به دلیل ایست قلبی، به ملکوت اعلی پیوست.
انتهای پیام
