همگرایی اجتماعی در اسکار «فروشنده»

«عباس نعیمی جورشری»، جامعه شناس و عضو بخش تحلیلی انصاف نیوز، در یادداشتی درباره ی اسکار فیلم فروشنده نوشت:

سخن گفتن در باب فیلم فروشنده و جایزه اسکار، سخن گفتن درباره یک پیام است. دفاعیه ای است از یک نگرش که می توان آن را جامعه شناسی همگرایی نامید.

جامعه شناسی همگرایی یا صلح، گستره ای است از تضادهای بالقوه و بالفعل که در سطوح سه گانه سیاسی، اقتصادی و فرهنگی زیست می کنند. این تضادها در روابط بین فردی تولید می شوند و در روابط میان گروهی، مذهبی، جنسیتی و بین دولتها بازتولید می شوند.

آنچنان که مراسم اسکار امسال در سایه قانون مهاجرتی اخیر آمریکا، عرصه رویارویی ترامپیسم و جهان اسلام شد، یعنی مصداق تضادهای بین المللی که هم دلالت بر تضاد سیاسی داشت و هم فرهنگی.

آنچنان که خود “فروشنده” مصداق تضادهای درون فردی (نقش اول مرد با خودش، نقش اول زن با خودش) میان فردی (زن – شوهر، بازیگران تئاتر) و میان گروهی است. به همان اندازه که مصداق تضادهای جنسیتی (روسپی، مرد تعرض کننده) است. باز به همان اندازه که تبلور تضادهای اقتصادی (اجاره نشینی) است.
یعنی هم در متن و هم در حاشیه این تضادها ظهور و بروز دارد.

بنابراین عرصه، عرصه ی تضاد است. عرصه ی جنگ است که به تعبیر هانتینگتون بین تمدنها جریان دارد و در دو دهه اخیر خاورمیانه را شخم زده است.

اینبار اما هنر یک قدم جلوتر از جنگ می ایستد. فرهادی و علیدوستی و حسینی از یک سو و دست اندرکاران اسکار 2017 از سوی دیگر کمک می کنند تا هنر بالاتر از جنگ بایستد. بالاتر از تبعیض بایستد. رای هر دوسو به صلح بوده است. محور این صلح، انسان مداری است.

تمدن که خود زاییده تضاد است از مفهوم می افتد. ذهن همگرا بر عینیت واگرا غلبه پیدا می کند. اما این غلبه در عرصه “نماد” است و نه بیشتر! اقتصاد سیاسی در پوسته ای عمیقتر از پوسته ی نمادها حضور دارد.

در واقعه اسکار فروشنده، تقسیم بندی خودی – غیرخودی بهم می خورد و مرزها شکسته می شود. این رویداد خوشایندی است اما یک طیف بلند نیست بلکه نقطه است. سیکل تضاد ادامه خواهد داشت لکن صلح اگرچه امری بعید است اما تجلی های خودش را دارد. تجلی هایی که باید برای طیف شدنش کوشید. خاصه انجا که دو اثر از ایران و سوریه کامیابان اسکار می شوند.

فروشنده البته فیلمی خوش ساخت است. بازیها هنرمندانه و سناریو قدرتمند بود. افتخار هنری اش برای ایران زمین نیز بسی خوشایند است خاصه آنجا که نشاط جمعی را رقم زد. اما پیام فروشنده بالاتر از یک اثر هنری است به ویژه که گفته می شد رقیب او در مسابقه شانس بالاتری داشت.

بنابراین این جایزه از مولفه هایی برخوردار است که می توان آنها را با جامعه شناسی تضاد و همگرایی شرح داد.

انتهای پیام