یک جامعه‌شناس: از دسته‌بندی دانش‌آموزان بپرهیزیم

فریبا نظری، جامعه‌شناس، در کانال تلگرامی خود نوشت: «با اعلام نتایج کنکور ۱۴۰۳، به‌ویژه اسامی نفرات برتر رشته‌های مختلف؛ شاهد موجی از تحلیل‌های انتقادی سیستم آموزشی کشور هستیم. اما به نظر می‌رسد برخی از این تحلیل‌ها به جای پرداختن به نهاد آموزش و خرده نظام‌های فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و اقتصادی ساختارهای نظام قدرت و حکمرانی؛ نسبت به تعدادی از دانش‌آموزان منتخب آزمون‌های کنکور و المپیاد، قضاوت کرده و فضای عمومی را نسبت به ایشان حساس می‌سازند.

نوجوانان دانش‌آموز در این دوره از زندگی خود، تحت فشارهای مختلفی به سر می‌برند و افزودن یک فشار دیگر به آن‌ها پس از گذر از آزمون‌های مختلف و برخی توقعات غیرکارشناسی و نادرست خانواده‌ها؛ عامل دیگری برای سرخوردگی از جامعه‌ای است که قرار هست در آن، آینده خود را پی‌ریزی نمایند.

بیایید به نکاتی توجه کنیم که مهم و ضروری است:

۱- دانش‌آموزان، معلول نظام آموزشی معیوب هستند نه علت آن؛ آن‌ها را قضاوت و دسته‌بندی نکرده و تحت فشار قرار ندهیم.

۲- کسب نمرات و رتبه‌های بالاتر در بین دانش‌آموزان پایتخت یا شهرهای برخوردار، و نیز دانش‌آموزان مدارس خاص مانند سمپاد یا غیرانتفاعی و نمونه دولتی، امتیاز منفی برای این نوجوانان نیست که اشکال و عیب بخشی از سیاست‌گذاری نادرست و به دور از عدالت شهروندی در همه‌ی ابعاد زندگی است که به ساختارهای کلان مدیریتی کشور باز می‌گردد و امتیاز منفی متولیان عالی نظام است.

۳- اصلاح و تحولات ساختاری نهاد آموزش به عنوان زیرمجموعه‌ای از خرده نظام فرهنگی، بدون اصلاح و تحول در خرده نظام‌های سیاسی و اقتصادی و اجتماعی؛ امری ناممکن و تصوری نادرست است.

۴- عدالت در سطوح مختلف سیاست‌گذاری و راهبردهای نظام حکمرانی این کشور، از جمله عدالت در ساحت‌های مختلف زندگی معمولی بیشتر شهروندان؛ مفهومی گمشده و در معرض نابودی است.

۵- به منظور رسیدن به عدالت آموزشی برای کودکان و نوجوانان و جوانان این سرزمین، نیازمند عدالت اقتصادی و سیاسی و اجتماعی هستیم. برای نقد این بی‌عدالتی، باید تبیین‌های ما به سوی سیاست‌گذاری های کلان نظام حکمرانی باشد.

۶- تاکید بیش از حد و بزرگنمایی رتبه‌های برتر کنکور، معایبی دارد و بهترست با شیوه‌ای متعادل و به اندازه صورت گیرد. ایجاد انتظارات زیاد در این نوجوانان که در حال ورود به دوره‌ی جوانی و دانشجویی به‌عنوان فضای متفاوت از مدرسه هستند و قرار است با کمبودها و اشکلات ساختاری و محتوایی بسیاری در این دوره‌ی جدید زیست خود روبرو شوند و در حالی که پدیده‌ی مهاجرت از کشور نیز در کمین آن‌ها نشسته؛ شرایط متناقض و پیچیده‌ای را در برابر ایشان قرار می‌دهد.

۷- از سوی دیگر این میزان توجه به دانش آموزان برتر، فشار و وضعیت بغرنجی را پیش روی دانش آموزانی که به دلایل مختلف نتوانستند به این برتری دست یابند وارد می‌کند و آنها را در معرض انواع آسیب‌های فردی و اجتماعی قرار می‌دهد که یکی از آنها همان مهاجرت از کشور است.

۸- با کمال تعجب، نهاد آموزش و سیاست‌گذاران کلان آموزشی کشور هر ساله در این روزها نه تنها این نتایج را نشانه ضعف و بیماری راهبردهای فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی کشور نمی‌دانند؛ بلکه در مقام تماشاچی به کف و هورا مشغول می‌شوند و این جای تأسف و پرسش بسیار دارد.»

انتهای پیام