رسانه‌های کوچک با گام‌های بزرگ | مورد «جماران»

«شفقنارسانه» در مقدمه‌ی گفت‌وگویی با مدیر مسئول سایت خبری «جماران» نوشت: همواره از قدرت تاثیرگذاری رسانه های بزرگ بر افکار عمومی به دلیل امکانات و بودجه کلانی که دارند، سخن به میان می آید. با این حال نباید فراموش کرد، رسانه‌هایی با سازمان های کوچک اما کارآمد و فعالی هم وجود دارند که با عملکرد حرفه ای خود توانسته اند قدم های نسبتاً بزرگی بردارند و نقش مهمی در گسترش معرفت، ارتقاء آگاهی، و پویایی جامعه ایفا کنند. به عبارتی این سازمان های کوچک رسانه ای سعی کرده اند با استقلال نسبی تحریری در راستای نیازهای رسانه ای و مطالبات جامعه و منافع کشور حرکت کنند و با تبیین و نقد سیاست ها و عمکردهای مسئولان و ارائه ی دیدگاه های نخبگان و کارشناسان مختلف، راه های جدیدی به سوی جامعه چند صدایی بگشایند.  این رسانه‌ها کوشیده‌اند در حد ممکن با آسیب شناسی، راه حل محوری و آینده نگری و با ایجاد بستر  مناسب برای تغییرات ولو کوچک در نگرش‌ها و عملکردهای صاحبان اندیشه، نهادهای قدرت و مراکز تصمیم سازی و تصمیم گیری و اجرایی به نفع مردم، زمینه ی تحولات بزرگتر در جامعه را فراهم آورند.

پایگاه خبری جماران را می توان نمونه‌ای موفق از رسانه ای کوچک دانست که علاوه بر توجه به اهداف اولیه اش توانسته در سایر حوزه ها هم جامعه مخاطبانی را به سمت خود سوق دهد. سعی کردیم با محمد علی نادعلی زاده، مدیرمسئول موسسه مطبوعاتی و سایت جماران درباره فلسفه تاسیس این رسانه، اهداف آن، توصیه های ایشان به مسئولان و اهالی رسانه و… گفتگو کنیم.

محمد علی ناد علی زاده، پیش از جماران، مدیر کل سیاسی خبرگزاری دانشجویان در دوران نخست ایسنا (۱۳۷۸ – ۱۳۸۴) و سپس مدیر عامل ایسنا پس از سال ۱۳۸۴ بوده است و منشاء خدمات فراوانی در عرصه رسانه ای کشورمان بوده اند.

ابوالفضل فاتح درباره محمد علی نادعلی زاده می گوید: ایشان  یک چهره ی واجد ارزش های والای انسانی و از شخصیت های به واقع موثر و شناخته شده ی رسانه ای کشورمان هستند. آقای نادعلی زاده، از ابتدای تاسیس ایسنا، نقش آفرینی ویژه ای در این خبرگزاری داشتند و با تقبل یکی از کلیدی ترین سرویس ها و سپس مدیریت کل اخبار سیاسی ایسنا، از استوانه های این خبرگزاری بودند. ایشان، با تاکید بر اصول حرفه ای و اخلاقی و همچنین استحکام شخصیتی در برابر مداخلات بیرونی، وجاهت خاصی به تحریریه بخشیده بودند.  تعلق به دین و میهن،  صداقت، دقت، نگاه تحلیلی، تعهد به آگاهی بخشی و گفت و گو، پوشش دیدگاه های  طیف های متنوع نخبگان، حمایت از حقوق مردم و آنان که دسترسی کمتری به رسانه دارند،  بیداری نسبت به جهل و جمود و وادادگی، از اصولی بود که بر آن اهتمام داشتند. وجود ایشان برای ایسنا ذی قیمت، برای همکاران پشتیبان و برای جوان ترها آموزنده بود. از الطاف الهی در ایسنای آن دوران، خبرنگاران، عکاسان، دبیران و سردبیران و همکارانی بودند که هریک بی ادعا و پرتلاش و در نهایت فداکاری، چون خورشیدی می درخشیدند و ایشان از محورهای آن جمع درخشان بود. از همین روی بود که با رای قاطع دست اندرکاران آن روز ایسنا، به عنوان دومین مدیر عامل ایسنا برگزیده شدند. بعدها در وب گاه وزین جماران نیز شاهد بودیم که چگونه با کمترین امکانات، اما بهره مندی از دانش رسانه ای و تجربه ی چندین ساله، یکی از موثرترین پایگاه های خبری را به کشور معرفی نمودند. ان شاء الله در دوران جدید قدردان این چهره های ارزشمند رسانه ای کشورمان باشیم.

گفتگوی شفقنارسانه با محمد علی نادعلی زاده، مدیرمسئول موسسه مطبوعاتی و سایت جماران را در ادامه بخوانید…

در مقایسه با تعداد نیروها و بودجه جماران، عملکرد آن را چگونه ارزیابی می کنید؟

روایتی داریم از رسول گرامی اسلام (ص) که افراد باورمند و مومن را توصیف می کند و به نوعی در ادبیات مذهبی ما هم وارد شده است. مومنین به شکل فردی و گروهی، افرادی هستند که «قلیل المؤنه و کثیر المعونه» هستند یعنی کم خرج و زحمت و در عین حال پر خیر و منفعت هستند. شروع کار را از فرایند آغاز تا جایی که رمقی داشته باشند موکول به عناصر مادیِ صرف نمی کنند و افرادی هستند که با پول و امکانات کم، به تعبیر امروزی بهره وری بالایی دارند. به عبارتی می خواهم بگویم شاید یکی از مصادیق این روایت، رسانه های کوچکی(به لحاظ اعضای تحریریه، بودجه، امکانات و ساختمان و دفتر) باشند که کارهای بزرگی می کنند.

در انتخابات اخیر شاهد بودیم که رسانه های دولتی و به شکل انحصاری رادیو- تلویزیون دولتی ایران و… همه در تلاش برای ترویج و سوق دادن افکار عمومی به رای دادن به یک تفکر بودند و حتی بعضی هم تلاش داشتند تا مردم رای ندهند و مردم را در حق تعیین سرنوشت خود ناامید کنند. در برابر آن همه امکانات رسانه های بزرگ، چند رسانه کوچک در گوشه ای از فضای مجازی تولید محتوای دیگری در اختیار مردم گذاشتند و آن ها را به شرکت در انتخابات و امیدواری برای تعیین حق سرنوشت خود دعوت کردند و گفتند حال که کاندیدایی وجود دارد و شما می توانید به او رای دهید و بخشی از آرمان هایتان را در گفته ها و رفتار او جستجو کنید تا ان شاء الله به منصه ظهور برسد، رای دهید. این مجموعه های کوچک (اعم از آنلاین و مکتوب) وقتی به میدان آمدند، دیدیم که « کم من فئة قلیلة غلبت فئة کثیرة » معنا پیدا کرد به عبارتی عده کمی توانستند با به میدان آوردن مردم و با دموکراتیک ترین، صلح آمیزترین و کم هزینه ترین روش نگاه مردمی را حاکم کنند.

یکی از این رسانه ها جماران بود. ما با بودجه و تعداد کمی درحال انجام وظیفه هستیم. تعداد افراد تمام وقت ما در تحریریه ۱۵ نفر هستند که سردبیر، مدیر، خبرنگار، عکاس و… می شود. به عبارتی به اندازه تعداد یک سرویس خبری در خبرگزاری می شویم. بودجه ما هم در مقایسه با این رسانه ها کم است و می توان گفت بودجه یک سال رسانه جماران خیلی کمتر از بودجه یک ماه خبرگزاری های مطرح باشد.

برایمان از فلسفه تاسیس پایگاه خبری جماران بگویید؟ چه اهداف و چشم‌اندازهایی در ابتدای راه‌اندازی آن داشتید؟

اجازه بدهید کمی عقبتر بروم. در کشور ما به لحاظ قانونی برای دستگاه های مختلف، اهداف و وظایفی درنظر گرفته شده است. هرکدام از دستگاه های فرهنگی و در ذیل  بخش فرهنگ رسانه ها هم اهداف و وظایفی دارند، گرچه در ادوار مختلف دولت ها، ادبیات آن تغییر می کند ولی در کل نمی توانند خیلی از زیر این وظایف شانه خالی کنند. به عنوان مثال اگر به سایت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مراجعه کنید، در بند اول معرفی وظایف آن آمده است؛ «تعمیق و نشر ارزش های اسلامی بر پایه مکتب فکری و سیاسی امام راحل و رهبر معظم انقلاب اسلامی»، در بندهای بعدی وظایف اساسی این وزارتخانه ذکر شده؛ «برنامه ریزی در راستای زنده نگاهداشتن  و تبیین اندیشه دینی و سیاسی حضرت امام خمینی (ره)». اگر به دستگاه های فرهنگی دیگری هم مراجعه کنیم، می بینیم که تاکید شده تا از بودجه فرهنگی خود نسبت به شناساندن افکار و دیدگاه های امام خمینی (ره) هزینه کنند. البته منظور از هزینه کردن تنها چاپ و نصب پوستر، برگزاری مراسم و… نیست بلکه منظور این بوده است که سیره، مرام و اندیشه حضرت امام خمینی (ره) تبیین شود. به اعتقاد من حضرت امام شخصیتی نیست که لازم و نیاز باشد که درباره ایشان غلو کرد، بلکه باید هنر توصیف، گفتن و نوشتن درباره آنچه هست و البته عزم و ارداه آن وجود داشته باشد. با این حال گویی دستگاه های مختلف فرهنگی این وظایف خود را کنار گذاشته اند.

همه مسئولان سر سفره ای که امام با خون دل پهن شده و جوان های زیادی خون دادند تا این نظام ایجاد و تثبیت شود، نشسته اند اما نه رسانه ها از دستگاه ها و مسئولانشان سوال می کنند که شما در قبال اندیشه حضرت امام چکار کردید؟ چرا کم کاری می کنید؟ چرا ترک فعل دارید؟ و… و نه خود مسئولان خود را موظف به کار در این زمینه – آنگونه که باید و شاید – می دانند.

شاید در صداوسیما آمار بدهند صدها دقیقه درباره اندیشه امام خمینی تولید محتوا داشتیم، ولی باید اولا این محصولات کجاست؟ دوم آنکه با چه کیفیت و چه میزان اثرگذاری ساخته می شوند؟ من منحصراً درباره اندیشه حضرت امام خمینی (ره) صحبت می کنم وگرنه می توان این قبیل پرسشها را به ساید محصولات و خروجی بسیاری از دستگاه های فرهنگی تعمیم داد.

در این فضا که منظومه رسانه ای کشور متاسفانه به دلایل مختلف از تبیین اندیشه امام خمینی (ره) غفلت کرده، نباید بگذاریم نام و یاد حضرت امام که پرچم و نماد جمهوری اسلامی است، تنها در موزه ها و آرشیوها دنبال شود. مخاطبان و خصوصا جوان های ما در حال حاضر دو نوع به اندیشه امام خمینی (ره) دسترسی دارند؛ یا از طریق مطالب شبکه های اجتماعی که اکثراً سطحی، بی پایه و بعضاً موهن است و یا از طریق مراجعه به آرشیو و کتابخانه ها و خواندن برخی از آثار ایشان.  بنابراین آنچه باعث شد تا سایت جماران راه اندازی شود، وجود این خلاء بود که باید رسانه ای دیدگاه های حضرت امام خمینی (ره) را تبیین کند و بعد اگر توانست با بهره گیری از نگاه کارشناسان از طریق گفتگو، میزگرد، نشست و… در اندیشه امام، اجتهاد و کارکرد آن را به روز کند. به عبارتی بر اساس تبیین اندیشه های امام آیا راه حلی برای مسایل و مشکلات جدید در حوزه داخلی، خارجی وجود دارد و اگر هست، آن راه حل چیست؟

در دوران حیات حضرت امام، بخشی وجود داشت که صرفاً به ثبت و ضبط سخنرانی و دیدارهای ایشان و ارسال آن به صداوسیما جهت پخش و آرشیو مشغول بود  و هنوز  هم روبه روی صندلی خالی حضرت امام در بالکن حسینیه جماران یک دوربین رادیو- تلویزیون قدیمی نگهداری و دیده می شود که از همان زمان مانده است. بعد از رحلت امام خمینی (ره) در دوران مرحوم حجت الاسلام والمسلمین سید احمد خمینی که مسئولیت ایجاد و تولیت موسسه تنظیم و نشر و حرم حضرت امام را بر عهده داشتند، این کار کمرنگ می شود. بعد از رحلت یادگار امام تقریباً این کار به صفر می رسد، دوستان صداوسیما می روند و تنها همان دوربین در حسینیه باقی می ماند و پوشش اخبار و دیدارها به یکی دو نفر و روابط عمومی این موسسه محدود می شد. با این حال هیچکدام نمی توانستند هدف اصلی که تبیین اندیشه امام خمینی (ره) بود را انجام دهند.

بنابراین طرحی در موسسه تنظیم و نشر آثار حضرت امام خمینی برای پاسخ دادن به این نیازتدوین و ارائه و تصویب می شود که پرتال حضرت امام راه اندازی شود که در آن همه آثار چاپ شده از سوی حضرت امام از جمله نسخه صوتی، تصویری و… و نیز همه آنچه درباره امام چاپ شده است، گردآوری شود و برای مخاطبان فضای مجازی در دسترس قرار بگیرد. از نیمه دوم سال ۱۳۸۶ که بنده توفیق حضور و خادمی در موسسه تنظیم و نشر را پیدا کردم بنا شد به اجرای این طرح سرعت داده شود و خیلی زود به این نقطه رسیده شد که این چشم انداز باید در فضای خبری و رسانه ای هم دنبال شود. از نیمه سال ۱۳۸۷ به شکل آزمایشی، تحریریه جمع و جور این رسانه که جماران نام گرفت، شروع به پیش تولید کرد و بعد هم سایت جماران به شکل آزمایشی راه اندازی شد و بعداً حالت رسمی تر به خود گرفت.

ابتدا شاید درخواست این بود که به شکل تخصصی و فقط در حوزه اندیشه امام خمینی (ره) کار شود ولی بعداً این دیدگاه پذیرفته شد، اگر بخواهیم در منظومه رسانه ای کشور حضور موثر و مفیدی داشته باشیم باید یک رسانه با استانداردهای رسانه ای داشته باشیم. بنابراین سایت جماران به این سمت رفت که مجوز فعالیت در همه زمینه ها را اخذ کند و به شکل سایت خبری فعالیت خود را توسعه و ادامه دهد.

با این اوصاف چه موانعی بر سر راه رسیدن به  اهدافتان وجود داشت و چگونه این موانع را مدیریت کردید؟

شاید نتوان اسم آن را مانع گذاشت. در اصل ما با ترک فعل، کم کاری و کم لطفی مواجه هستیم. چه در رسانه و چه در سایر دستگاه ها، همه در برابر اندیشه امام خمینی مسئول هستیم. این مسئولیت را یا فراموش کردیم، یا به شکل موزه ای و آرشیوی انجام می دهیم یعنی اندیشه امام به صورت زنده و پویا به  آحاد مردم ارائه نمی شود. دستگاه های فرهنگی وظیفه داشته و دارند که اندیشه امام را زنده نگاه دارند. اندیشه امام خود به خود بیشتر عناصرِ یک اندیشه پویا را دارد و تنها کافیست که آن را تبیین کنیم.

بنابر دلایلی این مسئولیت فراموش شده و الان با بیانات، ویدئوها، پادکست های تقطیع شده از حضرت امام و یا روش هایی مواجه هستیم که منجر به ارائه تحریف شده امام خمینی (ره) شده است، هنوز هم این دغدغه کمتر وجود دارد. رهبر معظم انقلاب یکی از معدود شخصیت هایی هستند که تقریبا در تمام فرمایشات خود به امام راحل اشاره دارند. همه مسئولین باید این کار را انجام دهند چون همه مدیونیم به این اندیشه. البته به نظر بنده اگر افرادی مخالف این اندیشه هستند، بر اساس اندیشه امام باید بتوانند  مخالفت خود را بیان کنند و مخاطب من افرادی هستند که ظاهراً با اندیشه های امام راحل موافقند ولی به آن میزان که باید مسئولیت پذیر نیستند و روح اندیشه های امام را در عملکردشان نمی بینیم.

مردم در سال ۱۳۵۸ به قانون اساسی رای دادند و به  قانون به تایید حضرت امام هم رسیده بود، اگر در فصل حقوق ملت در قانون اساسی عملی شود، یعنی به سمت اندیشه امام حرکت کرده ایم. این درحالیست که از این مسئله در دستگاه ها و حتی منظومه رسانه ای کشور غفلت شده و کمتر به جمهوری اسلامی به معنای نه یک کلمه کم و نه کلمه بیش، پرداخته شده است.

کافیست که در منظومه رسانه ای کشور، مجموعه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، دولت و… بخشی ایجاد و سیاست های موجود با اندیشه های بنیان گذار تطبیق داده شود و بعد تصویب شوند. بعد از اجرا همین بخش نظارت داشته باشد که چقدر توانسته اند مصوبات را در عمل و اجرا اهداف را رعایت کنند.

امام خمینی در بخشی از سخنان خود به تاریخ ۱۸ شهریور ۱۳۴۳ در مسجد اعظم قم  – صحیفه امام جلد اول صفحه ۳۹۰ – می گویند: «…بدهید این فرهنگ را دست ما؛ ما خودمان اداره [می کنیم ]. ما یک کسی را وزیر فرهنگ می کنیم و اداره می کنیم…» و ادامه می دهند که:  «…  یک نفر هم وزیر اوقافش بکنیم؛ اوقاف را… آن وقت ببینید که ما با همین اوقاف این فقرا را غنی شان می کنیم؛ با همین اوقاف، با همین اوقاف، ما فقرا را غنی می کنیم…» مخاطب امروز می پرسد شما که ۴۵ سال است که رادیو -تلویزیون و اوقاف و فرهنگ و ارشاد را در دست گرفته اید، چرا کاری نکردید؟ آیا ایراد به حضرت امام به عنوان صاحب نظریه برمی گردد یا به کسانی که در این سال ها مسئولان این دستگاهها بوده اند؟ به عبارتی مسئولین نتوانستند آنگونه که باید مصوبات،  قوانین و اجرای آن را با اندیشه های بنیان گذار مطابقت دهند.

بنده هرگاه خدمت مدیران دستگاه های مختلف رسیده ام، گفته ام که ای کاش اتاقی یا مرکز کوچکی برای تطبیق قوانین با اندیشه های امام داشته باشید. منظورم دامن زدن به تورم نظام بروکراسی و دیوان سالاری کشور نیست. ما جاهایی را در معاونت حقوقی دولت، مجلس و … داریم که وظیفه تطبیق قوانین با قانون اساسی را دارند، در دل همین ها هم می شود این قوانین را با نگاه بنیان گذار تطبیق داد. وقتی مردم و امام قبل از پیروزی انقلاب اسلامی، شعار «استقلال آزادی جمهوری اسلامی» را سر می دادند اگر ما به موضوع آزادی به درستی می پرداختیم، آزادی را در مقابل دین و مذهب قرار نمی دادند. چون قطعاً منظور امام خمینی (ره) از آزادی ولنگاری نبود.

آنچه به عنوان آزادی های مشروع مطرح شده، در قانون اساسی هم آماده است. اینکه مردم باید بتوانند آزادانه تصمیم بگیرند که کجا زندگی کنند، از حق تحصیل رایگان و سلامتی و بهداشت رایگان برخوردار باشند و… . ما فصل سوم قانون اساسی که فصل حقوق ملت است را همواره به طرق مختلف محدود کردیم و متاسفانه به این نقطه رسیدیم. من از همکاران رسانه ای خود بخصوص رسانه هایی که با پول بیت المال کار می کنند، این گله را دارم که از اندیشه های امام خمینی (ره) غفلت شده است.

از سال ۱۳۹۳ سایت جماران حیطه فعالیت خود را بسط می دهد و به حوزه های عمومی هم ورود پیدا می کند. چگونه سعی کردید نگاه نخبگانی و تولید محتوای سایت جماران را با اندیشه های امام خمینی (ره) تطبیق دهید؟

پرداختن به اندیشه حضرت امام (ره)هم به شکل مستقیم هست که سایت جماران در مناسبت ها سعی میکند به بیانات و فرمایشات ایشان بپردازد و هم به شکل غیر مستقیم. مبانی تفکر و اندیشه حضرت امام خمینی (ره) در حوزه عرضه دین به جامعه – آن چیزی که ایشان از آن به عنوان اسلام ناب محمدی تعبیر کرد – پیچیده نیست. خیلی ساده می توان اسلام را به مردم عرضه کرد و آن ها را در پذیرش آزاد گذاشت. به تعبیر شاعر « اسلام به ذات خود ندارد عیبی. هر عیب که هست از مسلمانی ماست». به عبارتی ما در بخش مسلمانی خود دچار اشتباهات، افراط ها و تفریط هایی شدیم که به پای اسلام نوشته شد. در بخش تبیین اندیشه امام خمینی (ره) هم دچارهمین غفلت ها شدیم.

اگر حضرت امام این تعبیر را دارند که باید به سمت هسته های مقاومت در جهان اسلام برویم، چند برابر هم تعابیری در خصوص رسیدگی به فقرا، محرومین و عدالت اجتماعی دارند. بعضاً بحث مقاومت پررنگ می شود که من هم کاملا به آن معتقدم ولی گاهی بخش های دیگر در خصوص رسیدگی به محرومین و مستضعفین و عدالت اجتماعی به فراموشی سپرده و خروجی آن وضعیت امروز می شود.

پرداختن به مناسبات اقتصادی مورد نظر حضرت امام و جلوگیری از شکل گیری قله های ثروت که موجب فسادها و مافیاها شدند، مطالبه ایجاد فرصت های برابر برای رسیدن به موقعیتهای سیاسی و اقتصادی و… به شکل غیر مستقیم تبیین و ترویج اندیشه امام خمینی (ره) محسوب می شود. ما تلاش کردیم در سرویس اقتصادی به این بپردازیم که چکار کنیم تا در راستای رسیدگی به محرومین و مستضعفان وضعیت از این بدتر نشود، چکار باید کرد تا مردم دسترسی برابری به نظام آموزشی رایگان، نظام بهداشت و درمانی مناسب داشته باشند؟ این ها مواردیست که مد نظر امام خمینی(ره) و رهبری بوده است و متاسفانه در عالم تقنین، اجرا و حتی حوزه نظارت از سوی دستگاههای نظارتی آنگونه که باید به این موارد توجه و پرداخته نشده است.

یکی از مواردی که از نخستین روزهای آغاز به کار سایت جماران بر آن تاکید داشتیم فرمان هشت ماده حضرت امام خمینی است. پرداختن به این فرمان و تبیین و تفسیر آن را از کارشناسان خواستن جواب سوال شماست. حضرت امام خمینی (ره) در حوزه ورزش مثل شطرنج، بوکس و… در پاسخ به استفتائاتی که از ایشان می شود، فتاوای راهگشا می دهد و با اجازه ایشان این فدراسیون ها در چارچوب قوانین جمهوری اسلامی شروع به فعالیت می کنند. در کل آنچه خروجی اندیشه امام خمینی می توانست باشد و الان نیست، در گفتگو با کارشناسان مورد تاکید قرار می گیرد.

در خبرها، گزارش‌ها، یادداشت‌ها و سایر محتوای سایت جماران، تا چه اندازه  افکار عمومی و نخبگان محوریت داشته اند و تا چه اندازه تحت تاثیر قدرت های سیاسی بوده اید؟

این را باید مخاطبانمان پاسخ دهند ولی قطعاً تلاش هر رسانه ای این است که بتواند تاثیرگذاری بیشتری در حوزه مطالبات افکار عمومی و نخبگان داشته باشد و ما هم تلاش خود را در این زمینه داشته ایم. قطعاً در جاهایی نتوانستیم به مطالبه مردم آنگونه که باید بپردازیم. با این حال به این معنی نبوده است که نخواسته باشیم بلکه همواره تلاشمان این بوده است به مطالبه مردم بپردازیم و بر اساس نگاه حضرت امام خمینی اصلا ملزم به این مهم هستیم.

کتابی با عنوان امام خمینی و رسانه های گروهی تالیف محقق ارجمند جناب آقای فخار طوسی هست که من همواره به دوستان رسانه ای توصیه می کنم آن را مطالعه کنند. در آن کتاب مولف به دیدگاه امام درارتباط با رسانه ها خصوصاً آن ها که از بودجه بیت المال ارتزاق می کنند، می پردازد و معتقد است که بر این اساس نقد نه تنها باید بشود است بلکه در رسانه های دولتی باید به مخالفان تریبون داده شود.

با این اوصاف فکر می کنید، عملکرد رسانه های ما چقدر در راستای این اندیشه امام خمینی (ره) است؟ آیا رسانه هایی چون صداوسیما تریبونی برای مخالفان هم شده اند؟

به موافقان امام خمینی (ره) هم تریبون نمی دهند چه برسد به منتقدین. این ضعف بزرگ ماست چراکه یکی از دلایل خارج شدن مرجعیت رسانه ای از کشور می تواند چنین عملکردی باشد. اگر ما اجازه می دادیم که منتقدین حرفشان را آزادانه بزنند و افراد موافق هم از این اندیشه دفاع کنند، رسانه های ما تا این حد مرجعیت خود را از دست نمی دادند.

به نظر شما پایگاه خبری جماران در این زمینه چگونه عمل کرده است؟

ما به اندازه وسع خود تلاش کردیم به موضوع بپردازیم ولی با این حال این فقط کار یک رسانه نیست. به عقیده من همه رسانه ها باید بخشی از صفحات و وقت خود را به این مسئله اختصاص دهند که هم به منتقدین و هم مدافعان تریبون دهند. چون اندیشه ای زنده می ماند که بتواند نقد شود.

چه بازخوردهایی در این رابطه از مخاطبان خود داشته اید؟

اگرچه بازخوردهای خوبی داشته ایم ولی قطعاً عملکردمان با اهدافمان فاصله دارد. به عبارتی اگرچه از هدف خود دور نشدیم و به سمت آن در حرکت هستیم ولی با آن فاصله داریم. دلیل به این برمی گردد، انبوهی از مشکلات وجود دارد که بر روی مسائل اصلی آوار می شوند و ما را از پرداختن به آن ها دور می کند.

مثلا در وزارت علوم و بهداشت این الزام وجود دارد که معاونت فرهنگی بخشی از امکانات خود را به تبیین اندیشه امام خمینی اختصاص دهند. اگر در دانشگاه ها این کار صورت می گرفت و میزگردهایی با تشکل های دانشجویی، اساتید، دانشجوها و… برگزار می شد، کار خیلی بهتر جلو می رفت.

آیا تغییراتی در قوانین و مقررات پیشنهاد می‌دهید که به بهبود شرایط رسانه‌ها و آینده رسانه در کشورمان کمک کند؟

ما در حال حاضر قانون اساسی به عنوان میثاق ملی را داریم ولی به همان قوانین موجود هم به صورت کامل پرداخته نمی شود. باید وهله اول به اجرای درست و بدون تنازل قوانین برگردیم و آنچه قانون برایمان تعیین کرده احصاء کنیم و همان را اجرا کنیم تا بعداً درباره خلاء های قانونی صحبت کنیم.

اگرچه همواره در جلسات با فعالان رسانه ای و مسئولان مطالبه بنده همانند خیلی از اهالی رسانه این بوده که تا جای ممکن تصمیم گیری در خصوص رسانه ها را حتما با حضور اهالی رسانه و مشارکت آن ها داشته باشیم، علاوه بر آن رسیدگی به دعاوی علیه رسانه ها را حتماً با هیات منصفه ای متشکل از اقشار مختلف و کاملا مردمی داشته باشیم و صنف های رسانه ای فراگیر داشته باشیم که بتوانند مطالبات اهالی رسانه را دنبال کنند ولی متاسفانه این مطالبه ها همچنان محقق نشده و امیدوارم روزی اتفاق بیفتند.

چه اقداماتی می‌توان انجام داد تا رسانه‌های ایرانی بتوانند در منطقه مرجعیت داشته باشند و  با رسانه‌های بین المللی  رقابت کنند؟

همیشه در جلسات با مسئولان می گوییم و می گویند وقتی در گوشه ای از کشور مشکلی وجود داشت چرا به رسانه های داخلی فضایی برای بیان آن داده نشد. به عنوان نمونه گاهی می بینیم در منطقه ای آب قطع و یا گل آلود می شود، شهروندی فیلم آن را می گیرد که رسانه ها یا به دلیل عدم اجازه و یا ترس، آن را کار نمی کنند و این فیلم سر از رسانه های بیگانه در می آورد. انتشار این فیلم چه اشکال داشت؟ مگر واقعیت نداشت؟ اگر ما جلوی انتشار هر مشکلی را با برچسب سیاه نمایی نمی گرفتیم و رسانه های داخلی به آن می پرداختند، اگر اجازه می دادیم در رسانه های داخلی به تبعات اجرای برخی از سیاست ها پرداخته می شد، مرجعیت رسانه ای به خارج از کشور منتقل نمی شد.

شما برخی نظرسنجی های انتخابات اخیر را ببینید که چقدر بین نتایج آن ها با واقعیت فاصله وجود داشت. بخشی از دلیل به این برمی گردد که مراکز نظرسنجی را محدود کردند، خواهان دستکاری آمار شدند، فکر کردیم که افکار عمومی با روش های پادگانی قابل کنترل است و… همه این ها اشتباهاتی بود که انجام شد. ما در گذشته در ایرنا بخش های موثری برای افکار سنجی و پژوهش های خبری داشتیم ولی الان فقط اسمشان باقی مانده است.

وقتی بعضا اجازه داده نشد که اندیشمندان در رسانه ها حضور داشته باشند، وقتی برخی از رسانه ها توسط  افراد و جریانات با دیدگاه نظامی راه اندازی و تلاش شد تا سایر رسانه ها از این رویکرد تبعیت کنند، نتیجه این می شود که مرجعیت خبریمان را از دست می دهیم و ضریب نفوذ رسانه ها در بین مردم از بین می رود.

به عنوان سخن آخر، باید به توسعه ای که در اثر ممارست و پیگیری برخی بزرگان و نیز اهالی رسانه در نگاه مسئولان مرتبط ایجاد شده است هم اشاره کنیم. البته این حاصل زحمات خیلی از همکاران و اساتید در همه رسانه ها هم بوده است. نتیجه این شده که مسئولان امروز سعه صدر بیشتری دارند، دستگاه های ناظر مقداری فضا را برای فعالیت رسانه ها فراخ ترکردند و تلاش شده تا بخشنامه های آزار دهنده کمتر شود. این جای تقدیر دارد.

انتهای پیام