مامان و بابای حیوانات | پت شاپ‌ها در سبد اقتصادی خانواده‌ها

نگهداری حیوانات خانگی، یک رفتار بسیار پرهزینه است، این در حالی است که عده‌ای از افراد نسبت به هزینه‌های فرزنددار شدن اظهار نگرانی می‌کنند اما به‌طور میانگین بین ۴ تا ۱۰ میلیون تومان هزینه، صرف نگهداری از حیوانات خانگی می‌کنند.

به گزارش سایت تبریزبیدار، «در سال‌های اخیر، شاهد تغییرات بنیادینی در سبک زندگی مردم هستیم. یکی از بارزترین این تغییرات، افزایش چشمگیر علاقه به نگهداری از حیوانات خانگی و گسترش روزافزون پت شاپ‌ها در سراسر کشور است. این پدیده که ریشه در تحولات اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و روانی جامعه دارد به سرعت به بخشی جدایی‌ناپذیر از زندگی برخی از خانواده‌ها تبدیل شده، به طوری که سهم قابل توجهی از هزینه های خانوار به نگهداری از این حیوانات اختصاص داده می‌‌شود.

نگاهی به گذشته و حال

در گذشته، نگهداری از حیوانات خانگی در ایران بیشتر به مناطق روستایی و عشایری محدود می‌شد و حیوانات عمدتاً به عنوان ابزار کار یا نگهبان مورد استفاده قرار می‌گرفتند. اما امروزه، نگهداری از حیوانات خانگی به عنوان یک همراه وفادار و عضوی از خانواده تلقی می‌شود و طیف وسیعی از حیوانات از جمله سگ، گربه، پرندگان و حتی خزندگان به خانه‌ها راه یافته‌اند. این تغییر رویکرد، همزمان با گسترش شهرنشینی، افزایش سطح درآمد و تغییر در الگوهای مصرف صورت گرفته است.

علل گسترش این پدیده

عوامل متعددی در گسترش نگهداری از حیوانات خانگی نقش داشته‌اند که از جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

تغییر در نگرش به حیوانات: تغییر نگرش در مورد حقوق حیوانات و تلقی تأثیر مثبت تعامل با حیوانات بر کاهش اضطراب!

تنهایی و تغییر ساختار خانواده: کاهش تعداد اعضای خانواده، افزایش ساعات کار و تنهایی ناشی از آن، بسیاری از افراد را به سمت نگهداری از حیوانات خانگی سوق داده است.

نمایش زندگی مدرن و تجمل‌گرایی: نگهداری از حیوانات خانگی در برخی موارد به عنوان نمادی از مدرن بودن و داشتن سبک زندگی خاص تلقی می‌شود.

گسترش پت شاپ‌ها و دسترسی آسان به لوازم و خدمات: گسترش پت شاپ‌ها به عنوان مراکز فروش محصولات و خدمات مرتبط با حیوانات خانگی، نقش قابل توجهی در تغییر نگرش مردم نسبت به نگهداری از حیوانات داشته است. این مراکز با ارائه طیف وسیعی از محصولات، خدمات متنوع و ایجاد فضایی خاص برای تعامل با حیوانات، به طور مستقیم و غیرمستقیم بر تصمیم‌گیری افراد برای نگهداری از حیوانات خانگی تأثیر می‌گذارند.

قابل ذکر است گردش مالی حیوانات خانگی در سال ۲۰۱۸ در جهان حدود ۲ میلیارد برآورد شده است.

تأثیر رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی: نمایش زندگی افراد مشهور با حیوانات خانگی در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی، الگویی برای بسیاری از افراد شده است.

تأثیرات بر خانواده و فرزندآوری

این پدیده نوظهور، تأثیرات قابل توجهی بر روابط خانوادگی و فرزندآوری داشته است. موافقان این موضوع مدعی هستند نگهداری از حیوانات خانگی می‌تواند به عنوان یک عامل تقویت‌کننده روابط خانوادگی عمل کند و احساس مسئولیت‌پذیری و همدلی را در اعضای خانواده افزایش دهد. اما برخی مطالعات جمعیتی نشان می‌دهد نگهداری از حیوانات خانگی می‌تواند بر تصمیم‌گیری زوج‌ها در مورد فرزندآوری تأثیرگذار باشد. برخی افراد ممکن است ترجیح دهند به جای فرزند، از حیوانی به عنوان همراه خود نگهداری کنند!

چالش‌ها

گسترش نگهداری از حیوانات خانگی در کنار برخی مزایای ظاهری آن، چالش‌هایی نیز به همراه داشته است. از جمله این چالش‌ها می‌توان به مشکلات بهداشتی، مسائل حقوقی، کمبود امکانات و نبود فرهنگ‌سازی کافی اشاره کرد. موضوعی که از یک سو به آسیب اجتماعی و فرهنگی تبدیل شده به طوری که عدم علاقه خانواده‌ها به فرزندآوری و وجود خلأ‌های عاطفی، باعث شده که افراد اوقات تنهایی خود و فرزندپروری را به نگهداری از حیوانات تبدیل کنند. این موضوع حتی تا جایی پیش رفته که برخی از خانواده‌ها به حیوانات خانگی خود بیشتر از فرزندان‌شان علاقه پیدا کرده و انس گرفته‌اند!

اهمیت بررسی جامع

با توجه به اهمیت این موضوع و تأثیرات گسترده آن بر جامعه، نیاز به مطالعات جامع و عمیق در این زمینه بیش از پیش احساس می شود.

وحید زاد شم پور جامعه شناس در خصوص دلایل گرایش به نگهداری از حیوانات خانگی و همچین تاثیر آن بر فرزند آوری به تبریزبیدار می گوید: فرهنگ پذیری یکی از مباحث اصلی در علوم اجتماعی است به این معنا که فرهنگ‌ها تاثیرات و تاثراتی را از همدیگر دارا می‌باشند. با طلوع و ظهور رسانه‌های جدید و فضای مجازی بالطبع انسان‌ها مشترکات زیادی از خود را با تمام مردم جهان به اشتراک گذاردند تا از این طریق به راحتی در دسترس همگان قرار گیرد.

او ادامه می دهد: یکی از نمودهای بارز در زمینه نگهداری و تمایل به حیوانات خانگی، موضوع فرهنگ پذیری از طریق رسانه ها و فضای مجازی می باشد، به طوری که معمولا فرهنگ پذیری چرخه ای از مدرن به سنتی را دارا می باشد، یعنی مردمی که مدرنیته را پیش بردند و در مراحلی بالا از تکنولوژی و علم قرار دارند معمولا به راحتی می توانند فرهنگ خود را مورد پذیرش مردمان دیگر جهان قرار بدهند. در کنار این علل و عوامل دیگری نیز می تواتند نقش داشته باشندکه نیاز به تحقیق و پژوهش است.

این جامعه شناس در پاسخ به این سوال که آیا می توان ادعا کرد فرزندآوری و نگهداری از حیوانات به هم ارتباط دارند و آیا نگهداری از حیوانات خانگی می تواند منجر به کاهش فرزند آوری شود، می گوید: به نظر من شاید در موارد استثنا این امر محقق شود ولی به طور معمول به نظر می رسد دلایل و سرچشمه اصلی فرزند آوری را باید در نهادهایی همچون اقتصاد، فرهنگ، اجتماع و خانواده جستجو کرد و نگهداری از حیوانات خانگی دلیل معناداری برای این امر نمی باشد.

به‌عقیده کارشناسان حوزه جمعیت، روی آوردن بسیاری از زوج‌ها به نگهداری از حیوانات خانگی حاصل تنهایی و بی‌فرزندی آنهاست و اغلب زوج‌های جوان برای فرار از مسئولیت، بچه‌دار نمی‌شوند زیرا که اگر بحث اقتصادی برای آن‌ها مطرح بود، هزینه‌های سرسام‌آوری را صرف نگهداری گربه و سگ‌هایشان نمی‌کردند.

صالح قاسمی، پژوهشگر حوزه جمعیت درباره روی آوردن برخی از زوج‌ها به نگهداری از حیوانات خانگی به‌جای فرزندآوری می‌گوید: نگهداری حیوانات خانگی یک رفتار کاملاً غیربومی و برآمده از سبک زندگی غربی است که امروزه در کشور ما رواج پیدا کرده است. نگهداری حیوانات خانگی، یک رفتار بسیار پرهزینه است، این در حالی است که عده‌ای از افراد نسبت به هزینه‌های فرزنددار شدن اظهار نگرانی می‌کنند اما به‌طور میانگین بین ۴ تا ۱۰ میلیون تومان هزینه، صرف نگهداری از حیوانات خانگی می‌کنند.

مهسا ۴۱ ساله و متاهل با یک دختر ۱۲ ساله، درباره تجربه‌اش از نگهداری حیوان خانگی برای تبریزبیدار صحبت می‌کند. او توضیح می‌دهد که انتخاب نگهداری از حیوان خانگی یک تصمیم شخصی است بنابراین نمی‌توان آن را با پیشنهاد دیگران مقایسه کرد. مهسا و خانواده‌اش به حیوانات علاقه دارند، اما او در ابتدا ترس شدیدی از گربه‌ها داشت. با این حال، به خاطر احترام به خواسته‌های همسر و دخترش، تصمیم گرفتند یک گربه بگیرند و او اکنون بیشتر از همه عاشق گربه شان است.

گربه‌ را حدود سه سال پیش از یک کلینیک خریداری کردند که هزینه آن ۶ میلیون تومان بود! او می گوید: هزینه‌های نگهداری و درمان بسته به شرایط متفاوت است و مشکلی در تامین آن نداریم!

مهسا در مورد نگرش برخی خانواده ها در جایگزینی نگهداری از حیوانات خانگی به جای فرزند، می گوید: من این مورد را در اطرافیانم دیده ام. وضعیت امروز جامعه با گذشته قابل قیاس نیست و نگرانی هایی در مورد شرایط ناپایدار اقتصادی و اجتماعی وجود دارد که باعث می شود افراد دست به انتخاب متفاوت بزنند.

زهرا مالک فروشگاه حیوانات خانگی است و خود نیز حیوان خانگی دارد. دلیل داشتن حیوان خانگی و انتخاب شغل مرتبط با آنها را علاقه اش به حیوانات ذکر می کند.

او به تبریزبیدار می گوید: پت شاپ ها در پاسخ به تقاضا و نیاز افراد به وجود می آیند و اینطور نیست که صد در صد در گرایش مردم به نگهداری از حیوانات خانگی نقش داشته باشند یا آنها را تشویق به این کار بکنند. ما خدمات فروش سگ و گربه، اصلاح و شستشو و لوازم مورد نیازشان را انجام می دهیم و کسانی که نیاز به خدمات نداشته باشند اصولا مراجعه کنتده نیستند.

زهرا با اشاره به اینکه مشتریانش از هر سن و جنس و قشری هستند، دلیل گرایش به نگهداری از حیوانات خانگی را بیشتر تنهایی افراد یا علاقه صرف به حیوانات عنوان می کند.

او در مورد تاثیر نگهداری از حیوانات خانگی بر فرزند آوری و اینکه آیا از مشتریانش کسی را می شناسد که حیوان خانگی را جایگزین فرزند آوری کرده باشد، می گوید: به نظر من فرزند آوری با داشتن حیوان خانگی اصلا قابل مقایسه نیست و هرکدام جایگاه مجزا و متفاوت خود را دارند و اینطور نیست که بتوان حیوان خانگی را جایگزین فرزند کرد.»

گزارش از: طاهره اشرفیان

انتهای پیام