فدرالیسم مناسب شرایط ایران نیست! | کوروش احمدی

کوروش احمدی، دانش‌آموخته‌ی علوم سیاسی دانشگاه پاریس و دیپلمات پیشین ایران، در یادداشتی به بهانه‌ی سخنان محمدرضا عارف، معاون اول ریاست جمهور درباره‌ی اختیارات استانداران و ایده‌ی فدرالیسم، در گاه‌نامه‌ی مانتره زیر نظر کانون ایران‌شناسی دانشگاه تهران نوشت:

«بعید می‌دانم این سخنان آقای عارف حاصل یک مطالعه‌ی جدی و کارشناسی باشد. اجزای مختلف این سخنان، سنخیت لازم را ندارند. استانداری که عزل و نصبش به دست دولت است، چگونه می‌تواند «رئیس‌جمهور استان» و صاحب اختیار باشد. اختیاراتش ریشه در تفویض توسط دولت مرکزی خواهد داشت یا مصوبات شورای استان؟ ضمن اینکه ادارات کل استانی تابع وزارت متبوع خود در مرکزاند نه استاندار.

اما همین اظهارات گذرا می‌تواند خسارت‌بار باشد. فدرالیسمی که برخی ممکن است از این سخنان یا برخی سخنان آقای پزشکیان نتیجه بگیرند، تناسبی با شرایط ایران که همواره یک ملت یکپارچه بوده، ندارد. تعیین مرزهای یک نظام فدراتیو واقعی در ایران نه ممکن است نه لازم، و هیچ نیازی به اینکه وارد مناقشاتی عظیم در این رابطه شویم، وجود ندارد.

مرزهای استانی کنونی بر مبنای سلایق دولت مرکزی و اقتضائات اداری و اجرایی شکل گرفته و همین نیز گاهی منشاء اختلافات و تعارضات گسترده بوده است. برخلاف ادعای برخی، «ممالک محروسه ایران» در گذشته‌های دور هیچ نسبتی با فدرالیسم نداشته است. والیان آن «ممالک» توسط شاه تعیین و عزل می‌شده‌اند، اختیارات آنها را شاه دیکته می‌کرده و در صورتی که بُعد مسافت اجازه می‌داده، شاه در جزئی‌ترین امور آنان مداخله می‌کرده است.

دولت چهاردهم اگر در اندیشه‌ی توسعه متوازن و عادلانه در کشور است، باید سه کار انجام دهد: 1- بر پایه‌ی یک طرح جامع آمایش سرزمین که سنجیده و کارشناسی‌شده و مبتنی بر تجارب قبلی مانند طرح ستیران باشد، اقدام به توزیع بهینه و متناسب منابع با قائل شدن اولویت برای مناطق دریایی و مناطق محروم کند. 2- تمرکززدایی را با محوریت شهرها در دستور کار قرار دهد و در جهت تقویت شورای شهر و انتخابی کردن مقامات شهری حرکت کند. 3- در اجرای اصول حکمرانی خوب مانند حاکمیت قانون، شفافیت، کارآمدی، مشارکت عمومی، مسئولیت‌پذیری، پاسخگویی، فسادستیزی و شایسته‌سالاری بکوشد.»

شماره‌ی هشتم گاه‌نامه‌ی علمی-فرهنگی مانتره به صاحب‌امتیازی کانون ایران‌شناسی دانشگاه تهران با محوریت واکنش به سخنان معاون اول رئیس‌جمهور منتشر شد، با این عنوان: «به نام تمرکززدایی، به کام نابودی ایران»؛ یادداشت ۱۵ استاد دانشگاه و پژوهشگر برجسته در واکنش به سخنان آقای محمدرضا عارف، معاون اول ریاست جمهوری درباره‌ی اختیارات استانداران و ایده‌ی فدرالیسم.

انتهای پیام