گلوانی: الگوی تعطیلی دولت آمریکا در ایران قابل طرح نیست
اصلاحات از تصدیگری آغاز میشود
در گفتوگویی با انصاف نیوز، دکتر امیرمحمد گلوانی، اقتصاددان، با تأکید بر اینکه الگوی تعطیلی دولت در آمریکا اساساً در ایران قابل طرح نیست، از ساختار پیچیده بودجه پنهان، شبکههای ذینفعان، رشد نهادهای غیرپاسخگو و نبود هژمونی مدیریتی در دولت سخن گفت و تاکید کرد که راه اصلاح، از کاهش مداخلات دولت و ایجاد وحدت فرماندهی آغاز میشود.
تعطیلی دولت در ایران ممکن نیست
گلوانی در ابتدای گفتوگو تأکید کرد که تعطیلی دولت به معنایی که در آمریکا مطرح میشود، در ایران موضوعیت ندارد. او توضیح داد که ساختار بودجه، اندازه واقعی دولت، و حجم بودجههای پنهان، امکان هرگونه توقف فعالیت دولت را از اساس منتفی میکند. به گفته او، بخش عظیمی از بودجه کشور شامل یارانههای پنهان است که به تنهایی معادل حدود ۲۰ درصد تولید ناخالص داخلی میشود و این حجم از هزینههای ثابت، عملاً مانع از هر نوع توقف کارگزاری دولت است.
بودجه پنهان بزرگتر از بودجه رسمی
گلوانی با اشاره به اختلاف میان بودجه آشکار و پنهان گفت: اگر این دو را کنار هم بگذاریم، با یکی از بزرگترین دولتهای دنیا مواجه میشویم. او گفت که حدود ۹۵ درصد بودجه رسمی صرف حقوق و دستمزد میشود و همین موضوع، انعطاف دولت را در اصلاح ساختاری کاهش میدهد. به اعتقاد او، تا زمانی که شبکههای ذینفعان و ساختارهای پنهان بودجهای اصلاح نشود، حذف وزارتخانهها یا کوچکسازی سریع دولت غیرممکن است.
نقش درآمد نفت و فرهنگ مالیاتی غلط
او در پاسخ به پرسش خبرنگار انصاف نیوز که «چگونه میتوان میان نیاز دولت به درآمد پایدار و مطالبه شهروندان برای پرداخت مالیات کمتر تعادل ایجاد کرد؟» گفت: در کشوری که دههها با درآمد نفت اداره شده، مردم طبیعی میدانند که مالیات کمتری بپردازند. ما سالها ۳۰ تا ۵۰ میلیارد دلار درآمد نفت و گاز داشتیم و این درآمد بهعنوان انفال به دولت سپرده شده، بدون اینکه نظارت ملی واقعی بر آن وجود داشته باشد.
او تاکید کرد: ساختار مالیاتی ایران نه بر شفافیت استوار است و نه بر اعتماد. سهم مالیات در اقتصاد ایران در بهترین حالت حدود ۱۵ درصد است، در حالی که کشورهای توسعهیافته سهمی دو تا سه برابر بیشتر دارند.
چرا تعطیلی دولت در ایران بیمعناست؟
گلوانی توضیح داد: برای تعطیلکردن دولت باید بودجه انعطافپذیر باشد. باید بتوانید پرداختها را متوقف کنید. اما در ایران، حقوق کارکنان، بازنشستگان و یارانههای پنهان قابل قطع نیست. این ساختار نه تنها تعطیلبردار نیست، بلکه کوچکترین تغییر هم میتواند بحران اجتماعی ایجاد کند.
شبکههای ذینفعان مهمترین مانع اصلاحات
به گفته گلوانی یکی از مشکلات بنیادین، شبکه ذینفعان بودجهای است. او گفت: این شبکهها در انتخابات مجلس، انتصاب مدیران شرکتهای دولتی و فرآیندهای تصمیمگیری نفوذ گسترده دارند. نتیجه آن، یک بیتعادلی مزمن در ساختار حکمرانی است که اجازه اصلاح واقعی را نمیدهد.
او گفت: بسیاری از شرکتهای دولتی منابع هنگفتی میبلعند بدون اینکه پاسخگو باشند؛ زیانهای انباشته عظیم، ناکارآمدی مدیریتی و نبود نظارت، شرکتهای دولتی را به زنجیری بر پای دولت تبدیل کرده.
خصوصیسازی واقعی تنها نقطه کمهزینه اصلاح
گلوانی در پاسخ به پرسش خبرنگار انصاف نیوز درباره امکان توقف بودجه برخی نهادها، گفت: تعطیلکردن برخی نهادها در ظاهر جذاب است، اما هزینه اجتماعی وسیعی دارد. در مقابل، خصوصیسازی واقعی و واگذاری شرکتهای دولتی کمهزینهتر و مؤثرتر است. این بخش همانجاست که میتواند گره اصلاحات را باز کند.
او تأکید کرد: در ایران، بار اصلی ناکارآمدی در وزارتخانهها نیست، بلکه در شرکتهای دولتی و بخشهای خصولتی است.
مشکل بزرگتر از بودجه: نبود استراتژی و روابط عمومی
او یادآور شد که ناکارآمدی در بیان، تببین و اقناع عمومی، باعث بیاعتمادی شده و اجرای هر اصلاحی را دشوارتر میکند.
دولت بدون هژمونی قادر به اصلاح
گلوانی گفت: اگر دولت واقعاً میخواهد اصلاح کند، باید از کاهش مداخلات شروع کند. مهمتر از آن، وحدت فرماندهی در دولت ضروری است. رئیسجمهور باید کاریزما و اقتدار لازم را در حلقه مدیریتی خود ایجاد کند. بدون هژمونی کوچکترین اصلاح ممکن نیست.
او گفت: دولت فعلی پتانسیل محبوبیت سیاسی دارد اما از آن استفاده نمیکند. ژستهای اخلاقی در شرایطی که کشور در وضعیت سختی است، کارآمد نیست. اصلاح، جسارت میخواهد.
انتهای پیام
