هیرکانی در آتش انتظار سوخت
سعید نصراللهی در یادداشتی که در اختیار انصاف نیوز قرار داده است، نوشت:
بیش از دو هفته از آغاز حریق در بخشی از جنگلهای کهنسال هیرکانی در منطقه الیت چالوس میگذرد؛ فاجعهای که از یک شعله کوچک آغاز شد و به دلیل آنچه ناظران و مردم محلی آن را بیتوجهی و تأخیر مزمن در سطح مدیریت منابع طبیعی و سازمان مدیریت بحران میدانند، ابعاد گسترده و فاجعهبارتری یافت. این حادثه، بار دیگر شکافهای عمیق در ساختار آمادگی و واکنش سریع کشور در مواجهه با بحرانهای زیستمحیطی را به نمایش گذاشت.
تأخیر مرگبار، خسارتی هکتاری
گزارشهای مردمی حاکی از آن است که در روزهای نخست، زمانی که مهار آتش با کمترین امکانات و خسارت میسر بود، ندای استمداد مردم بومی منطقه از سوی مسئولین محلی و منطقهای با برچسب “حریقی کوچک و قابل مهار” نادیده گرفته شد. همین قضاوت ناصحیح و یا تعلل اداری، فرصت طلایی واکنش را از میان برد. نتیجه این غفلت مدیریتی، سرایت حریق به بیش از ۴۰ هکتار از این میراث طبیعی چند هزار ساله و وارد آمدن خسارات جبرانناپذیر زیستمحیطی بود.
در حالی که آتش روز به روز وسیعتر میشد، اعزام اولیهی بالگردهای آبپاش با تأخیر فراوان و عملاً پس از گذشت دو هفته، بیتأثیر واقع شد و تنها با فشار افکار عمومی و درخواستهای مکرر، نهایتاً هواپیمای ایلوشن آبپاش به منطقه اعزام شد و اعزام هواپیماهای آبپاش بزرگتر از کشور ترکیه برای اطفاء حریق نیز اقدامی بود که اگر در روزهای ابتدایی صورت میگرفت، شاید ابعاد بحران هرگز به این حد نمیرسید. و نهایتا آتش با آمدن هواپیماهای آبپاش از ترکیه رو به خاموشی گذاشت.
حادثه جنگلهای الیت چالوس، فراتر از یک آتشسوزی، یک “بحران مدیریتی” است که طرح چند پرسش اساسی و انتقادی در سطح ملی را ضروری میسازد:
تعلل در واکنش اولیه: چرا در روزهای آغازین حادثه، اقدام فوری و قاطعی از سوی متولیان صورت نگرفت؟
قصور در ارزیابی عملیاتی: با علم به صعبالعبور بودن منطقه، چرا استقرار و استفاده از هلیکوپترهای آبپاش تخصصی از همان ساعات اولیه در دستور کار قرار نگرفت؟
بلاتکلیفی تجهیزات ملی: چرا هواپیمای ایلوشن آبپاش با توان عملیاتی بالا، با تأخیر قابل توجه به منطقه ارسال شد؟
رسانهای شدن با تأخیر: علیرغم هشدارها و خبررسانیهای مستمر مردم بومی، چرا این فاجعه در روزهای ابتدایی به صورت فراگیر و رسانهای نشد؟
برخورد با مدیران خاطی: آیا سازمانهای نظارتی قصد برخورد با مسئولینی که در مدیریت این حادثه مرتکب کوتاهی محرز شدهاند را دارند؟
لزوم بازنگری در الگوی مدیریت بحران
فاجعه الیت چالوس باید تبدیل به یک “نقطه عطف” در مدیریت بحرانهای منابع طبیعی شود. ضرورت دارد که نهادهای متولی، با درس گرفتن از این حادثه، نقاط ضعف حیاتی خود را شامل آمادگی ناوگان هوایی، آموزش نیروی انسانی متخصص، و سازوکارهای واکنش سریع شناسایی کرده و مورد بازنگری جدی قرار دهند.
همچنین، تعیین علت اصلی این آتشسوزی و تدوین طرحهای پیشگیرانه، باید در اولویت قرار گیرد تا جلوی تکرار سوختن این گنجینهی ارزشمند ملی گرفته شود.
انتهای پیام
