تله‌ی مرگبار سیاست‌زدگی

کیانوش همتی در یادداشتی ارسالی به انصاف نیوز نوشت:

ایال زمیر، رئیس ستاد کل ارتش اسرائیل، صلح بازدارنده نتانیاهو را که توجیه گر اشغال گسترده سرزمین غزه است را تله مرگبار میخواند. این واژه صرفاً یک هشدار عملیاتی نیست بلکه نشان از شکافی عمیق میان بنیامین نتانیاهو و نهادهای امنیتی اسرائیل دارد. شکافی که ریشه‌های آن به نخستین دوره نخست‌وزیری نتانیاهو در دهه نود بازمی‌گردد و امروز در غزه به نقطه اوج خود رسیده است.

از منظر نهادهای امنیتی اسرائیل، تله مرگبار ورود آگاهانه به چرخه‌ای است که خروجی آن اشغال شهری متراکم بدون افق سیاسی، در محیطی خصمانه و فرسایشی است که نمیتوان مدیریتش نمود. زمیر و بسیاری از فرماندهان ارشد، این سناریو را ادامه منطقی سیاست کنترل بدون حل‌وفصل می‌دانند؛ سیاستی که سال‌ها در کرانه باختری به شکل الحاق خزنده دنبال شده و اکنون خطر تعمیم آن به غزه وجود دارد.

مسئله فلسطین

بخش مسلط نهاد امنیتی (شامل رؤسای پیشین ارتش، موساد و شین‌بت) معتقد هستند که بقای اسرائیل به‌عنوان یک دولت یهودی و دموکراتیک مستلزم پرهیز از اشغال دائمی و کنترل مستقیم بر میلیون‌ها فلسطینی است. از این منظر، اشغال کامل غزه نه‌تنها یک خطای تاکتیکی است بلکه میتواند اسرائیل را به  کشوری آپارتاید سوق دهد. از نظر وی تله مرگبار کشور را به سمت سه بن بست رهنمون میشود:

نخست، بن‌بست نظامی؛ جنگ شهری فرسایشی علیه بازیگری نامتقارن که می‌تواند سال‌ها ادامه یابد.

دوم، بن‌بست انسانی و سیاسی؛ تحمیل مسئولیت اداره جمعیت غیرنظامی غزه بر اسرائیل، با پیامدهای حقوقی، انسانی و بین‌المللی گسترده.

و سوم، بن‌بست راهبردی؛ نابودی هرگونه امکان بازگشت به چارچوب سیاسی، از راه‌حل دو دولتی گرفته تا حتی مدیریت حداقلی منازعه.

تقابل با منطق نتانیاهو

در مقابل، نتانیاهو این ارزیابی‌ها را نه هشدار حرفه‌ای، بلکه بازتاب ذهنیت شکست‌ خورده می‌بیند. ایدئولوژی او، که ریشه در راست ملی‌گرای صهیونیسم تجدیدنظرطلب دارد، بر کنترل امنیتی دائمی بدون مصالحه سیاسی واقعی استوار است. در این چارچوب، اشغال غزه نه تله، بلکه گامی ضروری برای تحمیل بازدارندگی و رسیدن به پیروزی مطلق تلقی می‌شود.

همین تفاوت بنیادین سبب شد که مخالفت زمیر از سوی نتانیاهو و حلقه نزدیک به او به‌عنوان نافرمانی، یا حتی شورش نهادی، تعبیر شود. از نگاه نخست‌وزیر، نهاد امنیتی به دخالت در عرصه سیاست متهم شده و ظیفه خویش را به درستی انجام نمیدهد؛ در حالی که از نگاه ژنرال‌ها، این شخص نتانیاهو است که بجای توجه به نظر کارشناسان امنیتی و اخذ تصمیم مناسب بر اساس مشاوره های آنها سیاستهایی اتخاذ میکند که ریشه ایدئولوژیک دارد و اسرائیل را به دورن تله ای مرگبار سوق میدهند.

این تله  صرفاً خطر تلفات بیشتر یا فرسایش نظامی نیست، بلکه گرفتار شدن اسرائیل در امنیتی است که از منطق حرفه‌ای خود جدا شده و در خدمت پروژه‌ای ایدئولوژیک قرار گرفته است. در این چارچوب، ارتش دیگر ابزار ارزیابی واقع‌بینانه تهدیدها نیست، بلکه به نیروی اجرایی سیاستی تبدیل می‌شود که خروجی آن نه حل منازعه، بلکه تثبیت دائمی آن است.

از این منظر، نزاع میان نتانیاهو و نهاد امنیتی را باید نزاعی بر سر مرزهای مشروع سیاست‌ورزی در حوزه امنیت ملی دانست. نهادهای امنیتی، با تکیه بر تجربه عملیاتی و محاسبه سود و زیان ، تلاش می‌کنند امنیت را از سیاست روزمره و منافع کوتاه‌مدت جدا نگه دارند؛ در حالی که در منطق صهیونیسم تجدیدنظرطلب، امنیت خود به عرصه‌ای برای تحقق اهداف سیاسی و ایدئولوژیک بدل می‌شود. اشغال غزه دیگر یک ضرورت امنیتی نیست ، بلکه ترجمه نظامی یک پروژه سیاسی است.

تله در همین نقطه شکل میگیرد: جایی که تصمیمات امنیتی نه بر اساس ارزیابی حرفه‌ای، بلکه بر مبنای ملاحظات هویتی، ائتلافی و بقای سیاسی اتخاذ می‌شوند. در چنین وضعیتی، مخالفت کارشناسان به‌عنوان نافرمانی، هر نظر حرفه‌ای به‌عنوان ضعف، و هر تردید راهبردی به‌عنوان خیانت بازتعریف می‌شود.

از این رو، غزه صرفاً میدان نبرد نیست، دوراهی مهمی برای آینده اسرائیل است.  ارتش در دوراهی انتخاب بین  وفاداری به تخصص حرفه ای خویش  و یا تبعیت از پروژه‌ای سیاسی ایدئولوژیک قرار می‌گیرد. تله مرگبار نامی است که نهاد امنیتی بر لحظه‌ای گذاشته است که در آن، امنیت از حوزه تخصصی خود خارج شده و به ابزاری در دست سیاست بدل می‌شود؛ لحظه‌ای که هزینه آن، نه‌فقط در میدان جنگ، بلکه در آینده شهروندان اسرائیلی، که به دنبال حفظ جامعه ای دموکراتیک هستند تحت تاثیر قرار میگیرد و حتی این سیاست زدگی میتواند دیگر نهادهای مهم این کشور مثل دیوان عالی دادگستری را هم تحت تاثیر قرار دهد و آزادی فردی شهروندان اسرائیلی را به بهانه جنگی وجودی از بین ببرد.

منابع: 

Ziv, G. (2024). “Mr. Security.” In Netanyahu vs The Generals: The Battle for Israel’s Future (pp. 51–۸۷). chapter, Cambridge: Cambridge University Press

Eyal Zamir Takes Over as Israel’s New Army Chief; Outgoing Halevi Calls Oct. 7 State Probe ‘Vital’ – Israel News

https://www.jpost.com/israel-news/defense-news/article-879541

Analysis | Defying Israeli Army Opposition, Netanyahu Pushes to Escalate an Unwinnable War in Gaza – Israel News

انتهای پیام