فساد سیستمی هست و سیستمی نیست!

«احمد توکلی» فعال سیاسی اصولگرا در یادداشتی تلگرامی درباره‌ی «فساد سیستمی» که در سخنان اخیر رهبری نفی شده بود، نوشت:

👈بعد از بیانات رهبری در روز چهارشنبه 17 خرداد 1396، در جمع دانشجویان، برادری از من پرسید انتقاد رهبری از تعبیر فساد سیستمی تعریض به حرف های شما نبود؟ شما آن قدر درباره سیستمی بودن فساد در کشور گفتید که همه آن را پذیرفته بودند!

👈در پاسخ گفتم من به عنوان یک مسلمان شیعه، ولایت فقیه را قبول دارم. امر و نهی ایشان را واجب الاطاعه میدانم و در امر جامع نیز بدون اجازه ایشان انجام کاری را مجاز نمی‌شمارم و بحمدالله تا کنون نیز چنین بوده‌ام. اما ولایت فقیه معطوف به اقدام و عمل است نه افکار و نظر. در عین حال، چون علاوه بر مقام ولایتی، برای ایشان جایگاه هدایتی نیز قائلم، همیشه سعی کرده‌ام در معرض ارشاد و خیرخواهی رهبری هم قرار داشته باشم؛ چرا که چه امام رضوان الله علیه و چه آقا را مانند پیامبران لایق دعوی أَنَا لَكُمْ نَاصِحٌ أَمِينٌ می‌دانستم و می‌دانم. به همین دلیل اگر نظری باشد و رهبری استدلال در اصلاح یا رد آن بکنند، بر دیده می‌نهم. رهبری که اسلام شناسی برجسته و سیاستمدار کم‌نظیری است جای خود دارد، ما همه موظفیم حرف حق و مستدل را از هر کسی بپذیریم. به داشتن چنین اعتقادی وحیانی و عقلانی نیز افتخار می‌کنم.

🔷ولی من اختلاف و تعارضی بین سیستمی دانستن فساد در کشور و سیستمی ندانستن فساد ندیدم!

⚡️تا مقصودمان از سیستمی چه باشد.

آن بزرگوار سیستمی را به معنای فساد فراگیر و خودفزاینده گرفتند. ملاحظه کنید:

«نگاه من، دید من، این است که فساد در کشور سیستمی نشده. . . . فساد سیستمی یک چیز دیگر است. فساد سیستمی در زمان حکومت طاغوت بود؛ سیستم به طور طبیعی فسادآور و فسادپرور بود، یعنی باید آدم میگشت تا آدم سالم در آن پیدا میکرد؛ امروز این‌جوری نیست؛ البتّه فساد هست، فسادهای بدی هم هست، [امّا] موردی است و باید برخورد بشود.»

🔴با این تعریف، بنده هم همین نظر را دارم و می‌گویم سیستمی نیست. ولی تعریف دیگری در علم اقتصاد سیاسی هست که می‌گوید وقتی فساد به دستگاههای مسوول حفظ سلامت جامعه و مسوول مبارزه با فساد، برسد، دیگر سیستم به طور طبیعی از خودش دفاع لازم را انجام نمی‌دهد و باید فکری نو در مبارزه برگزید. نه آن که کل سیستم فاسد است و خود فاسدپرور است. در نطق حین دستور جلسه 20 اردیبهشت 1395 در مجلس چنین به عرض مردم رساندم. ملاحظه بفرمائید:

« امروز از حیث گستره و عمقِ فساد به مرحله خطیری رسیده ایم. در ادبیات اقتصاد سیاسی به این مرحله، سیستمی می‌گویند. یعنی که دستگاه‌های متصدی نظارت و برخورد با مفاسد، خود به درجاتی به فساد آلوده می‌شوند. . . .

البته سیستمی شدن فساد به معنای بر باد رفتن همه ظرفیت ها نیست. مثلا نفس پالودن قوه قضا از قضات ناپاک یا محاکمه صاحبان قدرت و ثروت در سال های اخیر نشانه وجود قضات سالم و حضور عزم مبارزه با فساد در مدیریت قوه نیز هست.

و یا تصویب قوانین شفاف ساز و فسادستیزی مانند قانون آزادی انتشار و دسترسی به اطلاعات، قانون مبارزه با پولشویی، قانون مبارزه باقاچاق کالا و ارز، قانون جدید برگزاری مناقصات، قانون ارتقای سلامت اداری و مبارزه با فساد وقوانین مشابه در دو سه دوره اخیر مجلس و استقبال دولت اقای روحانی از بستن راه فساد و رانت خواری با خودداری از خارج ساختن محصولات پتروشیمی از بورس کالا و پیگیری موضوع مقام 35 میلیونی و استقبال از اصلاح موارد فساد زای الگوی قراردادهای نفتی، همه،ظرفیتهای موجود مبارزه با فساد در سه قوه است که باید شکر آنها را بجا آورد.

این هم ناگفته نماند که در دولت قبل، گرچه با پدیده نامیمون خط قرمز روبرو بودیم، ولی لوایح اکثر مصوبات ضد فساد اخیر الذکر را دولت وقت تقدیم مجلس کرده بود.»

✅رهبری فرمودند فساد موردی است نه سیستمی به معنی فراگیر و خودافزا.

👈من هم نگفته بودم فسادهمه گیر است؛ بلکه یک معنای فسادسیستمی یعنی نهادهای نظارتی هم درگیر فسادند. می‌شود فسادی موردی باشد اما در نهادهای نظارتی رخ دهد و آن را، به معنای مصطلح ارائه شده، سیستمی بخوانیم.

بنابراین چون طی سال ها که من در رواج این فهم کوشیده‌ام تا تشخیص درد و تجویز درمان را بین نخبگان به هم نزدیک کنم و مردم را برای مبارزه مهیا و امیدوار کنم، و نظر مخالفی از رهبری نشنیدم، ایشان را همنظر می‌دانم و فکر نمی‌کنم تعریضی به من داشته‌اند. به هر حال اختلاف نظر امری طبیعی است و تا وقتی منطق و قواعد و نیز حسن نیت در کار باشد، بنا بر فرموده رسول اعظم صلی الله علیه و آله، رحمت است. در این فضا، تعریض که سهل است؛ بلکه به قول امام خمینی رضوان الله علیه، حتی تخطئه نیز موهبتی الهی است. آن جا که در نامه به حضرت آیه الله خامنه ای، رئیس جمهور وقت مینویسند: “نباید ماها گمان کنیم که هرچه می‌گوییم و می‌کنیم کسی را حق اشکال نیست. اشکال بلکه تحطئه یک هدیه الهی است برای رشد انسان‌ها.” (16 دی 1366- صحیفه امام ج 20 ص 451).
@ahmad_tavakoli