لزوم هوشیاری در برابر تحریم‌هایی به‌قصد برهم‌زدن برجام
نشریه آتلانتیک به مناسبت دومین سالگرد حصول برجام یادداشتی منتشر کرد و در آن نوشت: اگرچه توافق هسته‌ای کامل نیست، کاری که می بایست انجام می داد را انجام داده است در حالی که گزینه بهتری نیز برای آن وجود ندارد.
به گزارش ایسنا، فیلیپ گوردون دستیار ویژه رییس جمهور پیشین و هماهنگ کننده امور خاورمیانه میانه، شمال آفریقا و منطقه خلیج فارس که اکنون در اندیشکده شورای روابط خارجی فعالیت می کند به همراه ریچارد نفیو کارشناس ارشد تحریم در هیات مذاکره کننده هسته ای آمریکا با ایران و عضو ارشد مرکز سیاست جهانی انرژی در دانشگاه کلمبیا همزمان با دو ساله شدن توافق هسته ای ایران و گروه 1+5 که در 14 ژوئیه 2015 در وین حاصل شد، یادداشتی را در نشریه آتلانتیک منتشر کردند.
در این یادداشت آمده است : اگرچه سیاست های منطقه ای ایران تغییری نکرده است، این یک واقعیت است که این عملکرد نمی تواند به توافق هسته ای ارتباط داده شود.
امروز توافق هسته ای دو ساله می شود. در چشم منتقدان این توافق، شکست خورده است. رییس جمهور دونالد ترامپ و بسیاری حامیان وی شکایت می کنند که توافق رفتار ایران در منطقه را تغییر نداده است که در اینجا به برنامه موشک های بالستیک ایران و ادامه حمایت این کشور از متحدان منطقه‌ای اش اشاره می کند. دیگر منتقدان، از جمله سناتورها تام کاتن، تد کروز، دیوید پژو و و مارکو روبیو که به تازگی نامه ای به دولت نوشته و توافق را موافق محکوم کرده اند، می گویند ایران ممکن است توافق را نقض کند اما آژانس بین المللی انرژی و وزارت امور خارجه ترامپ نیز پایبندی ایران را تایید کرده اند.
در حقیقت توافق دقیقا همان کاری را انجام می‌دهد که قرار بوده است انجام دهد. هرکس که فکر می کرد یک توافق به سرعت سیاست منطقه ای ایران را تغییر خواهد حسی گمراهانه از آنچه که تحریم ها دیپلماتیک می تواند به دست آورد، داشته است، به عنوان کسانی که عمیق در جریان مذاکرات ایران و گروه 5+1 بوده اند، ما بر این باوریم که باید درباره اهداف، منافع و محدودیت ها ناگزیر این توافق روشن و صریح باشیم.
در ادامه این یاداشت با تکرار ادعای آمریکا و غرب درخصوص برنامه هسته ای گذشته کشورمان آمده است: منتقد اصلی این توافق مسدود کردن راه های دستیابی ایران به بمب از طریق کاهش ظرفیت تولید مولد شکاف پذیر مورد نیاز برای ساخت بمب که سخت ترین مرحله در روند ساخت این تسلیحات است، بود. همانطور که بازرسان آژانس بین المللی از نظارت 24 ساعته و هفت روزه از دوربین های کنترل به دست آورده اند، ایران تعداد سانتریفیوژها و ذخیره اورانیوم خود را کاهش داده و راکتور آب سنگین خود ر امتوقف کرده است. اکنون زمان گریز هسته ای ایران از چند ماه به دست کم یک سال افزایش پیدا کرده است. در حالی که اگر این توافق نبود، ایران احتمالا با همان سرعتی که به برنامه هسته ای اش ادامه می داد، امروز بیش از 20 هزار سانتریفیوژ فعال در اختیار داشت. به غنی سازی اورانیوم و افزایش ذخایرش ادامه می داد و یک راکتور آب سنگین کاملا فعال با قابلیت تولید پولوتونیوم کافی برای ساخت دو تا سه بمب در سال داشت و تمامی اینها بدون راستی آزمایی های مضاعف کنونی انجام می شد.
این مقامات پیشین آمریکایی علی رغم تاکید همیشگی ایران مبنی بر ماهیت کاملا صلح آمیز فعالیت های هسته ای مان در گذشته، امروز و آینده مدعی شد: این بدان معنی است که ایران بدون توافق هسته ای اکنون تنها چند هفته تا رسیدن به نقطه مذکور یعنی داشتن مواد کافی مناسب برای تولید بمب فاصله داشت و بدون این راستی آزمایی ها که می گویند ایران به توافق پایبند است جامعه بین المللی هیچ راه قابل اعتمادی برای مطلع شدن از اینکه آیا ایران ذخیره ای از این مواد دارد یا نه، در دسترس نداشت.
منتقدان همچنین می گویند که تحریم های اقتصادی سخت و تهدید گزینه نظامی می توانست مانع از رسیدن ایران به این نقطه شود اما این تحلیل دقیقی نیست، چراکه تحریم های اقتصادی حتی زمانی که در طول سال های گذشته به شدت رو به افزایش بودند هرگز مانع از برنامه ایران نشدند. وقتی جورج بوش در سال 2001 به ریاست جمهوری رسید، ایران تنها چند صد سانتریفیوژ و هیچ ذخیره اورانیومی نداشت. در سال های پس از آن بوش تحریم های آمریکا علیه ایران را سخت تر کرد و توانست موجب تصویب قطعنامه های شورای امنیت سازمان ملل شود که همگی فشارهایی سخت بر ایران وارد کردند اما زمانی که وی به کار خود در سال 2009 در کاخ سفید پایان داد، ایران حدود شش هزار سانتریفیوژ بیش از دو هزار پوند ذخیره اورانیوم با غنای پایین و یک راکتور آب سنگین در حال ساخت و تاسیسات غنی سازی زیرزمینی داشت.
حتی پس از آنکه تحریم های بین المللی در دوران ریاست جمهوری اوباما در سال های 2010 تا 2012 سخت تر شدند، ایران ظرفیت سانتریفیوژها، ذخیره اورانیوم غنی شده اش را افزایش داد و راکتور آب سنگین خود ر اساخت اما سرانجام برنامه اقدام مشترک در نوامبر 2013 راه را برای مذاکرات هموار کرد. این آرزویی خوشبینانه بود که ایران پس از چند دهه توسعه برنامه هسته ای اش علی رغم تحریم های سخت، بخواهد به طور معجزه آمیز به طور یک جانبه از هرگونه پیشرفت هسته ای پرهیز یا حتی برنامه اش را کاملا متوقف کند. در دوران بوش که تمایل زیاد خود برای استفاده از زور در خاورمیانه را نشان داد، آمریکا از هرگونه حمله نظامی علیه ایران پرهیز کرد. حتی زمانی که برنامه هسته ای اش را توسعه داد و همانطور که منتقدان باراک اوباما به درستی می گویند؛ فقط تهدید به زور کافی نیست، بلکه در صورت نقض شدن خطوط قرمز باید تا آخر ادامه داد.
هرچند عقلانی است که درباره ریسک بمب اتمی ایران و لزوم استفاده آمریکا از زور برای جلوگیری از آن بحث کنیم، قانع کننده نیست که به سادگی بگوییم ایران در صورت مواجه شدن با یک تهدید نظامی بزرگتر تمام برنامه هسته ای خود را کنار می گذاشت. هیچ کدام از اینها بدین معنی نیست که مذاکرات کامل بود. قطعا ممکن بود که دولت اوباما و متحدانش بتوانند امتیازات بیشتری از ایران در برخی از زمینه ها بگیرند اما توافقی که بسیاری از منتقدان از آن حرف می زنند، چیزی بود که شامل توقف کامل برنامه هسته ای ایران و دخالت این کشور در خاورمیانه بود که به هیچگاه در مذاکرات مطرح نبود.
گوردون ویتو همچنین با تکیه بر ادعاهای ساختگی و مغرضانه غرب و آمریکا علیه سیاست های ایران در منطقه یادآور شده است که اگرچه عملکرد منطقه ای ایران تغییر نکرده است اما نباید آن را به توافق هسته ای ربط داد. قرار دادن دخالت های ایران در منطقه به عنوان بخشی از این توافق، دستورالعملی برای شکست آن بوده است.
علاوه بر این، این نظریه که درآمد ایران در نتیجه رفع تحریم ها این کشور را به قدرت اقتصادی منطقه تبدیل کرده است، زیر این شورا که سقوط قیمت جهانی نفت موجب کاهش منافع مالی دریافتی ایران شده را در نظر نمی گیرد. اگرچه رفع تحریم ها به ایران اجازه فروش بیشتری همچون گذشته داده است، ایران در حال حاضر درآمد کمتری از فروش نفت در مقایسه با تمام دوره سال های بین 2001 تا 2011 دارد.
سیاست خارجی ایران یک مشکل بزرگ است. اما اساسا به دلیل منافع جدیدی که از توافق هسته ای به دست می آورد. نیست.
دونالد ترامپ پیش از پیروزی در انتخابات وعده داد که توافق را کنار می گذارد اما به محض روی کارآمدنش فهمید که جایگزین خوبی برای این توافق وجود ندارد کناره گیری یک جانبه از آن نیز مسیر را برای بازگشت ایران به برنامه هسته ای اش هموار و آمریکا را به دولت منفوری که عامل آن بود، تبدیل می کند.
به نوشته این نشریه آمریکایی، گزینه ها برای توافق هسته ای کماکان محدود است. مذاکرات معنی دار برای توافقی که به دست شش قدرت جهانی حاصل شد و مورد تایید شورای امنیت سازمان ملل قرار گرفت نیز یک فانتزی است. احتمالا وعده هایی برای مقابله با ایران و وضع تحریم های مضاعف علیه ایران داده خواهد شد. توافق هسته ای اجازه چنین تحریم هایی را که ابزاری مهم در سیاست آمریکا است می دهد اما خطر در وسوسه وضع تحریم های هسته ای پنهان، پنهان است چراکه ایران و دیگران را به این فکر می اندازد که توافق نقض شده است. حامیان توافق باید نسبت به تحریم هایی که برای نابود کردن آن طراحی شده اند، هوشیار باشند.
گزارشات همچنین از برخی تلاش ها در دولت ترامپ و گروه های بیرون برای تغییر نظام در ایران خبر می دهد اما به هیچ وجه مشخص نیست که یک سیاست آشکار یا پنهان آمریکایی برای به وجود آوردن چنین تغییری، به روی کار آمدن یک حکومت دموکرات تر و غربی تر منجر شود.
کاری که توافق هسته ای دست کم برای یک دهه آینده انجام داده، از بین بردن تهدید حقیقی سلاح هسته ای ایران در آینده نزدیک است.
آمریکا باید از این یک دهه عاقلانه بهره ببرد؛ هزینه هایی را برای ایران ایجاد، از متحدان منطقه ای واشنگتن حمایت کند، به مردم ایران نشان دهد که غرب دشمن نیست و خود را برای روزی که بخش هایی از محدودیت های توافق دیگر کار نمی کند، آماده کند. توافق هسته ای زمان ارزشمندی را خریداری کرده است، بنابراین چرا باید آمریکا تصمیمات سخت را همین حالا بگیرد.
انتهای پیام
