همه پرسی کردستان ، یک اشتباه استراتژیک
«مصطفی نصیری» در یادداشتی در روزنامه‌ی «همدلی» درباره‌ی همه پرسی اقلیم کردستان عراق نوشت: موضوع همه پرسی استقلال کردستان عراق که مسعود بارزانی ظاهرا آن را برای فرافکنی مشکلات شخصی خودش پیش کشیده است، فارغ از همه عواقب وحشتناک و مبارکی که می تواند برای هریک از اطراف این قضیه به همراه بیاورد، تاکنون یک پیام تاسفبار داشته است که عبارت از فقدان دیدِ استراتژیک در مراکز تصمیم گیر جمهوری اسلامی ایران است. قبل از طرح موضوع اصلی دو نکته را باید توضیح بدهم. نکته اول اینکه همه پرسی مورد نظر را به عنوان ابزاری می دانم که شخص مسعود بارزانی و در نهایت خانواده او برای تحت پوشش قردادن فساد گسترده خود پیش کشیده است وگرنه اگر دنبال حق تعیین سرنوشت برای کردها بودند که نباید پارلمان مردم کرد را می بستند. کسی که پارلمان نمایندگان کرد را در اقلیم خود بسته است، نمی تواند از موضع نمایندگی کردها همه پرسی برگزار کند. اما نکته دوم این است که این نوشته دنبال ارایه راه حل نیست، حتی داعیه این را ندارد که همه پرسی مورد نظر با چه شرایطی به نفع یا به ضرر منافع کوتاه مدت یا درازمدت کشور ایران است یا نیست، بلکه هدف این نوشته فقط توجه دادن به فقدان دید استراتژیک در نهادها و مراکز گیرنده تصمیمهای استراتژیک است. حال با این دو مقدمه می‌پردازم به اصل موضوع.
بنظر من موضعی که جمهوری اسلامی ایران در قبال این واقعه احتمالی اتخاذ کرد، صرفا در حد یک تاکتیک کوتاه مدت با کمترین سود ممکن بود تا اینکه موضعی استراتژیک با منافع درازمدت و پایدار قلمداد شود.
موضع جمهوری اسلامی ایران در این قضیه خیلی زود با موضع دولت ترکیه و عراق همراه شد که موضعی مبتنی بر مداخله نظامی و کشتار وسیع است. موضع پیش‌گفته اگر برای دولتین مذکور موضعی استراتژیک و تضمین کننده منافع درازمدت به حساب بیاید، اما برای ما چنین منافعی به ارمغان نمی آورد، نه تنها منافع پایداری به ارمغان نمی آورد، بلکه در دراز مدت در تضاد با منافع استراتژیک ما در منطقه و داخل خواهد بود، چون کردها از حیث هویت فرهنگی و تاریخی برای دو دولت ترکیه و عراق و هم چنین سوریه، یک قوم بیگانه تعریف می شوند که با فرهنگ و هویت ملی آنان – بفرض وجود – سازگار نمی باشد، اما کردهای عراق و ترکیه و سوریه، از حیث فرهنگی و تاریخی ایرانی هستند. به عبارت دیگر، آنها هنوز ساکنان ایران بزرگ فرهنگی هستند که واقعیتی زنده است.
اگرچه برگزاری همه پرسی استقلال ازسوی کردهای عراق و بویژه موفقیت در این راه، دارای تاثیر کوتاه مدت بر بخشی از کردهای ساکن در جغرافیای سیاسی کشور ایران خواهد بود، اما این نکته را هیچگاه نباید فراموش کنیم که کردها، در هر کشوری که باشند، به لحاظ فرهنگی و تاریخی دارای هویت ایرانی هستند، بنابراین راهی که ما باید برای جلوگیری از برگزاری چنین همه پرسی هایی درپیش بگیریم – با فرض اینکه این همه پرسی در دراز مدت به ضرر منافع و مصالح عالیه ما باشد – نمی تواند عین راهی باشد که دولتهایی مثل ترکیه و عراق و سوریه ممکن است اتخاذ کنند چون راهی که منافع درازمدت آنها را تضمین می کند عبارت از اسقاط یک بیگانه مسلح از هستی است که وحدت سرزمینی و سیاسی آنها را با مشکل مواجه می کند. اما راهی که منافع استراتژیک و طولانی مدت ما را تامین می کند الزاما مشارکت در طرح های نظامی علیه کسانی نیست که به لحاظ خاستگاه تاریخی و فرهنگی ایرانی به شمار می آیند، اما فعلا طبق قوانین بین المللی و فقط به لحاظ سیاسی – جغرافیایی ایرانی به حساب نمی آیند. و اصولا اگر جنگی هم میان ما و آنها ناگزیر باشد، نوعی جنگی داخلی به حساب می آید که اسلحه در آن در صورت ضرورت و سطح بسیار محدود (رفع تضادی که جنگ را ناگزیر کرده است) به کار گرفته می شود، نه برای اسقاط هستی طرف مقابل که روش ارتش ترکیه در برخورد با قومیت های غیرترک است، روشی که میراث آدم خوارانِ «ینی چری» است. اگر بارزانی که برای فرافکنی فساد خانواده اش سودای ماجراجویی در منطقه را سر می پرواند، ادعایش را عملی کند و در مقابل هم سه کشور عراق و ترکیه و محتملا ایران – در صورتی که این دید فاقد عمق استراتژیک تصحیح نشود – در این منطقه مداخله نظامی بکنند، در اینصورت پس از جنگ، عربان عراق و ترکان ترکیه جشن پیروزی بر مردمان بیگانه ای را بپا خواهند داشت که همچون زگیلی زشت بر صورت وحدت سرزمینی و فرهنگی آنها بودند، اما در ایران همه ایرانیان، بویژه کردها، بر سوگ کسانی خواهند نشست که اگرچه در جغرافیای سیاسی ما نمی زیستند، اما از حیث فرهنگی و زبانی و سبقه تاریخی ایرانی بودند. سیاست استراتژیکی که کشور ایران باید آن را سرلوحه سیاست های منطقه ای خود قرار بدهد سیاستی است که نگاه اقوام ساکن در حوزه «ایران بزرگ فرهنگی» را به سمت ایران معطوف کند، نه بالعکس که از خوف تاثیرپذیری کردهای ایران از کردهای عراق، در کنار دولت ترکیه قرار بگیریم.
انتهای پیام
