ابتکار: «گردش به راست دولت» را قبول ندارم

گفتگوی جماران با معصومه ابتکار که در آن به یک نقد مشهور از واقعه اشغال سفارت آمریکا، عملکرد دولت یازدهم در حوزه سیاست داخلی و امور زنان پرداخته شده است، در پی می آید:

خانم ابتکار! یکی از نقدهایی که به دانشجویان پیرو خط امام وارد می شود این است که افشای اسناد سفارت باب افشاگری در فضای کشور را گشود و در واقع افشاگری به ابزاری برای تسویه حساب سیاسی تبدیل شد. این دیدگاه را می پذیرید؟

نقد را همان زمان هم دانشجوها پذیرفته بودند، به هر حال اشتباهاتی صورت گرفته بود و بعد از مدتی شیوه کار تغییر کرد.

البته از ابتدای کار این بحث مطرح بود که دانشجویان حقوق افراد را رعایت کنند، از افراد نام برده نشود، قضاوت نشوند. با این حال دانشجوها جوان و کم تجربه بودند و در شرایط سختی قرار داشتند، انتظارات از دانشجویان بیش از حد توان شان بود. من هیچگاه تصور نمی کردم در 18 سالگی روزی پنج تا شش ساعت ترجمه همزمان یا ترجمه اسناد بین المللی که یک مهارت بالا و تجربه چند ساله را می طلبد، انجام دهم و دیگران همینطور بودند. افراد باتجربه ای نبودند، به هرحال جوانی و کم تجربگی است و نمی توان آن را انکار کرد و قابل نقد است اما هرچه پیش می رویم در می یابیم رویکرد و تحلیل دانشجویان به آنچه حضرت امام (ره) می فرمودند نزدیک تر است.

از دهه 50 تاکنون آمریکا بیش از 70 مورد مداخله، حضور نظامی، کودتا و توطئه در کشورهای مختلف داشته و این را به عنوان یک سیاست پیگیری می کند. مانند کودتایی که بعد از انقلاب مردم علیه مبارک رخ داد یا افشاگری هایی که ویکی لیکس درباره شنود مکالمات آنگلا مرکل انجام داد. این ها دور از ذهن نیست و مردم و دولت ها باید نسبت به آن هوشیار باشند. در عین حال این امر نباید سبب ایجاد محدودیت های عجیب شود، چرا که نگاه امنیتی این توجیه را ایجاد می کند که فضا بسته شود و مانع آزادی اندیشه شوند.

مقصود بنده این است که باید نسبت به آمریکا نگاه متعادلی داشته باشیم. آمریکا نه می توانست مشکل انقلاب ما را حل کند، نه برنامه ای داشت. برجام هم یک تلاش منطقی در زمینه هسته ای بوده و نه در دیگر مسائل و باید با آن برخورد منطقی داشت تا منافع کشور ما تامین شود؛ چرا که یک نتیجه خوب منطقی است و اگر به محتوای فکری جریان انقلاب و امام بپردازیم متوجه می شویم به همین نقطه منتهی می شود.

اولویت های حوزه زنان از ابتدای تشکیل این نهاد در دولت، چهار سال گذشته و امروز که به شما واگذار شده است، بر اساس مطالعات انجام شده چیست؟

ما در این دوره تلاش داریم که راه دولت یازدهم را ادامه دهیم، چرا که سیاست ما تغییر نکرده و آقای دکتر روحانی رویکردی بسیار روشن به مساله زنان دارند.

در دوره خانم مولاوردی اقدامات ارزنده ای انجام شده است، بخشی از این اقدامات و برنامه ها را ادامه خواهیم داد و بخش دیگری را بازنگری و اصلاح می کنیم. علاوه بر این فعالیت های جدیدی هم خواهیم کرد، مساله اصلاح قوانین، مقررات و آیین نامه ها و سیاست ها برای ما اولویت است. به علاوه در بخش هایی، با خلاء قانونی در چارچوب اقتضائات قانونی و شرایط اجتماعی مواجهیم و در همین راستا با موسسات و نهادهای حقوقی همکاری و رایزنی های خوبی داشته ایم و با قوت ادامه خواهیم داد.

بخش دیگری از کار شامل چند لایحه می شود که در دست پیگیری است که لایحه تامین امنیت اجتماعی زنان مهم ترین آن هاست که در دستور کار قرار دارد.

مساله بعدی، برنامه ریزی و سیاستگذاری برای نگاه متعادل به زنان و مردان یا نگاه متعادل جنسیتی که مصوب ماده 101 قانون برنامه ششم توسعه است. و با همکاری بخش ها و حوزه های مختلف از جمله بهداشت و درمان در این زمینه اقدام خواهیم کرد.

بخش دیگری از کارها؛ همکاری با سازمانهای مردم نهاد است که توان افزایی سمن ها را در دست اقدام داریم و با تشکل ها برای توان افزایی نه تنها در حوزه زنان بلکه در حوزه خانواده، اجتماعی، فرهنگی  وحیط زیستی همکاری داریم.

یکی از کارهایی که در این دوره پیگیری می کنیم، حضور زنان در سمت های مدیریتی است. و شورای عالی اداری بخشنامه ای را تصویب کرده است که به امضای آقای رئیس جمهور رسیده و آن را ابلاغ کردند که 30 درصد مناصب مدیریتی در این چهار سال به زنان واگذار خواهد شد.

آیا این عددگذاری و کف و سقف تعیین کردن برای سهم زنان مصداق تبعیض نیست؟

این 30درصد، سقف نیست بلکه کف و حداقل سهم زنان است. ما باید سعی داشته باشیم به این 30 درصد، مخصوصا در مناسب عالی مدیریتی برسیم، اگر ما بتوانیم در سه سطح مدیریت اجرایی، میانی و عالی به این 30 درصد دست یابیم خیلی خوب است.

این 30درصد، هدف گذاری اولیه ماست و باید در آینده آن را ارتقا دهیم و در همین راستا گزارشی از دستگاه ها گرفتیم. یک لایحه ملی است که با وزارتخانه ها همکاری می کنیم، لایحه بعدی  استانی است که استانداری ها همکاری می کنیم و از آن ها گزارش  گرفتیم که در سایر استان ها نیز این اتفاق بیفتد.

از دیگر مباحثی که در این دوره آن را آغاز کرده ایم، گفت و گوی ملی خانواده است که به خانواده به عنوان نهاد اصلی که اگر بسیاری از مناسبات بعدی اجتماعی در درون آن دیده شود، مناسبات دیگر تنظیم می شود. یکی از معضلات نسل جوان ما این است که گفت و گو با جوانان در خانواده ها بسیار کمرنگ شده است، خانواده ها عمدتا به خوبی با بچه ها ارتباط برقرار نمی کنند و ترجمه آن در مشکلات اجتماعی نمود می یابد.

در سال های گذشته طرح ملی تاب آوری اجتماعی را در 31 استان به اجرا درآوردیم که مرحله اول آن آموزش تسهیل گران و کار با جوامع بسیار آسیب پذیر بوده است که هفته گذشته جمع بندی مرحله اول را داشتیم و عملکرد موفقی داشتیم.

در این طرح جوامعی که بسیار آسیب پذیرند از طریق گفت و گو با تسهیل گران و مشاوران دانشگاهی آشنا به مشکلات خاص هر استان  آسیب ها و علل آن ها را بیان می کنند؛ از دل این اظهارات با کمک تسهیل گران نقشه راهی را برای تاب آوری مقابل آسیب ها و عبور از آن ها را بیابند. به عبارتی، مرحله اول شناخت و مرحله بعد تاب آوری در مقابل آن آسیب برای پیشگیری از آسیب بیشتر فرد و جامعه است. مراحل بعدی این طرح، مهارت افزایی، رفع اعتیاد در صورت معتاد بودن فرد و اشتغال است.

نفس اینکه جامعه تاب آور شود، مشکلات خود را بشناسد و از حل آن ها ناامید نباشد و نقشه راهی برای حل مشکلات محلی خود داشته باشد، مهم است.

در هفته های اخیر بسیاری از حقوق اولیه زنان عربستانی به آن ها اعطا شده است و گروهی از زنان ما خواهان افزایش توجه ها به مطالبات آن ها در مواجهه با این اصلاحات هستند. پاسخ شما به این گروه و مواضع شما نسبت به این تغییر سیاست در عربستان چیست؟

ما یک سری شاخص ها داری؛ مثلا تعداد نمایندگان مجلس، وزرا و میزان سواد که کمترین شاخص مربوط به نمایندگان زن است و باید تلاش کنیم تعداد آن ها را افزایش دهیم که این یک همت ملی می طلبد.

به نظر من رشد حضور زنان در مناصب مدیریتی در حال حاضر بی سابقه بوده است؛ به طور مثال تعداد معاونین زن در وزارتخانه ها. بنابراین ما یک مسیر بسیار بنیادین را برای زنان در عرصه ها مدیریتی، ورود به نظام تصمیم گیری را دنبال می کنیم و حقا زنان ما مسیر طبیعی را در این زمینه طی می کنند و آنچه در حال انجام است، تبلیغاتی نیست. و باید این را بدانیم تحولات شاخص هایی که مدنظر ماست باید مرتب رصد و اعلام شود که ما بنا داریم درباره میزان پیشرفت 30 درصدی سهم زنان از مناصب مدیریتی چنین کاری کنیم. به طور مثال در استان ها، تعداد زیادی فرماندار، بخشدار و معاونین استاندار داریم که البته باید افزایش پیدا کند و این نشانگر آن است که اتفاقات خوبی در کشور ما در حال رخ دادن است که ناشی از درایت موجود و نگاه آقای روحانی که زمینه عملیاتی شدن آن را فراهم کرده است.

علاوه بر این، در حوزه سازمان های مردم نهاد جامعه ایران با سرمایه اجتماعی که از گذشته داشته، بخش کوچکی مربوط به سال های قبل از انقلاب و بخش عمده ای مربوط به سال های بعد از انقلاب  -که مربوط به دوره اصلاحات و دوره اخیر می شود-  است و با وجود فراز و نشیب هایی که داشته، تاب آور شده و امروز عملکرد بسیار خوبی دارند که نشان از رشد سرمایه اجتماعی ایران دارد.

تحقق آرمان های اصیل امام و انقلاب این است که جامعه در حال رشد است. باید به آن ها  فرصت داد، باید پذیرفت اعتماد میان مردم و حکومت باید تقویت شود؛ باید به مردم، تشکل ها و خیریه ها اعتماد کرد. البته آن هم باید نظارت، دقت و چارچوب مند بودن را مدنظر قرار دهند.

در حوزه زنان رشد فوق العاده ای داشته ایم که این نشان از رشد شاخص های بنیادین دارد. به طور مثال در زمینه آموزش، زن ایرانی رشد بی سابقه ای داشته و امروز 27 درصد اعضای هیات علمی دانشگاه ها را زنان تشکیل می دهند و قطعا این میزان افزایش خواهد یافت. البته روی دیگر این ماجرا یا نیمه خالی لیوان مساله کمبود اشتغال برای زنان است.

به این ترتیب، سرمایه اجتماعی در ایران بالاست و با کشور دیگر قابل مقایسه نیست، البته آن ها از نظر نگرشی، قوانین و فعالیت های اجتماعی زنان تحولاتی داشته اند و ما در پی نفی آن نیستیم. چرا که این تحولات در حوزه زنان جهانی است و این بیداری در همه جا رخ خواهد داد و همه برای آن در تلاش اند و این جریان به زنان محدود نمی شود و مردان را نیز در بر گرفته است که این سرمایه اجتماعی را به رسمیت شناخت، نگاه متعادل داشت، جوامع سالم از این نگاه برخوردارند و اجازه نمی دهند فردی به دلیل جنسیتش از حقوق اجتماعی خود محروم شود. یعنی نگاه حقوق شهروندی به جنسیت وجود دارد و خود کمک عمده ای زنان در جهان و تحولات کشورهای عربی از جمله امارات کرده است.

تحولات بنیادین جامعه ایران برای زنان، ناشی از رویکرد امام مبنی بر باور به ارزش ذاتی زنان که در قرآن آمده است و به برابری زن و مرد جامعه اعتقاد دارد و تلاش زن ایرانی در عرصه های مختلف ازجمله ورزش است و با انچه در کشور های دیگر رخ می دهد متفاوت است.

خانم ابتکار! اگر بخواهیم به عملکرد دولت دوازدهم بپردازیم، برخی معتقدند رئیس جمهوری بعد از انتخابات در حوزه داخلی سیاست انفعال را پیش گرفته و این منجر به ابهاماتی برای حامیات دولت شده است.

نه. آقای رئیس جمهور محکم اند و این را در اظهارات اخیر خود در مجلس تاکید کردند که به اصول خود  پایبندند و عقب نشینی نکردند و معتقدند فضا برای کار و سرمایه گذاری باید آرام باشد.  در حال حاضر اشتغال مهم ترین هدف و برنامه دولت است؛ جهت گیری بسیار مهم است. حل و فصل مناسبات بین المللی با توجه به مواضع اخیر آقای ترامپ از اهمیتی بسیار بالایی برخوردار است.

آقای رئیس جمهوری بارها اعلام کرده بر مواضع و اصول خود است و شاید بنا دارند از ایجاد تنش بیهوده که فضا را تند کند، پیشگیری کنند. چرا که همواره کسانی هستند که به دنبال بر هم زدن مناسبات هستند و دولت برای رسیدن به اهداف و وعده های سیاسی و اقتصادی خود نیاز به آرامش دارد که در همه حوزه ها در تلاش اند و از مواضع خود عقب ننشسته است اما برخی از این سیاست ها و برنامه ها باید به آرامی پیش برود.

اینکه گفته می شود دولت گردش به راست داشته است، را می پذیرید؟

خیر. این دولت از ابتدا اعتدالی بوده و اصلاح طلب؛ آقای دکتر روحانی از ابتدا به مشی اعتدالی اعتقاد داشته و همچنان بر همان مشی هستند. در برخی بخش ها با اصلاح طلبان و در بخش های دیگر با اصولگرایان میانه رو همکاری می کنند و مواضع هم تغییر نکرده است اما ممکن است پیشبرد برخی از امور نیاز به زمان داشته باشد و حل مسائل نباید با تنش و آسیب های دیگر همراه شود بلکه باید با گفت و گو پیش برود.

چرا دولت این موارد را شفاف با مردم در میان نمی گذارد؟

مردمی که رای دادند، اعتماد کردند؛ و اعتماد دارند دولتی که در آن شرایط چهار سال را سپردی کرد و برجام را به سرانجام رساند به وعده ها و تعهدات خود پایبند است. ایشان به دنبال آن هستند که مسائل را در آرامش و با درایت حل کنند.

اینکه گفته می شود دولت باید از ساختار رسانه ای قوی تری بهره بگیرد را می پذیرید؟

بله حتما همینطور است.

انتهای پیام