توقیف «روز عقیم» سورپرایز جدید جشنواره تئاتر

نمایش «روز عقیم» به کارگردانی «حسین کیانی» که پیش از این اجراهای موفقی در سالن باران داشت. به دلیل عدم صدور پروانه نمایش در جشنواره تئاتر فجر اجرا نخواهد شد.

توقیف در «جشن گفت‌وگوی تئاتر ایران»

به گزارش انصاف نیوز در حالی که حسین کیانی پیش از آغاز جشنواره در نامه‌ای خواهان خروج از آن شده بود، فرهاد مهندس‌پور از نمایش او دفاع کرده و تأکید کرده بود هیچ کس حق دخالت در امور فجر را نخواهد داشت. مهندس‌پور حتی پس از مدت‌ها دست به قلم می‌شود و برای نمایش کیانی یادداشتی می‌نگارد. این درحالی است

رویا میرعلمی (همسر حسین کیانی) و بازیگر، در اینستاگرام خود از توقیف نمایش «روز عقیم» در آستانه‌ی اجرای این نمایش که قرار بود امشب ساعت 18 و 20 اجراشود در جشنواره تئاتر فجر خبر داد.

متنی که میرعلمی در اینستاگرام خود منتشر کرده به شرح زیر است:

«با عنایات مکرر مرکز هنرهای نمایشی اجرای روز عقیم در سی و ششمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر توقیف شد و این در حالی‌ست که این نمایش در جدول جشنواره گنجانده شده و قرار بود ما فردا در دو سانس شش و هشت و نیم روی صحنه برویم و این در حالی‌ست که گروه اجرایی ما با تمام سختی‌ها و کاستی‌ها تمرین کرده آماده بودیم برای اجرا و این در حالی‌ست که ما نخواسته بودیم در جشنواره باشیم و از ما دعوت شده بود و این درحالی‌ست که ساعت 10 همین امشب این حکم به حسین کیانی ابلاغ شد و این درحالی‌ست که ما اصلا حال خوبی نداریم. همین.»

تسنیم در این باره نوشت: در مطلب رویا میرعلمی چند نکته قابل توجه است. نخست آنکه «روز عقیم» بر آمده از شورای 70 نفره بوده و دعوت شده دبیر جشنواره نبوده است. یعنی نمایش به خواست گروه قصد حضور در فجر را داشته است. نکته مهم دیگر آن است که مشخص نیست حکم ابلاغ شده از جانب چه کسی یا چه ارگانی بوده است.

نامه کارگردان نمایش به دبیر جشنواره

 خبرآنلاین در این باره نوشت کارگردان این نمایش در نامه‌ای سرگشاده اعلام کرد شامگاه گذشته، یکشنبه اول بهمن مدیرکل مرکز هنرهای نمایشی به او اعلام کرده است «رویدادهای نمایش «روز عقیم» و خط سیر شخصیت‌ها و چهارچوب روایی و تاریخی داستان، آنقدر تلخ و گزنده است که مناسب اجرا در جشنِ انقلاب و جشنواره تئاتر فجر نیست.»

این اتفاق در موقعیتی رخ داده که پیش از این، کیانی در دهم دی ماه سال جاری از رویت و استماع نامه‌ای از سوی نهادی غیرفرهنگی و خارج از مجموعه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی خبر داد که به گفته او در آن به صراحت بیان شده بود نمایش «روز عقیم»، حق اجرا در جشنواره تئاتر فجر را ندارد.

نامه سرگشاده کیانی خطاب به فرهاد مهندس‌پور، دبیر سی و ششمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر در خصوص کنار گذاشته شدن «روز عقیم» از این رویداد به این شرح است:

«جناب استاد، آقای فرهاد مهندس‌پور

دبیرِ محترم جشنواره سی و ششم تئاتر فجر

با سلام

اینجانب حسین کیانی نمایشنامه‌نویس و کارگردان تئاتر ایران از روزی که نمایش «روز عقیم» را برای حضور در جشنواره سی و ششم فجر به دبیرخانه پیشنهاد دادم تا شب پیش از اجرا که خبرِ تلخِ کنار گذاشته شدن نمایش را از مدیریت محترم مرکز هنرهای نمایشی شنیدم، ذره‌ای از بابت اجرای این اثر اطمینان خاطر نداشتم. چرا که نشانه‌ها و اشاره‌ها و کنایه‌ها از همان ابتدا همه حاکی از این بود که قرار نیست اتفاق خوبی در جشنواره برای نمایش «روز عقیم» بیفتد و دیدیم که چنین هم شد. حالا باید کسانی که نامه اول من به شما و پاسخ محبت‌آمیز شما را جدی نگرفتند و حتی آن را به طنز و شوخی برگزار کردند کمی به خود بیایند و بفهمند که ما با یکدیگر تعارف تکه‌پاره نمی‌کردیم. ما، من و شما دقیقا یک چنین وضعیت ناخوشایندی را متصور بودیم و کوشش کردیم زنگ هشداری را به صدا درآوریم که اعلام می‌کند آن که و آن‌چه به شکل بی‌سابقه‌ای از اجرای نمایش «روز عقیم» در جشنواره فجر آن هم درست یک شب پیش از اجرا جلوگیری کرد حالا دیگر می‌تواند خیلی بلاها بر سر تئاترِ منتقد و متعهد و متفکر ما بیاورد.

شاید به گمان خیلی‌ها اتفاق مهمی نیفتاده باشد اما باور دارم و خوب می‌دانم که شما نیز بر این باورید که اگر این اتفاق در هر فستیوال دیگری در هر جای دنیا می‌افتاد بدون شک هنرمندانِ آن جا واکنش مسئولانه و موثری نشان می‌دادند و از حیثیت و شرافت هنری و حرفه‌ای خودشان در قالب حمایت از همکارشان دفاع می‌کردند. همه تئاتری‌ها و ادبیاتی‌ها و حتی اهل سیاست آن خطابه معروف برتولد برشتِ بزرگ را می‌شناسند که می‌گوید (نقل به مضمون)؛ اگر از دیگران به وقتش حمایت نکنی وقتی نوبتِ زدنِ خودت می‌شود کسی نمانده که از تو حمایت کند‌.

استاد عزیزم، من از دلایل و چند و چون کنار گذاشته شدن تئاتر «روز عقیم» از جشنواره سی و ششم تئاتر فجر اطلاع دقیق و پشت‌پرده‌ای ندارم. این را حتما باید مسئولان این اتفاق، مسئولانه پاسخ دهند اما آن‌چه سربسته به من گفته شد این بود که رویدادهای نمایش «روز عقیم» و خط سیر شخصیت‌ها و چهارچوب روایی و تاریخی داستان، آنقدر تلخ و گزنده است که مناسب اجرا در جشنِ انقلاب و جشنواره تئاتر فجر نیست.

آیا به راستی چنین است؟ آیا اگر چنین هم باشد اساسنامه یا دستورالعملی وجود دارد که به صورت موضوعی شرایط انتخاب آثار جشنواره فجر در آن درج شده باشد؟

تا جایی که بر همگان معلوم بوده و هست جشنواره تئاتر فجر، جشنواره‌ای با موضوعات آزاد و خلاقانه بوده است که اگر غیر از این بود تا ۳۶ سال دوام نمی‌آورد و همانند بیشتر جشنواره‌های موضوعیِ کم رونق پس از چند سال فعالیتِ محدود فراموش می‌شد و از میان می‌رفت. با این حال و اتفاق ناخوشایند و تکرار می‌کنم بی‌سابقه‌ای که برای نمایش «روز عقیم» رخ داد احساس می‌کنم تعریف تازه و البته پُرمخاطره‌ای برای جشنواره تئاتر فجر و نیز برای کلیت تئاتر ایران در حال شکل‌گیری است. تعریفی که بی‌شک با تعریف من و شما و دیگرانی که به اصالت ذاتی هنر تئاتر باور داریم کاملا متفاوت است و اصالتی برای تئاتر و وظایف ذاتی آن که تولید اندیشه و ایجاد زمینه‌های انتقادی تعهدآمیز است قائل نیست و تئاتر و در واقع هنر را به گونه‌ای خودتفسیرگر و محدود به زاویه فکر خود می‌بیند و می‌خواهد‌ و در این راستا از هیچ کاری هم فروگذار نمی‌کند!

نمی‌دانم و امیدوارم که این‌ها همه خوابِ شوم و نحسِ پیش از صبح کاذب باشد. امیدوارم هیچ کسی، هیچ نهاد غیرمسئول و غیرپاسخگویی و هیچ بدخواه و بددل و بدتفسیرگری برای تئاتر نحیف اما خلاق و رو به بالندگی ایران نقشه مصلحت‌جویانه و دلالت‌مآبانه‌ای نکشیده باشد.

امیدوارم تئاتر ما و جشنواره‌ای که شما با این همه سختی و انبوه مشکلات دبیرش هستید سر به سلامت برند و خدمتی درخور به کلیت فرهنگ ایران انجام دهند. امیدوارم شبیه اتفاقی که برای «روز عقیم» ما افتاد هرگز برای نمایش دیگری نیفتد، امیدوارم دیگرِ همکاران؛ نمایشنامه‌نویسان، کارگردانان، طراحان و بازیگران تئاتر ایران متوجه شوند که «روز عقیم» و توقیفِ تلخش از جشنواره می‌تواند خدای ناکرده روزی و قسمتِ نمایش‌های آن‌ها هم بشود و با آینده‌نگری و موقعیت‌سنجی و مسئولیت‌پذیری حرفه‌ای دست به کُنشی صنفی برنند تا دیگر این گونه اتفاقات تکرار نشود و در پایان امیدوار بودم خبرِ ناخوشایندِ کنار گذاشته شدنِ «روز عقیم» از جدولِ جشنواره در زمان دیگری به من داده می‌شد نه درست در شب تولدم، دوم بهمن ماه.

ولی این دیگر امیدی ناامید شده و بربادرفته است.

ارادتمند و مخلص

حسین کیانی. نمایشنامه‌نویس و کارگردان تئاتر ایران»

پاسخ اداره هنرهای نمایشی چیست؟

تسنیم نوشت این گفتار کیانی بی‌پاسخ نمی‌ماند و پس از دقایقی از انتشار نامه حسین کیانی روابط عمومی اداره کل هنرهای نمایشی نامه‌ای به مضمون زیر منتشرمی‌کند:

«شورای ارزشیابی و نظارت بنا به تصریح قانون مسئول صدور پروانه اجرای نمایش‌هاست.در مورد نمایش «روز عقیم» در زمان اجرای عمومی نکاتی از سوی شورای ارزشیابی و نظارت برای اصلاح به گروه اعلام شد که در مواردی به صورت کامل اعمال نشد.

ستاد جشنواره تقاضای حضور نمایش در جشنواره را براساس اجرای عمومی آن در دستور کار قرار داد و اثر  برای حضور در بخش مرور انتخاب گردید. به روال تمامی جشنواره‌ها، چنانچه اثری واجد نکات اصلاحی در زمان اجرای عمومی باشد، پیش از جشنواره مجدداً مورد ارزیابی قرار می‌گیرد.

ارزیابی مجدد نمایش «روز عقیم» منجر به این تصمیم شورای ارزشیابی و نظارت اداره کل هنرهای نمایشی گردید که اجرای نمایش در سی و ششمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر منتفی بوده و برای این نمایش پروانه اجرا در جشنواره صادر نمی‌گردد.

ضمن پوزش از تماشاگران محترمی که بلیت نمایش را خریداری کرده‌اند به اطلاع می‌رساند ظرف 48 ساعت هزینه این عزیزان عودت داده خواهد شد.

صدور پروانه اجرای نمایش توسط شورای ارزشیابی و نظارت مبتنی بر تعامل این شورا با هنرمندان بوده و هست و امید است هنرمندان محترم با در نظر گرفتن تمامی شرایط و مولفه‌ها امکان این تعامل را ارتقا بخشند.»

«روز عقیم» در زمان اجرای عمومی خود نیز با حواشی متعددی روبه‌رو بود؛ اما با تعاملات اداره کل هنرهای نمایشی به شکل کامل در تماشاخانه باران روی صحنه رفته بود.

توضیح مدیر کل هنرهای نمایشی وزارت ارشاد

مهدی شفیعی در پی منتفی شدن اجرای نمایش «روز عقیم» در گفت‌وگویی با ایسنا با اشاره به اظهارات حسین کیانی که درباره این اتفاق رسانه‌ای شده است و اینکه او در صحبت‌های خود تلاش کرده دبیر جشنواره تئاتر فجر (فرهاد مهندس‌پور) را روبروی مدیر کل هنرهای نمایشی قرار دهد، بیان کرد: دبیر جشنواره به لحاظ حرفه‌ای کار خود را انجام داده اما صدور پروانه اجرا بر عهده دبیر نیست.

او با تأکید بر اینکه هیچ مسئله و اتفاق پشت پرده‌ای وجود ندارد، افزود: طبق روال تمام جشنواره‌های تئاتر فجر که هر سال انجام می‌شود نمایش‌ها برای اجرا در این رویداد بازبینی می‌شوند و برای این نمایش نیز همین اتفاق افتاده است اما نظر شورا بر این بود که نکاتی در نمایش وجود دارد که باید اصلاح شوند.

شفیعی ادامه داد: با این حال من به نظر منفی شورا اکتفا نکردم و شب گذشته (یکشنبه، اول بهمن‌ماه) به همراه یکی از اعضای شورای ارزشیابی و نظارت اداره کل هنرهای نمایشی و همچنین دبیر جشنواره به احترام آقای کیانی و برای اینکه کار تسهیل شود به تماشای نمایش نشستیم اما متوجه شدم هیچ کدام از نکات اصلاحی اعلام شده، در اجرا رعایت نشده و به همین دلیل به این نتیجه رسیدم که «روز عقیم» در جشنواره اجرا نشود.

انتهای پیام