بحران جهانی کرونا و تحولات ایران

رکنا نوشت: مهدی معتمدی مهر در خصوص اینکه چرا به رغم حوادث ناگوار سال 1398 و با وجود شرایط دشوار اقتصادی ، ملت ایران همبستگی ملی خود را از دست ندادند گفت : یکی از علت‌های این مسئله به 7 هزار سال سابقه تمدنی و هویت ایرانی باز می‌گردد. این سابقه تاریخی و تمدنی زمینه‌ای طولانی از تجربیات سیاسی و اجتماعی را در بر دارد که منجر به یادگیری الزامات بقا می‌شود.

نهادهای اجتماعی ایران مانند روحانیت یا سایر نهادهای سنتی و محافظه‌کار از حافظه تاریخی برخوردارند که ایشان را طی دو هزار سال از انهدام مصون داشته است. بنابراین با وجود آن که حوادث و اتفاقات پیش آمده باعث تاثیرات منفی شده‌اند و پیامدهای سنگینی بر پیکره اقتصاد، سیاست و امنیت در ایران داشته است و با وجود آن که شاخص‌های اجتماعی روند فزاینده و رو به سقوطی را نشان می‌دهند که می‌تواند نگرانی‌های ناشی از تهدید های سیاسی و اجتماعی ایران را تقویت کند، اما لزوما نتیجه مطلق این وضعیت، از بین رفتن همبستگی ملی در کوتاه مدت نیست.

ناامیدی اجتماعی در مرز خطر

وی ادامه داد: حافظه تاریخی مردم ما همچنان از قوام و همبستگی برخوردار است اما پرسش اصلی این است که برای تداوم دائم و پایدار این همبستگی، چه ضمانتی وجود دارد؟ بدون شک این گونه نیست که هرچه پیش آید، وضع قابل تحمل خواهد بود. اگر این وضعیتی که مدام سرمایه اجتماعی را تقلیل و امید اجتماعی و اعتماد عمومی را کاهش می‌دهد ادامه دار شود امکان واگرایی‌های قومی و اجتماعی و رسیدن به نقطه تحولات بازگشت‌ناپذیر وجود دارد.

معتمدی مهر با بیان این که امروز مساله توطئه خارجی نیز مطرح است و باید آن را جدی گرفت، تاکید کرد: بنا برتحلیل‌ و اخبار، جریان‌های راستگرای اسرائیل و آمریکا اهداف بلند پروازانه‌تری نسبت به جمهوری اسلامی ایران  در سر دارند و به دنبال تغییر نقشه خاورمیانه بوده و به نقض تمامیت ارضی کشور پهناوری مانند ایران و حتی عربستان علاقمندند.

بی‌اعتمادی و خشم از نوع مدیریت ها

این فعال سیاسی حوادث پیش آمده در سال 98 و بحران‌های اقلیمی، زیست‌محیطی، اقتصادی، سیاسی و اجتماعی را رشته‌های به هم پیوسته دانست و گفت: در تمام این اتفاق‌های پیش آمده، ما شاهد نوعی عدم کارآمدی رو به افزایش در عملکرد مدیریت ها هستیم، یعنی به نظر می‌رسد که در مجموع این حوادث، گویی مسئولان  قدرت مدیریت ، بخصوص مدیریت  بحران‌ها را از دست داده یا دارد از دست می‌دهند. بنابراین مردم  دچار احساس ناامیدی، بی‌اعتمادی و خشم از نوع مدیریت ها شده‌اند.

حمله سه شبکه تلویزیونی به اهداف اصلاح طلبانه در ایران

حال در کنار این بحران مدیریتی که ما با آن روبرو هستیم یک هجمه بزرگ تبلیغاتی نیز از سوی خارج کشور بر علیه ما وجود دارد. هم اکنون، حداقل سه شبکه تلویزیونی کاملا حرفه‌ای در انگلستان با سرمایه گذاری دولت‌های راستگرای منطقه و حکومت‌هایی مانند عربستان فعالیت دارند که هدفی جز القای غیرموثر بودن هرگونه فعالیت‌ سیاسی و اجتماعی اصلاح‌طلبانه در ایران ندارند. شرایط پیش آمده پس از انتخابات اخیر و ترکیب ویژه مجلس یازدهم در گسترش القائات جریان خارجی یاد شده بسیار موثر است.

معتمدی مهر اضافه کرد: سیاست‌گذاران و تصمیم‌سازان حاکم بر این رسانه‌ها به دنبال برگرداندن مناسبات ایران به قبل از بهمن 57 هستند و از این رو ماموریت دارند در همین راستا، هر آنچه را که بعد از انقلاب رخ داده است، نادیده بگیرند و توام با ایرادات غیر قابل اصلاح معرفی کنند. یعنی به گونه‌ای در حال فعالیت هستند که انگار قبل از انقلاب اسلامی همه امور در اوج شکوه و توسعه بوده‌اند و پس از انقلاب، جز سیاهی و انهدام و تخریب و کشتار، هیچ کاری صورت نگرفته است.

اگر امنیت قضایی، آزادی رسانه‌ها و احزاب مستقل وجود داشت، این تبلیغات با چالش‌های جدی از سوی افکار عمومی مورد قضاوت قرار می‌گرفت و حال آن که الان، یکسویه و بلامنازع، می‌تازند و حقایق تاریخی را تحریف می‌کنند.

تامین آزادی های اساسی و تحقق حقوق الگوی  آزمون پس داده مدیریت

او با بیان این که مساله آزادی، توسعه سیاسی و اصلاحات تدریجی تنها یک مطالبه سیاسی نیست، مطرح کرد: تامین آزادی‌های اساسی و تحقق حقوق ملت، الگویی مدیریتی و آزمون پس داده و یکی از روش‌های اداره کشور است. هر حکومتی  این ظرفیت‌ها را منع کند، طبیعی است که معضلات و بحران‌ها فرصت می‌یابند تا خود را بیشتر نشان می‌دهند. کما این که در خارج کشور نیز افراد و گروه‌های سیاسی‌ای را می‌بینیم که با وجود اختلاف نظرهای شدید، اما بنا بر اهداف سلبی و رویکردهایی که تنها در سقوط نظام ایران اشتراک دارند، دور یک میز جمع شده و از فرصت ائتلاف و همکاری برخوردار می‌شوند.

کرونا و رو شدن روحیات غیرسازنده در همه نقاط دنیا

این فعال سیاسی اصلاح طلب در مورد اینکه  اگر اتفاقات پیش آمده در ایران مانند سیل، زلزله یا کرونا و نظایر آن برای سایر کشور ها در یکسال ، پشت سر هم رخ می‌داد شاهد چه واکنش‌ها و مدیریت هایی در آن کشور نسبت به بودجه بودیم  گفت: ما باید مسائل را در ایران در حد خودش ببینیم؛ نه کوچکتر و نه بزرگتر. مثلاً در همین بحران کرونا که در جهان خود را نشان داد این مسئله قابل مشاهده بود که خیلی از مشکلات و روحیات غیرسازنده در همه نقاط دنیا وجود دارند. برای مثال تهاجمی که به فروشگاه‌ها در کشورهای اروپایی رخ داد و موجب احتکار برخی کالاهای اساسی و بهداشتی شد، حاکی از آن است که حتی در کشورهای توسعه یافته نیز چنین روحیاتی وجود دارند.

شفافیت الگوی مهار بحران

معتمدی مهر افزود: اما در ایران مسائلی وجود دارد که در اروپا یا یک کشور توسعه‌یافته و دارای نظام دمکراتیک یا اساساً دیده نمی‌شود یا ابعاد آن بسیار متفاوت است. پنهان کاری از سوی دولتمردان  در هر اتفاق و حادثه ای  هزینه‌های سنگینی برای مرتکبان آن در هر موقعیت و مقامی خواهد داشت. شفافیت یا الگوی حکمرانی مطلوب یک ظرفیت مدیریتی و الگوی مهار بحران هم به شمار می‌رود و می‌تواند نهادهای جامعه مدنی را هم در حل بحران، مسئول، سهیم و واجد نقش‌آفرینی کند.

مسائل عدیده غیرسیاسی ایران راه حل سیاسی دارد

این فعال سیاسی با تاکید بر این مسئله که اگر الزامات دمکراتیک محقق شوند و گردش آزاد اطلاعات فراهم شود، خیلی بهتر و با بهره‌وری بالاتر می‌توان به حل مسائل و مدیریت بحران‌ها پرداخت، تشریح کرد: مجموعه مشکلات ما فقط سیاسی نیستند بلکه ما مشکلات اجتماعی، فرهنگی، زیست محیطی، خانوادگی و… داریم به گونه ای که زمینه مشکلات در کشور ما بسیار گسترده است، اما غلبه بر تمامی این مسائل عدیده و غیرسیاسی ایران، قطعاً راه‌حل سیاسی دارد. سیاست‌، تنها راه‌حل گذار از بحران‌های کنونی نیست اما اصلاحات سیاسی، بی‌تردید نخستین گام به حساب می‌آید و از همین روست که توسعه اقتصادی ایران نه تنها بدون اولویت دادن به توسعه سیاسی به دست نمی‌آید، بلکه توسعه اقتصادی یک‌جانبه می‌تواند فساد سیستماتیک ایجاد کند و در نهایت به فروپاشی بیانجامد.

هیچ دولتی نمی تواند یک تنه بار مشکلات را به دوش بکشد

معتمدی مهر  تصریح کرد: وقتی بحث دموکراسی به معنای حاکمیت ملت بر سرنوشت خویش مطرح می‌شود، به این معناست که ما ملت را سهیم در حل مشکلات می‌کنیم. بدون مشارکت مردم در هیچ جای دنیا نتوانسته‌اند بر عقب‌ماندگی فائق شوند و بحران‌هایشان را مرتفع سازند. هیچ دولتی از ظرفیت لازم و کافی برخوردار نیست که یک‌تنه بار تمام مشکلات را به دوش بکشد. دموکراسی ساختار و فرصتی ایجاد می‌کند که جامعه مدنی قبول مسئولیت و ایفای نقش مکمل کند تا مشکلات بزرگ حل شوند. اما نهادهای مدنی در غیاب دموکراسی و حاکمیت ملت به دست نمی‌آیند، این واقعیت راهبردی جایگاه آزادی و دموکراسی را به ما یادآوری می‌کند. دولت ِ منهای آزادی‌های مردم نمی‌تواند کلید و تدبیر حل ابربحران‌ها را در دست داشته باشد.

امروز در سیاست خارجی جهان، مفهومی با عنوان دقیق «دیپلماسی عمومی» مد نظر است که ناظر و متمرکز بر ظرفیت‌های اقناعی نهادهای مدنی و مردمی است. خیانت بزرگی که ترامپ و نتانیاهو انجام دادند و تمام معاهدات صلح خاورمیانه را نادیده گرفتند، با پاسخ متناسب رو به رو نشد، چرا که نتوانستند مردم ایران را با خود همراه کنند.

تحولات کیفی در دنیا با کرونا

معتمدی مهر در خصوص اینکه کرونا منجر به تغییر دید حاکمیت در مسائل سیاسی و اجتماعی خواهد شد بیان کرد: بحران کرونا می‌تواند منجر به یکسری تحولات کیفی در دنیا و ایران شود. اما روند مجموعه رویدادها و تصمیم‌سازی‌های سیاسی که در سال 98 در حوزه سیاست داخلی ایران اتفاق افتاد و در همین انتخابات مجلس نیز ما ورود یکسری از نیروهای مشخص به مجلس را مشاهده کردیم، نشان می‌دهد که طراحی‌های وسیع‌تر و برنامه بزرگتری در جهت یکدست‌سازی حاکمیت و گام‌های بعدی آن در راستای نفی مطلق ارکان جمهوریت و تغییرات کلان مدیریتی وجود دارد.

کرونا مسائل سیاسی را به حاشیه کشاند

او افزود: کرونا باعث باز شدن فضای سیاسی کشور نشد بلکه از آن جایی که ابعاد کرونا گسترده است مسائل سیاسی به حاشیه کشیده شده است و از اولویت دستور کار افکار عمومی خارج شده است. شرایط کلی ایران امروز به گونه‌ای است که اگر هر یک از جریان‌های سیاسی ایران روی کار بیایند بدون تکیه بر حقوق اساسی ملت و بدون مشارکت واقعی دیگر جریانات سیاسی قادر به حل مشکلات ایران و اداره حکومت نیستند.

این فعال سیاسی در پایان با یادآوری ظرفیت های بزرگ جامعه ایران، مطرح کرد: یکی از گروه‌های اجتماعی که در سال های اخیر زیر نقد اخلاقی قرار داشت، جامعه پزشکی ما بود. اما همین جامعه پزشکی در بحران کرونا ظرفیت اجتماعی و اخلاقی بزرگی از خود نشان دادند. این واقعیت نشان می‌دهد که در شرایط اجتماعی گوناگون می‌توان نتایج متفاوتی را انتظار داشت و نباید متصلب و لجوجانه داوری کرد. این ظرفیت و روحیه عظیم در تمام اقشار و اقوام ایرانی وجود دارد که در یک تحول اجتماعی می‌تواند نقش سازنده‌ای را ایفا کند.