نقدی کوتاه بر رویا پنداری وحی و قرآن

داود سلیمانی، قرآن پژوه و نماینده ی اسبق مجلس در یادداشتی در صفحه ی شخصی خود در نقدی کوتاه بر رویا پنداری وحی و قرآن که از سوی دکتر عبدالکریم سروش در روزهای اخیر در مناظره با عبدالعلی بازرگان مطرح شده، نوشت:

یکی از ممیزاتی که این نظریه برای خود دارد این است که، مشکلاتی را که مفسران برای درک برخی از آیات مشکل قرآن دارند حل می کند و آنان را به وادی توجیهات کلامی و ادبی که در فهم متن در تفسیرل ازم است، نمی کشاند. رویا دانستن وحی و قرآن موجب قابل فهم شدن آیاتی می شود نظیر آتش گرفتن دریاها و یا شجره ی زقوم و رووس شیاطین و یا شهاب سنگ هایی که به واسطه ی آن شیطان ها رانده می شوند.

به تعبیر بهتر، رویا دانستن وحی و قرآن موجب می شود که ما زبان قرآن را ساده تر بفهمیم زیرا اگر این اوصاف را در خواب ببینیم دیگر به دنبال توجیه زبان قرآن با رمز و کنایه نیستیم، دیگر به آرایه های ادبی نظیر مجاز و استعاره و کنایه و یا تقسیم سوره ها به مجمل و مبین و ناسخ و منسوخ و هر آنچه که مفسران برای توجیه این گونه آیات بر ساخته اند نیازمند نخواهیم بود.

تمام سخن رویا پنداری وحی در اینست که فهم از غوامض قرآنی با قرار گرفتن در این نظریه آسان و قابل فهم خواهد شد و دیگر اینگونه تصاویر که قرآن از بهشت و دوزخ و امثال آن ارائه می کند مانند سایر خواب هاست که نیازی به تفسیر ندارد و مفسر را به تکلف نمی اندازد.

اما در پاسخ باید گفت اگر چه این توجیه ساده می نماید و به گمان آقای سروش پرده از غوامض آیات قرآن بر می دارد اما به قول ایشان چون رویاست پس این بار نیاز به خواب گزار و تاویل و تعبیر دارد.

پس ما تازه اول راهیم. چون باید معبر قرآن، نیز سنجیده و بر اساس علم تعبیر خواب خواب ها را تعبیر کند. و از آنجا که خوابگزاران دارای اصول مشترکی نیستند، باید سال ها وقت بگذاریم تا این بار به جای اصول التفسیر، اصول التعبیر بنویسیم. یعنی فی الواقع ما کمکی به فهم قرآن نکرده ایم بلکه از چاله ی تفسیر و کنایه و مجاز و رمز گشایی تفسیری، به چاه تعبیر های متناقض خوابگزاران و سمبل ها و رمز ها و نمادهایی که لابد باید معرف حقیقت مراد و منظور ایات درآن رویا باشند، در افتاده ایم.

باید نیز برای حل دشواری تعبیر قران و تناقض در ادراکات و علوم و سمبل ها و رمزهای خوابگزاران جهت تعبیر خواب های پیامبر ص، دیگر بار به ملاک ها و میزان های این بار تعبیری و نه تفسیری دست یافت. می بینیم راهی که به نظر می رسید برای آسان کردن فهم قرآن پیشنهاد شده بود، خود گرفتار سختی راه شد.
… که عشق (ره)آسان نمود اول، ولی افتاد مشکل ها.

انتهای پیام