«آزارگران زنان فقط در خیابان نیستند»

لیلا مقیمی در سایت اصفهان زیبا نوشت: «آزارگران خیابانی همیشه در کمین نشسته‌اند تا به بهانه‌های مختلف دست به آزار زنان بزنند و آن‌ها را با فشارهای روحی و روانی بسیاری روبه‌رو کنند. اغراق نیست اگر بگوییم دست‌کم تمام زنان برای یک‌بار هم که شده تجربه آزار خیابانی را دارند و آن را پشت سر گذرانده‌اند.

پریا یکی از این زنان است؛ زن جوانی که حدودا 30 سال دارد و می‌گوید بارها مورد آزار و اذیت قرار گرفته است؛ به‌ویژه زمان‌هایی که خیابان‌های شهر خلوت است و رفت‌وآمدی در آن انجام نمی‌شود؛ حتی با وجود اینکه او حجاب دارد: «همین دو سه روز پیش بود که از اتوبوس پیاده شدم. تازه از سرکار برگشته و خیلی خسته بودم. داشتم پیاده به سمت خانه‌ام می‌رفتم که آقایی میان‌سال شروع کرد به دنبال من راه افتادن.

او الفاظ رکیکی را به کار می‌برد و همچنان دنبال من راه می‌رفت.» پریا هر چه قدم‌هایش را بیشتر می‌کرد، مرد بیشتر به او نزدیک می‌شد: «نفس‌هایم به شماره افتاده بود و جرئت اینکه سرم را بالا بیاورم نداشتم. سکوت کرده بودم و فقط به سمت خانه می‌دویدم.»

او می‌گوید حدود سه چهاردقیقه‌ای به همین منوال گذشت تا اینکه بالاخره توانست از دست آزارگر فرار کند و به داخل مغازه‌ای پناه ببرد: «خیلی می‌ترسیدم. تا ده دقیقه جرئت بیرون آمدن از مغازه را نداشتم. فکر می‌کردم او همچنان منتظر من ایستاده است. تا دو سه ساعت بعدازاین ماجرا نیز سردرد بسیار بدی گرفتم.» پریا می‌گوید که این اولین باری نیست که مورد آزار قرار گرفته، بلکه بارها این تجربه را از پشت سر گذرانده است.

اتفاقی مشابه برای همه زنان

پریا تنها زنی نیست که چنین اتفاقی برایش افتاده است. زهره نیز می‌گوید حتی در مکان‌های پرجمعیت مورد آزار قرار گرفته است: «یک‌بار منتظر تاکسی بودم که دو موتورسوار مزاحمم شدند. کنارم ایستادند و شروع به متلک‌پرانی کردند. دو سه‌دقیقه‌ای سکوت کردم و سرم را پایین نیاوردم؛ اما وقتی دیدم آن‌ها دست‌بردار نیستند شروع کردم به دادوفریاد کردن. موبایلم را هم از کیفم درآوردم و از پلاک موتور عکس گرفتم.

آن‌ها را تهدید کردم که ازشان عکس می‌گیرم و در فضای مجازی منتشر می‌کنم.» دادوفریادهای زهره کارش را کرد و باعث شد تا عابرانی که آنجا رفت‌وآمد می‌کردند او را از دست آزارگران نجات دهند: «قبلا در برابر این‌گونه آزارها سکوت می‌کردم؛ اما الان به‌هیچ‌عنوان ساکت نمی‌نشینم و تا جایی که شده سعی می‌کنم آن‌ها را از کارشان منصرف یا پشیمان کنم.»

سپیده هم که زنی حدود 36 ساله و متأهل است می‌گوید حتی روزهایی بوده که با فرزند کوچکش به خیابان رفته و مورد آزار قرار گرفته است: «بارها شده موتورسواران متلک انداخته‌اند؛ باوجوداینکه فرزندم کنارم ایستاده بوده است. این موضوع فشار روحی و روانی زیادی را به من تحمیل کرده است؛ چون برای فرزندم این کار گنگ و بی‌معنا بود.

حتی یک‌بار در اتوبوس واحد، مرد مسنی دست از سرم برنمی‌داشت و مدام متلک‌پرانی می‌کرد. هر چه از او فاصله می‌گرفتم، خودش را به من بیشتر نزدیک می‌کرد و حرف‌های نامربوط و پیشنهادی بی‌شرمانه به من می‌داد. خیلی لحظه بدی بود. مدام به این فکر می‌کردم که بقیه در مورد من چه فکری می‌کنند یا اینکه اگر همسرم چنین برخوردی را ببیند چه واکنشی نشان می‌دهد؟»

پای آزارگران به فضای مجازی نیز باز شده است

آزارگران فقط در خیابان نیستند بلکه پای آن‌ها این روزها به فضای مجازی نیز باز شده است. سعیده می‌گوید که دایرکت اینستاگرامش پر است از درخواست‌های دوستی و یا گرفتن شماره تلفن.»

او می‌گوید نمی‌داند باید چه کار کند: «قبلا دامنه آزارها به خیابان محدود می‌شد، اما حالا پای آن به فضای مجازی نیز باز شده است.» آزارهای خیابانی فشارهای زیادی را به زنان تحمیل می‌کند. نتایج پژوهشی تحت‌عنوان «تبیین جامعه‌شناختی عوامل مؤثر بر مزاحمت‌های خیابانی» نشان می‌دهد مزاحمت‌های خیابانی‌ نوعی خشونت علیه زنان است که بیشتر از سوی مردان و به‌صورت کلامی، فیزیکی، بصری و تعقیبی در خیابان‎ها یا در مکان‎های عمومی نسبت‌به زنان اعمال می‎شود‌ و پیامدهای منفی ازجمله تخریب هویت جنسی، احساس شرم و بی‌ارزشی، سلب‌شدن امنیت فردی، خدشه به حیثیت و منزلت انسانی، بدبینی به جنس مخالف، ایجاد تنش در درون خانواده، آشفتگی در روابط اجتماعی، ترویج فساد اخلاقی و… را برای زنان قربانی به وجود می‎آورد؛ بنابراین باید در جوامعی که این‌چنین مزاحم زنان‌ و باعث دور‌شدن آن‌ها از اجتماع می‌شوند، راهکارهایی را اندیشید تا این قشر مهم و حساس آسیب نبینند.

مجتبی ناجی، روان‌شناس در گفت‌وگو با «اصفهان‌زیبا» با بیان اینکه آزارهای خیابانی منجر به ایجاد احساس ناامنی در قربانیان می‌شود، می‌گوید: افراد وقتی می‌بینند حریم شخصی و شخصیت آن‌ها مورد تعرض قرار گرفته، دچار سوءظن و بدبینی و بدگمانی می‌شوند و این احساس منفی می‌تواند به آحاد جامعه تسری یابد.

به گفته او، آزارهای خیابانی می‌توانند در درازمدت زندگی فرد را تحت‌تأثیر قرار دهند و تصمیم‌گیری‌های اجتماعی و فردی مهم مثل ازدواج یا انتخاب شغل و… را مختل کنند؛ ضمن اینکه تحقیقات نشان می‌دهد آزارهای جسمی پیامدهای ماندگارتری دارند. حتی افرادی که مورد آزار و اذیت جسمی قرار می‌گیرند ممکن است دچار استرس پس از سانحه شوند و نیاز به درمان داشته باشند.

او در رابطه با نحوه مواجهه با آزارگران می‌گوید: این مسئله بسته به شخصیت افراد دارد؛ برای مثال، کسانی که شخصیت جرئت‌مندانه دارند، حتما باید به این مسئله واکنش نشان دهند؛ البته به‌گونه‌ای که نه به خودشان آسیب برسد و نه به دیگران. در غیر این صورت، بهتر است افراد اصلا وارد بحث و مشاجره نشوند و در زمین آن‌ها بازی نکنند.

به نظر می رسد باید راهکارهای دقیق و قانونی برای کاهش امکان آزار و اذیت بانوان در فضاهای عمومی تدوین شود، راهکارهایی که می تواند به بهبود عفت و حیا در فضای عمومی جامعه کمک کند.»

انتهای پیام