وضعیت بحرانی آب در کرمان
روزنامه کرمان امروز نوشت: «مدیرعامل شرکت آب منطقهای کرمان از کاهش میانگین ذخیره سدهای استان به ۱۷ درصد خبر داد. با اعلام کاهش بارندگی به کمتر از ۸۵ میلیمتر، استان کمبارشترین دوره ۵۰ سال اخیر را سپری میکند. هشدار داده شد که حفر بیش از ۷۰ درصد چاههای مجاز و غیرمجاز در جنوب کرمان، فشار مضاعفی بر سفرههای آب زیرزمینی وارد کرده و بحران آب در این منطقه را تشدید کرده است و…
در قلب کویری ایران، استان کرمان با چالشی عمیق و حیاتی دست و پنجه نرم میکند؛ بحران آب. هشدارهای دیرهنگام مدیران ارشد آب استان، همچون زنگ خطری است که از پشت لایههای غبار خشکسالی به گوش میرسد. اعلام میانگین ۱۷ درصدی ذخیره سدهای کرمان توسط حمید علیدادی سلیمانی، مدیرعامل شرکت آب منطقهای، تنها نوک کوه یخی از یک فاجعه زیستمحیطی و اجتماعی است که جنوب این استان را به شدت تهدید میکند. این بحران دارای ابعاد پیچیدهای است که هم منابع آب سطحی و هم منابع آب زیرزمینی را در برگرفته است.
استان کرمان در حال تجربه یکی از کمبارشترین دورههای ۵۰ سال اخیر خود است، به طوری که میزان بارندگی در سال آبی گذشته به کمتر از ۸۵ میلیمتر رسیده است. این کاهش بیسابقه نزولات آسمانی، رودخانهها و مخازن سدها را به شدت تحت تأثیر قرار داده و وضعیتی را ایجاد کرده که میانگین ذخیره سدهای استان به حدود ۱۷ درصد کاهش یافته است. در این میان، تنها سد جیرفت با ۲۳ درصد ظرفیت، وضعیت نسبتاً بهتری دارد، اما همین رقم نیز در مقایسه با ظرفیت اسمی سد، ناامیدکننده است. این ارقام به وضوح نشان میدهد که استان از مرحله “تنش آبی” گذشته و اکنون در مرحله “بحران آبی” تمام عیار قرار دارد.
اما فاجعه اصلی، آنچه که در زیر پای مردم جنوب کرمان در حال رخ دادن است، بحران آبهای زیرزمینی است. مدیرعامل شرکت آب منطقهای با ابراز نگرانی عمیق از وجود چاههای مجاز و غیرمجاز، اعلام کرده که بیش از ۷۰ درصد این چاهها در جنوب استان حفر شدهاند. این حجم از برداشت، همانند سرنگی است که مستقیماً به رگ حیات این منطقه — سفرههای آب زیرزمینی — تزریق شده و آن را به سوی مرگ تدریجی میبرد. افت شدید سطح آبهای زیرزمینی نه تنها امکان احیای این منابع را در کوتاهمدت غیرممکن میسازد، بلکه پیامدهای ویرانگری چون فرونشست زمین، شور شدن آبهای باقیمانده و نابودی کامل کشاورزی را به دنبال خواهد داشت.
این بحران یکشبه ایجاد نشده است. ریشههای آن را باید در دههها کشاورزی ناپایدار، توسعه بدون برنامه و فقدان نظارت قوی جستجو کرد. کشاورزی در منطقهای با اقلیم خشک، بدون در نظر گرفتن ظرفیت واقعی منابع آبی و با تکیه بر الگوهای کشت پرآببر، فشار غیرقابل تحملی را بر آب وارد کرده است. از سوی دیگر، حفر چاههای غیرمجاز و بیرویه، که کنترل و مدیریت آنها اکنون بسیار دشوار شده، همچون زخمی باز بر پیکره آبهای زیرزمینی عمل میکند. تغییر اقلیم و کاهش بارندگی نیز به عنوان عاملی تشدیدکننده، بر دامنه این بحران افزوده است.
اکنون پرسش اساسی این است؛ راه برونرفت از این بحران چیست؟ هشدار مدیرعامل شرکت آب منطقهای زمانی میتواند مؤثر واقع شود که به یک عزم ملی و استانی برای عمل تبدیل شود. نخستین و فوریترین اقدام، مدیریت صحیح مصرف و بهینهسازی الگوی کشت در بخش کشاورزی است. معرفی و ترویج کشت محصولات کمآببر و سازگار با اقلیم منطقه، همراه با نوسازی و تجهیز سیستمهای آبیاری، امری اجتنابناپذیر است. در گام بعدی، برخورد قاطع و قانونی با چاههای غیرمجاز و نظارت شدید بر برداشت از چاههای مجاز ضروری به نظر میرسد.
این اقدام اگرچه ممکن است در کوتاهمدت با مقاومتهایی روبرو شود، اما برای نجات سرمایههای طبیعی آیندگان، چارهای جز این نیست. در کنار این اقدامات، اجرای پروژههای آبخوانداری و پخش سیلاب میتواند به احیای تدریجی سفرههای زیرزمینی کمک کند. سرانجام، این بحران را نمیتوان بدون مشارکت و همکاری مردم حل کرد. آگاهیبخشی عمومی درباره شدت بحران و لزوم تغییر سبک زندگی و مصرف آب، باید در صدر برنامههای مسئولان قرار گیرد.
بحران آب در جنوب کرمان تنها یک مشکل زیستمحیطی نیست؛ این یک تهدید امنیتی، اجتماعی و اقتصادی است که اگر به درستی مدیریت نشود، میتواند منجر به مهاجرتهای اجباری، نابودی معیشت هزاران خانوار و تشدید تنشهای اجتماعی شود. انتصاب سرپرست جدید مدیریت منابع آب جیرفت، فرصتی است برای آغاز یک حرکت نوین و جهادی در مقابله با این بحران. باید امیدوار بود که هشدارهای امروز، به اقدامات عملی فردا تبدیل شود، پیش از آنکه فرصت جبران برای همیشه از دست برود.»
انتهای پیام
