خشونت عريان و قربانيانش

«جواد طوسی»، در روزنامه شرق نوشت: در جامعه‌ای که اجرای فیزیکی خشونت از استثنا پا فراتر گذاشته و نمونه‌های متفاوت و درعین‌حال هولناکش را در صفحات اول و حوادث روزنامه‌ها می‌خوانیم، تا چه حد در حوزه‌های رسانه‌ای و نمایشی می‌توان به تحلیل و آسیب‌شناسی خشونت پرداخت؟ دو نمونه پرسروصدای اخیرش آزار جنسی و قتل فجیع آتنا هفت‌ساله در پارس‌آباد مغان و مضروب‌شدن یک روحانی و مأمور نیروی انتظامی با چاقو و کشته‌شدن فرد ضارب با تیراندازی مأموران در ایستگاه مترو شهرری بود. در شرایطی که توسل به خشونت از پیدایش آفرینش و داستان‌ هابیل و قابیل تاکنون وجود داشته و نشانه‌های عینی‌اش را در جنگ‌ها و قدرت‌نمایی‌های سیاسی و قومی و عشیره‌ای و عصبیت‌های فردی و روابط نامتعادل غریزی و اختلالات روحی و روانی آدم‌ها می‌بینیم. سینما به عنوان یک رسانه وسیع ارتباطی همواره نقشی بسزا در ثبت و نمایش این واقعیات و تمایلات بیمارگونه داشته است. حال این سؤال مطرح می‌شود که نگاه محتاطانه اخلاقی به این خصیصه‌ پایان‌ناپذیر بشری و پرهیز از نمایش آن یک امر ضروری است یا برعکس (به‌ویژه در جوامعی که به جهات گوناگون در کانون خشونت قرار گرفته‌اند) داریم صورت‌مسئله را پاک می‌کنیم؟ البته پرداختن به خشونت در سینما شیوه‌ها و علل‌ و انگیزه‌های گوناگون داشته و دارد. مثلا در ژانر «وحشت»، استفاده از خشونت بخشی از قواعد بازی است. این حجم انبوه تولیدات «زامبی» در سینمای آمریکا در سالیان اخیر، بیانگر این واقعیت است که تماشاگران علاقه‌مند این فیلم‌ها با خون و خشونت تفریح می‌کنند و شکلی متفاوت از فانتزی را مورد تأیید قرار می‌دهند. اما نوع برخورد با خشونت در واقعیت جاریِ جوامع ملتهب و درگیر با تنش‌های روانی و فقر فرهنگی، شیوه‌های نمایشی و کاربردی متفاوت دارد. ثبت و ضبط پژوهشی و آموزشی این‌گونه پرخاشگری‌ها و عصبیت‌ها و رفتار نامتعادل آنی و انحرافات جنسی، یکی از وظایف اصلی مبحث «جرم‌شناسی» است. با این منابع تصویری و آرشیوی می‌توان به روان‌شناسی بالینی افراد بزهکار پرداخت و از طریق آن، علل و ریشه‌های ارتکاب جرم و جنایت را مورد بررسی همه‌جانبه قرار داد و درصدد رفع معضلات و ناهنجاری‌های مرتبط با آن (اعم از فقر فرهنگی و اقتصادی، کمبودها و اختلالات شخصیتی، ضربات روحی و روانی واردشده به مجرمان در مقاطع حساس سنی، بی‌هویتی و بحران در ساختار خانواده، تبعیض‌ها و تضادهای فردی و اجتماعی و…) برآمد. متأسفانه تجربه‌های سال‌های دور و نزدیک در نحوه رسیدگی به پرونده‌های جنایی نشان می‌دهد که سیستم قضائی به راحتی این سوژه‌ها و موقعیت‌های به‌دست‌آمده را از دست می‌دهد و به جای برخورد تخصصی و سازماندهی‌شده با آنها با حضور جرم‌شناسان، روان‌شناسان، قضات و وکلای مجرب در این حوزه (در قالبی مستندگونه) که حداقل بتواند در آرشیو آن مجموعه نگهداری شود، هرچه‌سریع‌تر می‌خواهد برای خواباندن غائله و فروکش‌کردن تب تند جامعه از شر این پرونده‌ها و مجرمانش راحت شود و تنها چاره‌ را در رسیدگی خارج از نوبت و اجرای سریع حکم اعدام و قصاص در ملأعام می‌بیند.

انتهای پیام