ظریف: برجام گچ را از پای ایران باز کرد

محمد جواد ظریف در اولین گفت‌وگویش در دولت دوازدهم با ایسنا حفظ برجام و مدیریت اجرای‌ آن در داخل و عرصه بین‌الملل را در چارچوب مهم‌ترین برنامه‌های وزارت خانه متبوعش برشمرد و گفت: ما نیازمند برخوردی هوشمندانه در برخورد با اقدامات عهدشکنانه آمریکا هستیم.

او گفت که برجام گچ را از پای شکسته ایران در برخورد با تحریم‌های ناعادلانه و غیرقانونی آمریکا، اروپا و سازمان ملل باز کرد و اگر ایران بخواد بعد از این قهرمان دو میدانی در اقتصاد و تعاملات مالی و بانکی‌اش شود به عوامل بسیار دیگری بستگی دارد.

ظریف که در نخستین روزهای کاری خود تغییرات ساختاری، محتوایی و شکلی مهمی را در این وزارت‌خانه کلید زده است، تشکیل “معاونت اقتصادی” در وزارت خارجه را متاثر از برجام دانست و گفت که “برجام تشکیل معاونت اقتصادی را معنا داد.”

در عین حال او تاکید کرد که نه برجام و نه تشکیل معاونت اقتصادی قرار نیست اقتصاد ایران را سامان دهند بلکه تنها موانع را از پای آن برداشته است.

اما شروع به کار ظریف در دولت دوازدهم مصادف شده است با جدیدترین اقدام آمریکا که این بار آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را هدف قرار داده است.

سفر نماینده آمریکا در سازمان ملل به وین که در ماه‌های گذشته تندترین اظهارات و موضع‌گیری‌ها علیه ایران و برجام را در مجامع مختلف بین‌المللی داشته است از یکی دو هفته قبل از انجام آن و بعد از آن در رسانه‌های گروهی مختلف بین‌المللی و ایران بازتاب داشت.

آمریکا بعد از این‌که برای دومین بار پایبندی ایران به برجام را مجبور شد به گفته رسانه‌های این کشور با “اکراه” اعلام کند، خیز بلندی به سوی تحت فشار قرار دادن آژانس به عنوان تنها مرجع اعلام پایبندی ایران به برجام برداشته است.

آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تا کنون در شش گزارشی که درباره اجرای برجام در ایران منتشر کرده است بر پایبندی ایران به طور کامل به برجام تاکید داشته و اقدامات ایران در این راستا را مورد تایید قرار داده است.

ظریف با اشاره به سفر نماینده دائم آمریکا در سازمان ملل به وین و اهدافی که برای این سفر اعلام شده است با تاکید بر این‌که “اهداف و نتایج اعلام شده برای سفر نماینده آمریکا در سازمان ملل به وین با مفاد مختلف برجام و قطعنامه 2231 شورای امنیت در خصوص نقش آژانس و ضرورت صیانت از استقلال آن و حفاظت از اطلاعات حساسی که در معرض اطلاع آژانس قرار می‌گیرد، در تعارض است گفت: آژانس اجازه ندهد استقلال و موقعیتش در رابطه با برجام در صحنه بین‌الملل زیر سوال برود.

برجام به تشکیل معاونت اقتصادی معنا داد

ظریف در گفت‌وگو با ایسنا در پاسخ به این پرسش که برجام تا چه اندازه در شکل‌گیری ساختار جدید وزارت خارجه به ویژه تشکیل معاونت اقتصادی با توجه به گشایش‌های اقتصادی به دست آمده، موثر بوده است و چه فرصت‌هایی امروز در اختیار وزارت خارجه است که چنین ابتکار عملی را در پیش گرفت؟ گفت: کاری که برجام کرد، این بود که به شکل‌گیری معاونت اقتصادی در وزارت خارجه معنا داد. برجام موانعی که بر سر راه روابط اقتصادی وجود داشت، مرتفع کرد و حالا وقتش است که از این فضای موجود استفاده شود. این در حالی است که قبل از برجام این وضع نبود و به شکل دیگری از کار نیاز بود.

وی گفت: ما همچنان معتقدیم مهم‌ترین عامل برای پیشرفت اقتصادی تمرکز بر اهداف اقتصاد مقاومتی است. در عین حال اقتصاد مقاومتی و برجام قطعات یک پازل هستند.

ظریف گفت: اگر بخواهیم برجام را حفظ کنیم نیاز داریم تا روابط اقتصادی بین ایران و سایر کشورها را تقویت کنیم چراکه این روند باعث می‌شود مردم اطمینان یابند که از منافع برجام منتفع می‌شوند.

وزیر امور خارجه کشورمان با بیان این‌که برجام برای ما هم فرصت ایجاد کرده است و هم نیاز به کار جدی اقتصادی، ادامه داد: باید ارتباطات گسترده‌ای به لحاظ اقتصادی و تجاری در سطح بین‌الملل ایجاد شود به نحوی که ایران جزو زنجیره ارزش جهانی قرار گیرد و حذف آن از این زنجیره از طریق تحریم به ضرر همه باشد. متاسفانه در گذشته با اعمال تحریم به راحتی توانستند برای ایران جایگزین پیدا کنند. با وجود پیش‌بینی‌های دولت قبل (دولت دهم) آنها توانستند در بحث انرژی ایران را حذف کنند و قیمت نفت به جای این‌که با حذف ایران بالا رود، پایین آمد و از 109 دلار به 107 دلار رسید. این به این دلیل بود که دیگران جایگزین ایران در بازار شدند.

رئیس دستگاه دیپلماسی در پاسخ به این پرسش که در روند مذاکرات هسته‌ای و پس از توافق توقعات و انتظارات از برجام بیش از حد معمول و واقعی‌اش بالا رفت و امروز با ادامه فعالیت شما در وزارت خارجه و تشکیل معاونت اقتصادی این تصور ممکن است برای برخی ایجاد شود که قرار است در حوزه تعاملات اقتصادی و سیاسی اتفاق بزرگی بیفتد و شق‌القمر شود. تا چه اندازه تحولات جدید در وزارت خارجه از چنین ظرفیتی اساسا برخوردار است؟ گفت: از بنده هیچ‌ وقت قبل و بعد از برجام جز این‌که گفته‌ام «برجام در پی حذف موانع اقتصادی است» جایی حرفی نشنیده‌اید و در این‌باره مثالی را بارها گفته‌ام. فردی پایش شکسته بود، رفت پیش دکتر. به دکتر گفت بعد از این‌که گچ پایم را باز کردم می‌توانم فوتبال بازی کنم، دکتر گفت بله می‌توانید. سپس آن فرد گفت، ولی من که فوتبال بلد نیستم.

برجام گچ را از پای ایران باز کرد

ظریف با تاکید بر این‌که “برجام گچ را از پای ایران باز کرد” افزود: این‌که بتوانیم پس از باز کردن گچ از پا، قهرمان دو میدانی شویم به خیلی از عوامل دیگر نیاز دارد. البته دستاوردهای برجام هم کم نبوده است؛ میزان سرمایه‌گذاری و ورود منابع مالی به کشور حتی با زمان قبل از تحریم‌ها قابل مقایسه نیست و شرایط جدیدی ایجاد شده است.

وزیر امور خارجه کشورمان خاطرنشان کرد: به خاطر مخالفت‌های داخلی از همان ماه ابتدای اجرایی شدن برجام به ویژه منتقدان توقع شق‌القمر از برجام داشتند که بخشی از این توقعات سیاسی بود، البته در همان زمان با بدعهدی‌های آمریکا نیز مواجه بودیم.

وی با ابراز خوشنودی از روند اجرای برجام تصریح کرد: با وجود این‌که در یکی دو ماه گذشته در اوج لفاظی‌های آمریکا علیه برجام و ایران بودیم، هم‌زمان نیز شاهد اوج سرمایه‌گذاری‌ها در ایران بودیم. موانع فاینانس و تامین منابع مالی برداشته شده و سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در بحث توتال و رنو نیز انجام شده است.

ظریف گفت: معتقدم صبر، مقاومت و استقامت مردم ایران و مسوولان وزارت خارجه و سایر دستگاه‌ها در یک سال گذشته به بار نشسته است و الان می‌توانیم از مواهب باز شدن راه بهره‌مند شویم. ما اکنون در شرایط خوبی هستیم و انشاءلله نتایج بهتری را در آینده شاهد خواهیم بود.

نه برجام، نه معاونت اقتصادی قرار نبود به ما فوتبال یاد دهند

رییس دستگاه دیپلماسی تاکید کرد: نه برجام قرار بود به ما فوتبال یاد بدهد، نه معاونت اقتصادی. همه این‌ها قرار است زمینه آن را فراهم کنند که فوتبالیست‌های ما بهتر بازی کنند. بخش خصوصی ایران که بسیار توانمند است از جمله در حوزه صادرات خدمات فنی و مهندسی و علوم و فن‌آوری‌های نو امکان حضور و بروز جدی در عرصه بین‌الملل دارند و باید کمک کنیم تا در این حوزه‌ها اطلاعات و فضای لازم در اختیارشان قرار گیرد. در عین حال باید از رقابت‌های غیرسازنده بخش‌های خصوصی داخلی‌مان در کشورها و بازارهای خارجی شویم.

آمریکا دیگر برای متحدان قدیمی‌اش، قابل اعتماد نیست

وزیر امور خارجه کشورمان در پاسخ به این پرسش که تهدید ترامپ به خروج از برجام که در هفته‌های اخیر رنگ و بوی جدی‌تری به خود گرفته است را تا چه اندازه واقعی می‌دانید. فکر می‌کنید ترامپ از برجام در یکی دو ماه آینده خارج خواهد شد؟ گفت: نمی‌توان در این‌باره پیش‌بینی داشت، چراکه یکی از مبانی رفتار سیاسی ترامپ غیر قابل پیش‌بینی بودن اوست؛ البته شاید این رفتارش به عمد باشد و می‌خواهد غیر قابل پیش‌بینی به نظر آید. در دوران مبارزات انتخاباتی‌اش هم بر این مساله تاکید می‌کرد نباید قابل پیش‌بینی باشیم و از این زاویه به دولت اوباما انتقاداتی را وارد می‌کرد. از این رو تلاش ترامپ برای این‌که می‌خواهد قابل پیش‌بینی نباشد، قابل پیش‌بینی است و به نظر این مساله نقطه برجسته‌ای برای اوست.

ظریف ادامه داد: البته فکر می‌کنم کم کم نخبگان سیاسی آمریکا به این نتیجه رسیده‌اند که نمی‌توانند با جهان این‌گونه تعامل کنند که دنیا نسبت به رفتار ایالات متحده همواره در اضطراب باشد. این روند باعث می‌شود دنیا یاد بگیرد نقش و میزان وابستگی‌اش به ایالات متحده را کم کند. امروز متحدان قدیمی آمریکا در اظهارات علنی اعلام می‌کنند که آمریکا متحد قابل اعتماد برایشان نیست و این هزینه سنگینی برای ایالات متحده دارد.

انتخاب‌های آمریکا برای فشار بر ایران بسیار محدود شده است

وی اضافه کرد: در گذشته آمریکا تحریم‌های غیرقانونی و ظالمانه علیه ایران تصویب و اعمال می‌کرد که با وجود ضرر و زیانی که این تحریم‌ها برای اروپایی‌ها داشت، آنها با تصمیم و سیاست‌های آمریکا علیه ایران همراهی می‌کردند اما امروز به طور علنی و در عمل با این روند مخالفت می‌کنند و این یک تحول بنیادین است که به خاطر برجام شاهد آن هستیم. از طرفی آمریکا در حوزه‌های اقتصادی و تجاری که مدعی است توانمندی زیادی در عرصه جهانی به دلیل علاقه سایر کشورها به بازارهای آمریکا، دارد در رابطه با ایران بسیار محدود شده است و این هم از مزایای برجام است که انتخاب‌های آمریکا برای فشار بر ایران را بسیار محدود کرده است.

انتخاب‌های ما محدود به برجام نیست

رییس دستگاه دیپلماسی با اشاره به اقدامات و فرصت‌هایی متقابلی که در اختیار ایران در واکنش به بدعهدهی‌های آمریکا وجود دارد گفت: سیاست هوشمندانه ما باید این باشد که در حرف و عمل نشان دهیم، انتخاب‌های ما محدود به برجام نیست و برجام تنها انتخاب ما نیست. ما انتخاب‌های دیگری هم داریم. ما این مساله را در خود برجام هم دیده‌ایم، این طور نیست تازه
به این صرافت افتاده باشیم که نیاز است انتخاب‌های دیگری هم به جز برجام داشته باشیم. بر اساس دستور مقام معظم رهبری در چارچوب نامه 9 ماده‌ای، مصوبه مجلس شورای اسلامی که هم‌زمان با تصویب برجام اعلام شد و نیز در متن برجام این انتخاب‌ها دیده شده است. از این رو باید بگویم که ما از ابتدا با چشم باز نگاه کردیم و این امکانات را در خود برجام دیدیم تا زندانی رفتارهای آمریکا در آینده نباشیم.

ظریف در ادامه با اشاره به اظهارات نماینده دائم آمریکا در سازمان ملل متحد و پیش از آن برخی سناتورهای آمریکایی مبنی بر اینکه “برجام ساز و کاری ایجاد کرد که انتخاب آمریکا برای اعمال فشار اقتصادی به ایران بسیار بسیار محدود شده است” خاطرنشان کرد: با توجه به این اظهارات همه باید بدانیم که انتخاب‌های آنها (آمریکایی‌ها) بی‌نهایت نیست و انتخاب‌های ایران هم محدود نیست.

وی افزود: باید در مقابله با اقدامات خصمانه و عهد شکنانه احتمالی و بعدی آمریکا مانع از آن شویم که آمریکا کاری کند برجام با هزینه ایران ادامه یابد یا آن را با هزینه ایران به هم زند. اگر با هزینه ما برجام ادامه یابد، یعنی بدون این‌که از منافع و مواهب برجام بهره‌مند شویم اجرای آن ادامه یابد و اگر با هزینه ما برجام را بر هم زنند، به این معناست که دوباره علیه ایران در جامعه بین‌الملل اجماع ایجاد خواهند کرد.

وزیر امور خارجه تصریح کرد: ما نیازمند برخوردی هوشمندانه در برخورد با اقدامات عهدشکنانه آمریکا هستیم. ابتدا باید اقدامات آمریکا را به خوبی و دقت رصد کنیم و در برابر اقدامات آنها واکنش متناسب نشان دهیم، بدون این‌که در زمین آنها بازی کرده باشیم. هم‌چنین باید موارد و اقدامات خلاف آمریکا را در کمیسیون مشترک برجام ثبت کنیم که تا کنون این کار با دقت و جدیت انجام گرفته است. اگر به همین شکل پیش رویم انتخاب‌های آمریکا در تقابل با برجام و ایران محدود خواهد بود.

وی در پاسخ به این‌که اگر آمریکا یک جانبه از برجام خارج شود واکنش ما چه خواهد بود؟ گفت: اگر آمریکا به سمت خروج یک طرفه از برجام پیش رود خود را در مقابل جامعه جهانی قرار داده است، در حالی که همه ساختارهای نهادینه آمریکا به دولت کنونی نصیحت می‌کنند، اگر یک جانبه برجام را لغو کند، حتما هزینه‌اش برای آمریکا “انزوا” خواهد بود.

آمریکا هیچ‌گاه نمی‌تواند مدعی نقض برجام از سوی ایران شود

ظریف تاکید کرد: آمریکا هیچ گاه نمی‌تواند مدعی شود که ایران نقض برجام کرده است و این همان سیاست هوشمندانه ایران است که ضمن حفظ همه انتخاب‌هایش در پیش گرفت. همان‌طور که رییس‌جمهور در مجلس شورای اسلامی مطرح کردند، انتخاب‌های ما آن‌قدر زیاد است که در فرصت بسیار اندکی می‌توانیم به شرایط بهتر از قبل در حوزه فن‌آوری برگردیم. اما این ترجیح ما نیست در عین حال که انتخاب این گزینه برای ایران محفوظ است و وجود دارد.

وی گفت: از نظر ما برجام یک بازی برد ـ باخت نبود بلکه یک معامله بود که بین خواسته ما و طرف مقابل توازن ایجاد کرد و معتقدیم می‌تواند به همین شکل ادامه یابد. آمریکا انتخاب بهتری در برابر اجرای برجام ندارد رییس دستگاه دیپلماسی کشور خاطرنشان کرد: آمریکایی‌ها باید بدانند که انتخاب بهتری در برابر اجرای برجام ندارند. خروج از برجام انتخاب‌های بدتری را پیش پایشان می‌گذارد. اروپایی‌ها اعلام کرده‌اند “با آمریکا یا بدون آمریکا به برجام پایبند می‌مانند” ظریف در ادامه در پاسخ به این پرسش که در صحبت هایتان در تلویزیون اظهار کردید، اطمینان دارید اروپایی‌ها با آمریکا یا بدون آمریکا به برجام پایبند خواهند ماند، این سخن شما برچه اساسی است؟ با تاکید بر ای‌که “اروپایی‌ها این طور اعلام کردند و تا کنون هم این طور عمل کرده‌اند” افزود: البته این تصمیم سیاسی اروپا است که در جهت منافعش است؛ تصمیمی که تاثیر قابل توجهی در موقعیت و جایگاه اتحادیه اروپا و پیگیری منافعش دارد.

همیشه احتمال برگزاری نشست در سطح وزیران خارجه وجود دارد

ایران تا کنون درخواستی برای نشست وزیران خارجه ایران و 1+5 نداشته است
وزیر امور خارجه کشورمان در پاسخ به این‌که احتمال برگزاری نشست وزیران خارجه ایران و 1+5 در حاشیه نشست مجمع عمومی سالانه سازمان ملل که اواخر شهریور و اوایل مهرماه در نیویورک برگزار می‌شود، وجود دارد؟ گفت: همیشه احتمال برگزاری نشست در سطح وزیران خارجه وجود دارد. البته این مساله به تصمیم و توافق در کمیسیون مشترک برجام در سطح مدیران سیاسی و معاونان وزیران خارجه دو طرف باز می‌گردد، باید دید تا زمان مجمع عمومی سازمان ملل متحد شرایط چگونه پیش خواهد رفت و برگزاری چنین نشستی مفید است یا خیر.

وی در پاسخ به این پرسش که ایران درخواستی برای برگزاری این نشست به واسطه اعتراض و رسیدگی به بدعهدی‌های آمریکا نداشته است؟ اظهار کرد: فعلا درخواستی در این زمینه داشتیم.

آژانس اجازه نخواهد داد استقلال و موقعیتش در رابطه با برجام زیر سوال رود

ظریف در ادامه درباره سفر نیکی هیلی نماینده دائم آمریکا در سازمان ملل به وین و برخی نگرانی‌ها نسبت به اعمال فشار و فضا سازی علیه ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با تاکید بر این‌که “هرگونه اقدامی از سوی ایالات متحده برای اعمال فشار به آژانس نقض برجام و نقض استقلال آژانس است” تصریح کرد: ما اطمینان داریم آژانس با علم به مقرراتی که به طور کلی
بر رفتار آژانس به عنوان یک نهاد فنی بین‌المللی حاکم است و با توجه به مفاد برجام و روش‌هایی که برای نحوه نظارت بر پایبندی ایران در چارچوب برجام و کمیسیون مشترک برجام مشخص شده است، حتما اجازه نخواهد داد با این اقدام سفیر آمریکا استقلال و موقعیتش در صحنه بین‌المللی و در رابطه با اجرای برجام زیر سوال برود.

وزیر امور خارجه کشورمان هم‌چنین در هفته جاری در واکنش به سفر هیلی به وین در نامه‌ای که به طور مشترک خطاب به آمانو و موگرینی نوشت، اهداف و نتایج اعلام شده برای سفر نماینده آمریکا در سازمان ملل به وین را با مفاد مختلف برجام و قطعنامه 2231 شورای امنیت در خصوص نقش آژانس و ضرورت صیانت از استقلال آن و حفاظت از اطلاعات حساسی که در معرض اطلاع آژانس قرار می گیرد، در تعارض دانست.

هم‌چنین نمایندگی دائم کشورمان در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی عصر پنج‌شنبه در واکنش به بیانیه نمایندگی دائم آمریکا درباره سفر نیکی هیلی به وین و دیدار با مسوولان آژانس نسبت به عواقب مخرب هر گونه فشار غیرقانونی به آژانس در اجرای وظایف خود هشدار داد.

در این بیانیه‌ تاکید شده است که جمهوری اسلامی ایران کاملا به وظایف و مسوولیت‌های خود در ان پی تی، موافقتنامه پادمان، برجام و پروتکل الحاقی آشنا است و به این مسوولیت‌ها پایبند بوده و خواهد بود، اما هرگز اجازه سوءاستفاده از این قوانین را برای اغراض سیاسی بیمارگونه یک کشور خاص نخواهد داد. در عین حال ضروری است برای تدوام برجام همه اطراف به تعهدات خود پایبند باشند.

بیانیه نمایندگی کشورمان در وین هم‌چنین اظهار داشته است: ادعای دولت آمریکا مبنی بر این‌که “گزارش‌های آژانس به اندازه میزان دسترسی که ایران به بازرسان می دهد معتبر خواهد بود”، ادعایی عجیب و سخنی کاملا اشتباه است که در حقیقت به طور کامل اعتبار آژانس و گزارش‌های آن را نه تنها در مورد ایران که در مورد همه کشورها زیر سوال می‌برد. چنین ادعایی به معنای غیرقابل اعتماد بودن آژانس و گزارش‌های آن است و به نظر می‌رسد تنها در اثر کم اطلاعی و بی تجربگی تیم سیاسی جدید در آمریکا اظهار شده باشد.

نمایندگی کشورمان هم‌چنین در پاسخ به این سخنان که نگرانی‌های آمریکا هنوز ادامه دارد، اعلام کرد: نگرانی آمریکا از به اصطلاح عدم اجرای تعهدات ایران در چارچوب برجام در حالی که گزارشات متعدد آژانس حکایت از پایبندی کامل ایران به تعهدات برجامی خود دارد، حکایت از سیاست شکست خورده آمریکا در ترویج ایران هراسی است.

در پایان بیانیه نمایندگی جمهوری اسلامی ایران در وین ضمن ابراز خرسندی از گزارش‌های آژانس در خصوص اجرای تعهدات ایران در برجام، که همگی آنها دلالت بر پایبدی کامل ایران به این توافق دارد، تاکید شده است که جمهوری اسلامی ایران انتظار دارد مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و بازرسین و متخصصان آن هم‌چنان با امانتداری و حرفه‌ای گری کامل به اجرای وظائف و ماموریت‌های خود در قبال برجام ادامه دهند.

انتهای پیام