موافقان و مخالفان «دختران خیابان انقلاب» چه می‌گویند؟
نام خیابان انقلاب این روزها بیشتر از قبل به گوش می‌خورد؛ نامی که عجین شده با اعتراض و مطالبه‌گری‌هایی که در روزهای اخیر حتی به خشونت هم کشیده شده و به این اعتراض‌ها، اعتراض می‌شود.
فهیمه حسن‌میری در خبرآنلاین نوشت: وقتی اولین بار زنی بر ارتفاع پست برق در مقابل یك شیرینی‌فروشی در خیابان انقلاب ایستاد و روسری‌اش را به نشانه اعتراض به حجاب اجباری بر دست گرفت و البته بازداشت شد، شاید كسی فكر نمی‌كرد این رویه ادامه داشته باشد و به موضوعی به نام «دختران خیابان انقلاب» تبدیل شود. اما اینطور شد. افراد دیگری هم با علم به بازداشت و برخورد پلیس، روی همان سكو ایستادند و حتی این شیوه اعتراض به محله‌ها و شهرهای دیگری هم كشیده شد.
این رویه، با وجود تعیین وثیقه‌های سنگین برای زنان بازداشت شده، همچنان ادامه پیدا كرد تا این كه كار به جوشكاری و شیب‌دار كردن سکوهای برق رسید و حتی برخورد خشونت‌آمیز با زنانی كه در اصطلاح پلیس، رفتاری مجرمانه و كشف حجاب كرده بودند، هل دادن معترضان و پرت كردن آنها كه منجر به زخمی شدن و رساندنشان به بیمارستان هم شد. در ادامه، پای پلیس ویژه زنان هم به این ماجرا باز شد و بازداشت زنانی که قانون حجاب را رعایت نکنند، بر عهده پلیس زنان قرار گرفت. قرار است چند اکیپ از پلیس‌های زن نیروی انتظامی، سوار بر خودروهای ون، در شهر تردد کنند تا درصورت ملاحظه زنانی که روسری از سر برداشته‌اند، آنها را بازداشت کنند.
اما این اولین باری نیست که موضوع حجاب در کشورمان چالش‌برانگیز می‌شود، از همان روزهای اول انقلاب تا کنون، گشتهای ارشاد به انواع گوناگون و با اسامی مختلف سعی در تبیین بیشتر رعایت حجاب داشته‌اند و در مقابل، مخالفت‌هایی برای اجبار به نوع پوشش.
بعضی از مهمترین اتفاقات اجتماعی درمورد حجاب
| تاریخ | شرح اتفاق |
| 16 اسفند 1357 | سخنرانی امام خمینی (ره) در جمع طلاب قم: زنان اسلامی باید با حجاب اسلامی بیرون بیایند نه این که خود را بزک کنند. زن‌ها می‌توانند در کارهای اجتماعی شرکت کنند اما با حجاب اسلامی. |
| 17 اسفند 1357 | تظاهرات اعتراض‌آمیز جمعی از زنان در اعتراض به سخنان امام خمینی (ره) با شعارهای:«می‌جنگیم علیه حجاب اجباری» و «زن آزاده حجاب فطری دارد.» در پی درگیری با موافقان رعایت حجاب، دفتر امام هرگونه تعرض نسبت به افراد بی‌حجاب را ممنوع کرد. |
| 17 اسفند 1357 | مصاحبه رادیویی حجت‌الاسلام اشراقي، داماد امام (ره): من فكر مي‌كنم اين كار صحيح نباشد كه عده‌اي بخواهند با تندروي و شدت عمل جلوي خانم‌ها را بگيرند. بايد حجاب رعايت شود و قوانين اسلامي مو به مو اجرا گردند و در همه مؤسسات و ادارات و مدارس و دانشگاهها به اين موضوع توجه شود. اما حجاب، بايد در نظر داشت كه به معني چادر نيست. همانقدر كه موها و اندام خانم‌ها پوشانده شود و لباس آبرومند باشد، حالا به هر شكلي، مهم نيست… در مورد اقليتهاي مذهبي هميشه نظر مبارك امام اين بوده كه آنها از هر حيث مورد احترام و حمايت باشند. اما اگر خانمهاي اقليتهاي مذهبي هم رعايت حجاب اسلامي را بكنند چه بهتر. |
| 19 اسفند 1357 | اعتراض جمعی از زنان معترض به سخنان امام در مقابل دادگستری. این بار موافقان فرمان امام حضور پررنگ‌تری داشتند. |
| 20 اسفند 1357 | مصاحبه آیت‌الله طالقانی درمورد حجاب: حجاب اسلامی حجاب شخصیت و وقار است و هیچ اجباری هم در مورد آن در کار نیست…مسلما نظر امام هم به مصلحت زنان ما و هم خواهران و دختران ماست و هم مطابق با موازین اصول دین مبین اسلام است… حجاب یک مسئله‌ی سنتی و تاریخی است در عمق تاریخ ما و تاریخ شرق… اشتباه می‌کنند خانم‌های ما که اگر یک روسری روی سرشان بگذارند اینها از حیثیت آنها کم خواهد شد… حجاب ساخته‌ی من و فقیه و اینها هم نیست، نص صریح قرآن است. آیه‌ی حجاب برای شخصیت دادن به زنان است… آیا این مانع از آن است که کار اداری داشته باشند؟ نه. مانع از این است که کار فرهنگی داشته باشند؟ نه. به شرطی که در راه خدمت باشد… اصل مسئله این است که هیچ اجباری هم در کار نیست و مسئله چادر هم نیست. |
| 21 اسفند 1357 | امام خمینی (ره) طی مصاحبه‌ای سخنان آیت‌الله طالقانی را تایید کردند و تظاهرات زنان معترض پایان یافت |
| 16 تیر 1359 | شورای انقلاب تصمیم گرفت رسما اعلام کند زنان بدون پوشش اسلامی حق ورود به ادارات دولتی را ندارند و ادارات اجازه دارند جلوی آنها را بگیرند. به دنبال این تصمیم، دادستان کل انقلاب اطلاعیه‌ای صادر کرد: چنانچه بانوی کارمندی بدون پوشش اسلامی در محل کار حضور یابد، بلادرنگ حقوق و مزایای او قطع شود. |
| 1359 | زنان بی‌حجاب در اعتراض به این تصمیم و تصمیم‌های مشابه، لباس سیاه پوشیدند و قصد تظاهرات داشتند که با واکنش افراد محجبه مواجه شدند. اطلاعیه‌های جدید، زنان غیراداری را هم خطاب قرار داده و از آنها خواست حدود اسلامی پوشش را رعایت کنند. |
| آبان 1362 | قانون مجازات اسلامی به تصویب رسید و بر اساس آن مقرر شد زنانی که بدون حجاب شرعی در معابر و انظار عمومی ظاهر شوند، به تعزیر تا 74 ضربه شلاق محکوم می‌شوند. بعد از آن، گشت‌هایی برای مبارزه با بدحجابان آغاز به کار کردند. |
بعد از گذشت این سال‌ها و در فراز و فرودهایی که رعایت حجاب و تعیین مصادیق و راهکارهایی برای گسترش آن داشته، حالا دوباره معترضانی به نام دختران خیابان انقلاب، اعتراضشان به حجاب را از سر گرفته‌اند و در بین انكارها و نادیده گرفتن‌های اولیه این موضوع از سوی مسئولان، این موضوع آنقدر تكرار شد كه مسئولان و چهرههای مطرح سیاسی، فرهنگ و اجتماعی هم نسبت به این موضوع واكنش نشان دادند؛ واكنش‌هایی كه برخی نشانه موافقت با اعتراض درباره شیوه پوشش بود و برخی مخالفت، برخی هم به شیوه برخورد با معترضان انتقاد داشتند.
موافقان برخورد با دختران خیابان انقلاب به قانونی بودن و لزوم شروعی آن اشاره می‌کنند در حالی که معترضان به شیوه‌های خشونت‌آمیز برخورد با دختران خیابان انقلاب به اصول قانونی تاکید دارند از جمله اصل 37 قانون اساسی که می‌گوید: «اصل، برائت است و هیچکس از نظر قانون مجرم شناخته نمی‌شود مگر این که جرم او در دادگاه صالح ثابت شود.» یا اصل 39 قانون اساسی که تاکید می‌کند: «هتک حرمت و حیثیت کسی که به حکم قانون دستگیر، بازداشت، زندانی یا تبعید شده، به هر صورت که باشد، ممنوع و موجب مجازات است.»
این موضوع، هنوز یکی از موضوعات مهم روز تلقی می‌شود و به نظر می‌رسد موضوع حجاب، تبدیل به یک گفتمان روز شده و باید منتظر واکنش‌های بیشتری باشیم درباره زنانی که حتی اگر در سایر نقاط شهر هم روسری از سر بردارند، به زنان انقلاب معروف شده‌اند. یکی از تازه‌ترین این واکنش‌ها، نامه زنان مستندساز بود که در نامه‌ای سرگشاده خطاب به نمایندگان مجلس و روسای سه قوه در اعتراض به رفتار خشونت‌آمیز با دختران خیابان انقلاب نوشتند: شما متعهد به اجرا و نظارت بر حُسن اجرای قانون هستید اما آن‌چه اکنون شاهد آن هستیم برخورد خشن و غیرانسانیِ مأموران و ضابطان قانون با شهروندان معترض است. مجریان شما در برابر دیدگان شهروندان، دختران خیابان انقلاب را از سکوهایی که برای اعتراض مسالمت‌آمیزشان انتخاب کرده‌اند، به پایین پرت می‌کنند و دست و پایشان را می‌شکنند، و حتی می‌شنویم در خفا و بازداشت آنان را کتک می‌زنند. تاب مخالفت‌های صلح‌طلبانه را داشته باشید. ما تنها ثبت‌کنندگان وقایع اجتماعی نیستیم. تاریخ هم آنها را ثبت خواهد کرد.
واكنش مسئولان نسبت به دختران خیابان انقلاب
| نام و سمت | شرح اظهارنظر |
| غلامحسین محسنی اژه‌ای، سخنگوی قوه قضاییه | كسانی كه كشف حجاب كردند سه گروه بودند، گروهی فریب خورده بودند و اعمال کودکانه انجام دادند، گروهی مواد مخدر صنعتی مصرف کرده بودند و گروه دیگری به صورت باندی و سازماندهی شده به این کار اقدام کردند. |
| تقی رستم‌وندی، رییس سازمان امور اجتماعی كشور | براساس پیمایش‌ها و نظرسنجی‌ها بیش از 95 درصد زنان و دختران به حجاب و عفاف اعتقاد دارند و پایبند هستند. برخی افراد که اقدام به برداشتن حجاب می‌کنند، انگیزه سیاسی داشته که مراجع قضایی این موارد را بررسی می‌کنند، اما برخی افراد بر اساس مبانی فکری و اعتقادی که دارند دست به این اقدام می زنند و باید در خصوص این افراد از روش‌های ارشادی و فرهنگی استفاده شود. |
| ناهید خداکرمی، عضو شورای پنجم شهر تهران | از دیدن فیلم خیابان انقلاب دلم گرفت. چرا اعظم‌ها این شیوه اعتراض را انتخاب کرده‌اند. چگونه آن مامور به خود اجازه داد بایک دختر جوان به بهانه عدم رعایت حجاب اینگونه برخورد کند؟ کدام گناهش بیشتر است؟ موهای اعظم جنگرودی یا دست‌های آن مرد؟ … کمترین حقی که می‌شود برای یک زن قائل شد انتخاب نوع حجاب است. نسل امروز را باور کنیم و تا دیر نشده اداره امورشان را به خودشان بسپاریم. |
| پلیس پایتخت در پاسخ به انتشار ویدیوی برخورد با یكی از دختران خیابان انقلاب | این جرم از جرائم مشهود بوده و پلیس موظف است با جرم برخورد كند و شکستن قانون درهمه جای دنیا مواجهه پلیس را در پی دارد و اگر در نیروی انتظامی با جرم مشهود مقابله نکند خود مرتکب جرم و تخلف شده و قابل پیگرد قانونی است. |
| علی مطهری، نماینده مجلس شورای اسلامی | زنان ما با این حرکات همراهی نخواهند کرد بنابراین این موضوع مشکل ما نیست و به نظرم رسانه‌ها نیز نباید زیاد به این موضوع بپزدازند؛ چراکه واقعا اینطور نیست.واقعا زنان ما خودشان حجاب را انتخاب کرده‌اند. البته امروز هم اجبار جدی راجع به حجاب در کشور ما نیست و خانم‌هایی هستند که در خیابان‌ها ظاهر می‌شوند و می‌بینید که سختگیری درباره حجاب‌شان وجود ندارد و سختگیری نیز نمی‌شود.کسانی که این موضوع را دنبال می‌کنند به دنبال برهنگی هستند. |
| جعفری دولت‌آبادی، دادستان تهران | جمهوری اسلامی یک نظام دینی مردم‌سالار است و رعایت حجاب، قانون و ضرورت دینی است. برخی افراد رفتار جمهوری اسلامی در خصوص حجاب را با اقدام رضاخان در کشف حجاب مقایسه کرده و مدعی شده‌اند همچنان که رضاخان موفق نشد به زور حجاب زنان را بر دارد، جمهوری اسلامی نیز موفق نخواهد شد حجاب را الزامی کنند. در پاسخ به این ادعا باید گفت این که رضاخان موفق به کشف حجاب نشد، نشان‌گر اعتقاد مردم ایران به حجاب است و لذا قسمت دوم ادعای این فرد مردود است و باید گفت این جمهوری اسلامی نبوده که حجاب را الزامی کرده، بلکه مردم ایران مسلمان و معتقد به حجاب هستند و اقدام یک یا چند نفر در نقض این ضرورت، با وضعیت میلیون‌ها زن ایرانی با حیا و متشرع قابل مقایسه نیست. |
| سید سلمان سامانى، سخنگوی وزارت کشور | نیروی انتظامی به عنوان ضابط دادگستری وظیفه برخورد با جرائم مشهود را برعهده دارد و مطابق قانون باید اقدامات لازم را به منظور حفظ ادله وقوع جرم و جلوگیری از فرار یا مخفی شدن متهم به عمل آورد، تحقیقات لازم را انجام دهد و بلافاصله نتایج و مدارک بدست آمده را به اطلاع دادستان برساند.اینها همه در حالی است که مجری قانون می‌بایست در برخورد با مجرمین، خود بیشترین پایبندی به قانون را داشته باشد و از هرگونه اقدامی که خارج از دایره قانون است خودداری کند.رخورد با تخلف باید با رعایت موازین شرعی و قانونی باشد و در نظام مقدس جمهوری اسلامی هیچکس مجوزی برای اقدام خلاف قانون حتى در مقام برخورد با جرائم مشهود را ندارد. |
| حجت‌الاسلام‌والمسلمین موسی غضنفرآبادی، رییس دادگاه انقلاب اسلامی تهران | این افراد، قانون‌شکن هستند و از آزادی، امنیت و فرهنگ اسلامی مردم سوء استفاده می‌کنند. به نظر می‌رسد برخی از این افراد فریب‌خورده هستند و تحت تاثیر حرف‌های شیطانی قرار گرفتند. برخی از این افراد هم خودخواه هستند و خواست و خواهش نفسانی خود را به خواست قاطبه مردم ترجیح می‌دهند. امیدوارم خداوند به این افراد عقل بدهد و اگر مسلمان هستند، اعتقادات‌شان را تکمیل و تقویت کنند و اگر هم غیرمسلمان هستند، به حقوق دیگران احترام بگذارند؛ البته قانون هم به شدت با اینها برخورد خواهد کرد به غیر از آنهایی که مانکن بوده‌اند! ضمن اینکه بر مسئله حجاب در قرآن، روایات و احکام تاکید شده، باید به این موضوع توجه داشت که در هر جامعه‌ای یک‌سری تصمیماتی به عنوان قانون وضع می‌شود و افراد باید قانون را رعایت کنند. |
| سید احمد خاتمی، نماینده مردم استان کرمان در مجلس خبرگان رهبری | آقایی که عمامه به سر هم هست در رسانه‌ای گفته که دین اسلام حجاب اجباری ندارد و هرگز نگفته خانم‌ها حجاب اجباری داشته باشند. رعایت حجاب مثل نماز و روزه واجب است و قانون دین اسلام است. کسانی که این حرف‌ها را می‌زنند و حجاب را ساده می‌گیرند، بویی از فقه نبردند. در حالی که دین یک قانون است و پشت سر قوانین اجبار است و مجازاتی دارد. |
| شهیندخت مولاوردی، دستیار ویژه رییس‌جمهور در حقوق شهروندی | رعایت قانون و حقوق شهروندی، از جانب مامورین انتظامی و ضابطین قانونی ضروری و توسل به زور و خشونت در برخورد با اعتراضات مدنی توسط هرکس و در هر حالت و در هر زمان و مکان محکوم است. اجرای بد قانون به مراتب مخرب‌تر و بدتر از بی‌قانونی است. |
واکنش چهرههای سیاسی و اجتماعی
| نام و سمت | شرح اظهارنظر |
| حجت‌الاسلام سیدمهدی طباطبایی، استاد اخلاق
|
حق نداریم بر سر حجاب زنی را در خیابان دعوا کنیم. تذکرات این نیست که بگیریم برخورد به زور کنیم بکشیم در خیابان توجه مردم را جلب کنیم آنها لج می کنند. چرا؟ تا حالا که مردم پذیرفته بودند. اخیرا یک لج و لجبازی بین برخی مردم و مجریان به وجود آمده است. هر جایی که فضول باشی ها، حمله ورها و حمله کننده ها کمتر هستند، حجاب خانم‌ها هم بهتر است. |
| حجت‌الاسلام محمد زائری در واکنش به شیب‌دار کردن پست برق | پاک كردن صورت مسأله، ساده‌ترین، آسان‌ترین، بدیهی‌ترین، رایج‌ترین، بهترین و… ترین شیوه مدیریت! جوشکاری؛ شیب، بام. مگه اصلا مشکلی وجود داره، کی؟ کجا؟ |
| آیت‌الله مصباح‌یزدی، رئیس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)
|
خیلی معتقدند اسلام نمی‌تواند حاکم باشد. جوان دوست دارد آزاد باشد، با هرکسی باشد، مسئولان هم از همین کلمه آزادی سوءاستفاده را می‌کند، این افراد مسئول معتقدند چون آزادی است پس نباید حجاب اجباری باشد، اگر اجباری باشد، یعنی زیر پا گذاشتن ارزش‌ها. به‌هرحال باید بدانیم منظور از کارآمدی چه چیزی است؟ از نگاه این مسئولان، کارآمدی یعنی آزادی اگر آزادی تأمین نشد، پس کارآمد نیست، بنابراین بدانیم ملاک برای کارآمدی چه چیزی است. |
| الهه کولایی، مدرس دانشگاه و عضو شورای هماهنگی مجمع زنان اصلاح‌طلب | نمی‌توان با تازیانه و زندان، ارزش‌های اسلامی را ترویج کرد. فراکسیون امید، موضوع قانون حجاب اجباری را با دعوت از کارشناسان حوزه و دانشگاه بررسی کند و اصلاحات لازم را انجام دهد. مجلس باید برای اصلاح قانون حجاب اجباری اقدام کند. بی‌تردید انجام اصلاحات به هنگام، شرط عقل و دین است. الزامی بودن حجاب برای زنان مسلمان که درمورد آن اختلاف نظر جدی وجود دارد مورد بحث ما نیست، موضوع احترام به حق انتخاب آزاد زنان است که الزامی است. زنان خود ارزش‌های بومی را پاس خواهند داشت. |
| آیت‌الله سیدعباس قائممقامی، عضو جامعه روحانیت مبارز
|
حجاب یک ضرورت شرعی است. ضرورت شرعی هم یک دعوت است یعنی می گوید تو اگر می خواهی دین دار باشی، لازمه این دینداری رعایت این حدود است. در اصل دینداری اجبار نیست، چطور در فرعش می تواند اجبار باشد؟ این تناقض را کجا باید برد؟حجاب مثل نماز است. مگر نماز اجباری است؟ هیچ اجباری وجود ندارد. منتها فرق حجاب با نماز در این است که بعضی از احکام شرعی هستند که صرفا وجه فردی ندارند بلکه وجه اجتماعی هم پیدا می کنند و چون وجه اجتماعی دارند، قابلیت اینکه در حکوت اسلامی توسط مراجع قانونگذار در قالب قانون قرار بگیرند را دارند. |
| ابوالفضل نجفی تهرانی، روحانی و فعال فرهنگی | هرچه بر تعداد دختران خیابان انقلاب افزوده می‌شود، شکست سیاست‌های فرهنگی 40 ساله آشکارتر می‌شود. تنها راه، تجدیدنظر در سیاست‌های کلان فرهنگی و پذیرفتن تکثر، تنوع و رنگارنگی فرهنگ ایرانیان از هر قوم و مذهب و پرهیز از اجبار و احترام به آزادی‌های فردی است. از زمانی که پدیده دختران خیابان انقلاب به وجود آمده است، تعدادی از دختران و زنان محجبه و افراد مذهبی از پوشش اختیاری حمایت کرده‌اند. آیت‌الله موسی صدر از شخصیت‌های معاصر ما بود که علیرغم مخالفت عده‌ای، با همه زنان بدون توجه به پوششان ملاقات و گفتگو می‌کرد و با آنها عکس می‌گرفت. |
| آیت‌الله سید یوسف طباطبایینژاد، امام جمعه اصفهان
|
بسیاری از انسان های فاسقی که دستور از غرب می‌گیرند و در خیابانی در تهران روسری را از سر خود بر می دارند، دستور دارند و با قصد کمرنگ کردن حجاب در میان مردم مومن این اعمال را انجام می دهند. زمانی که انسان در انجام گناه بی باک شد دیگر با آن گناه مانوس خواهد شد. |
| آذر منصوری، فعال سیاسی | دلیل اعتراض به پوشش اجباری، اگر در حد موقعیت و شکل پست‌های برق تشخیص داده شود، لابد راه حل هم تغییر شکل آن است. این بخشی از رویه مدافعان حذف صورت مساله است. آیا وقت آن نرسیده که پس از چهار دهه بدون سرپوش گذاشتن بر واقعیتها صدای این اعتراض به درستی شنیده شود و به برخوردهای قهری با پوشش زنان خاتمه داده شود؟ |
| بهمن کشاورز، وکیل دادگستری در واکنش به تعیین وثیقه‌های سنگین برای دختران خیابان انقلاب
|
مجازات خانم‌هایی که بدون حجاب قانونی در انظار عمومی ظاهر می‌شوند دو ماه حبس یا 500 هزار ریال جریمه است و واضح است که قرار صادره از طرف مقام قضایی در دادسرا باید متناسب با جرم یا اتهام انتسابی باشد. حرکت هر یک از این بانوان حرکتی انفرادی و قائم به فرد است و اینکه ممکن است به لحاظ تماشای برنامه‌ای یا شنیدن صدایی این معنا به خاطرشان خطور کرده باشد عنوان اتهام و جرم را تغییر نمی‌دهد. موضوع لزوم تناسب قرار صادره با اتهام انتسابی مساله‌ای مسلم و تمام شده و صدور قرار نامتناسب خود تخلف است و چه بسا در شرایطی حتی عنوان کیفری نیز پیدا کند. |
| حجت‌الاسلام محمد مقدم، عضو مجمع روحانیون مبارز | اصل مسئله پوشش و حجاب در فرهنگ دینی ما یک تکلیف اسلامی و شخصی است؛ در واقع انجام این مسئله به فرد مؤمن و کسی که به ارزش‌های دینی و اسلامی باور دارد واگذار شده است؛ بنابراین اینکه ما حجاب را امری اجباری و خارج از اراده و ایمان افراد قرار دهیم خیلی قابل پذیرش نیست. |
47234
