چهره‌ی ناپیدای هویدا
/ در مستند «هویدا» فیلم دادگاه او برای اولین بار پخش شد /
وبسایت «تاریخ ایرانی» در گزارشی درباره‌ی مستند پخش شده از صداوسیما درباره‌ی «امیرعباس هویدا»، نوشت:
مدیر شبکه «مستند» سیمای جمهوری اسلامی، زمانی که داشت مستند «هویدا؛ زندگی، زمانه و مرگ» را در کنداکتور برنامه‌ها قرار می‌داد احتمالا فکر می‌کرد که این فیلم جنجالی شود. این اتفاق افتاد و این مستند زوایا و فیلم‌های دیده‌نشده‌ای از زندگی امیرعباس هویدا نخست‌وزیر ۱۳ ساله پهلوی دوم را به تصویر کشید. سیاستمداری که تصویر درهم‌ریخته روزهای آخر زندگی‌اش در زندان هیچ شباهتی به مردی با پیپ و عصا و گل ارکیده نداشت.
این مستند به کارگردانی مصطفی شوقی در سال ۱۳۹۵ ساخته شده و در جشنواره سینما حقیقت به نمایش درآمد و جایزه شهید آوینی را نیز دریافت کرد. این مستند همراه با تصاویری از آرشیوهای مختلف تلویزیونی زندگی امیرعباس هویدا را بررسی کرده است؛ تصاویری از گفت‌وگوهای مختلف هویدا در طول ۱۳ سال نخست‌وزیری تا فیلمی دیده‌نشده از دادگاه او.
پخش این مستند در سال ۹۶ واکنش‌های زیادی را برانگیخت؛ برخی آن را مستندی جسور و برخی آن را مستند غیرقابل واقعی دانستند. روزنامه کیهان آن را مستندی افشاگر و اغواگر نامید و درباره آن نوشت: «علیرغم همه تلاش و سعی قابل تقدیر دوستان خانه مستند انقلاب اسلامی در ساخت مستند «هویدا؛ زندگی، زمانه و مرگ»، به نظر می‌رسد که برخی از نکات محوری زندگی و کارنامه سیاه این صدراعظم مرموز مغفول مانده و بعضی از مسائل نیز (علیرغم گفت‌و‌گو با اساتید معتبری همچون قاسم تبریزی و ابراهیم ذوالفقاری) متاسفانه توسط برخی کارشناسان نه چندان موثق، وارونه‌نمایی شده است.»
نویسنده کیهان با انتقاد از بعضی از وجوه زندگی هویدا که در فیلم نادیده گرفته شده است، نوشت: «تاسف‌بارتر اینکه در این فیلم مستند، دهه ۴۰ در دوران صدارت هویدا، دهه شکوفایی اقتصاد ایران نمایانده شده و دست‌اندرکاران اقتصاد آن دوران (از جمله عنصر سرسپرده‌ای به نام علینقی عالیخانی، رابط شبکه صهیونیستی زیتون و واسط اصلی حضور اسرائیل در ایران) را مردانی کارآمد و متخصص در پیشبرد اقتصاد ایران جلوه داده! این درحالی است که به استناد اسناد مختلف داخلی و خارجی، کلید نابودی اقتصاد ایران از همان دهه ۴۰ زده شد که با طراحی امثال «والت ویتمن روستو» ی یهودی و «موشه دایان» اسرائیلی، طرح‌هایی همچون اصلاحات ارضی و لوایح شش‌گانه به نابودی کشاورزی و دامپروری ایران به نفع پروژه‌های کشاورزی اسرائیل در ایران نظیر پروژه دشت قزوین و برقراری یک صنعت دست چندم مونتاژ منجر گردید.»
مصطفی شوقی، کارگردان و نویسنده این مستند به ایسنا گفت: «هویدا یک شخصیت خاص، بحث‌برانگیز و همواره همراه با افسانه‌سرایی‌های زیادی از سوی موافقان و مخالفانش بوده است. البته نوع دادگاهی شدن و سرانجام زندگی‌اش هم این مساله را تشدید کرده است. در همین راستا من و همکارانم سعی کردیم که در میانه این دو گروه بایستیم و تنها روایت تاریخ کنیم.»
شوقی با بیان اینکه «بیش از یک سال بر روی پروژه هویدا کار کرده‌ایم» درباره میزان دسترسی به منابع اصلی و معتبر برای ساخت این مستند، گفته: «در حوزه مستندهای تاریخی آنچه که اهمیت دارد، این است که اگر راجع به یک شخصیت تاریخی فیلمی ساخته می‌شود حتما باید ارزش افزوده‌ای داشته باشد. به نظر کارشناسان و دوستانی که کار هویدا را دیده‌اند، این اتفاق در مستند هویدا افتاده است. ما تصاویر منحصربه‌فردی را به نمایش گذاشتیم و بیش از ۵۰ درصد از آن برای بار اول است که پخش می‌شود. فیلم دادگاهی شدن او برای بار اول با همکاری آرشیو مرکزی صداوسیما از محرمانگی خارجی شد. آن چیزی که مستند هویدا را متمایز می‌کند تصاویر منحصربه‌فرد، عکس‌ها و روایت‌های جدیدی است که برخی از آن‌ها قرار بوده بعد از مرگ افراد منتشر شود، اما امروز بعد از سی سال این‌ها از آرشیو خارج شده‌اند.»
فیلم مستند بلند «هویدا؛ زندگی، زمانه و مرگ» پیش از حضور در جشنواره برای پژوهشگران و تاریخ‌دانان زیادی پخش شد، همچنین چند اکران خصوصی و جلسات نقد نیز برای آن برگزار شد و حتی در مدرسه علامه حلی که مختص دانش‌آموزان تیزهوش است، اکران شد تا از نظرات طیف‌های مختلف استفاده شود. برآیند همه نظرات از اکران در سینما حقیقت در کنار برخی از انتقادات، این بود که فیلم «هویدا» اثری است که بی‌طرفانه و بدون قضاوت ساخته شده است.
به گفته شوقی: «نسخه‌ای که در جشنواره حقیقت پخش شده، یک نسخه ۸۳ دقیقه‌ای و سینمایی است که من به آن نسخه ژورنالیستی می‌گویم. نسخه تلویزیونی این مستند هم در چهار قسمت تهیه شده است. نسخه تلویزیونی این مستند یک نگاه تحلیلی و تاریخی به ماجرا دارد و ما در نسخه سینمایی بیشتر به مرگ هویدا می‌پردازیم و ۴۰ دقیقه آخر آن به نوع دادگاهی شدن، مرگ و حتی محل دفن او پرداخته است.»
انتهای پیام
