درباره‌ی میزان، حالِ فعلی افراد است
حجت الاسلام «هادی سروش» مدرس حوزه در یادداشتی با عنوان «درباره‌ی میزان، حالِ فعلی افراد است» که به نظر کنایه به حامیان محمود احمدی نژاد نوشت:
✔️ تریدی نیست که جمله‌ی فوق، عین «حکمت» بوده و مستند به «عقلانیت» است.
🔻 یک مقدمه‌ی کوتاه در اثبات وجود تغییر و در معرض خطر بودن آدمی:
انسان در برابر دو نیرو پر قدرت قرار دارد:
اولی؛
دائما در حال “شدن” است ، یعنی در رفتار و اوصاف و آثار ، و حتی در ماهیت خویش لحظه به لحظه در حال نو به نو شدن است.
و دومی ؛
نمی‌شود منکر نیروی پر حرارتی شد که بر روح و روان انسان حاکم بوده و مطالبه کننده خواسته ها و تمنیات مادی و دنیوی است.
پس جملگی در حرکتیم و نیز در معرض خطر!
🔻بعد از ذکر این مقدمه، توجه به نکات ذیل، مهم است:
✔️ ۱) این جمله ؛ “میزان ، حالِ فعلی افراد است” ؛ در رابطه با کسانی است که روزی حرکت مثبتی داشتند و بعد دچار اعواج و انحراف شوند. البته معنای دیگری هم دارد که در ذیل نکته پنجم می‌آید.
برای عدم اعتماد در آینده به چنین شخصی که گذشته خوبی داشته، و نیز توجیه اعتمادمان در گذشته، می‌گوییم: “میزان حال فعلی افراد است”
اما آیا این جمله برای کسی که از اول با تزویر چهره واقعی خود را مخفی نمود و بعد چهره واقعی‌اش نمایان شد، می‌تواند گفت: میزان حال فعلی افراد است؟
بنظر می‌رسد بکارگیری چنین جمله‌ی پر حکمتی در اینجا کارایی حکمت آمیزی ندارد. چون حال گذشته‌ی این افراد با حال فِعل‌شان تفاوتی نکرده، این منحرفان امروز همان منحرفان دیروز هستند، یعنی هر کاری که امروز از آنان می‌بینید، دیروز هم داشتند ولی با یک «پوشش» دیگر.
درست در همین جاست که حضرت امیر (ع) در مورد فرماندار خود منذر بن جارود می‌فرماید:
شایستگی پدرت سبب فریب من نسبت به تو شد. (نهج؛ نامه ۷۱)
مهم این نکته‌ی بسیار دقیق است که حضرت نفرمود که حال «فِعل او»، غیر از «حال گذشته»اش شده است، بلکه با جمله‌ای اشاره به ثبات حال او و در عین حال اشاره به فریب و خدعه نمایی می‌فرماید.
و این؛ از زیبایی‌های عدالت بی مثال علی (ع) است که در تشریح «نگاه خود» به افراد، سخن از تغییر افراد منافق صفت نمی‌کند بلکه صادقانه نگاه خود را نقد می‌کند.
امام راحل هم با صداقت؛ سخن از اغفال خود در برابر سالوسی و اسلام نمایی برخی دارد و عذر خود را به پیشگاه ملت عرضه می‌کند. (وصیت نامه امام)
خلاصه شخص منحرف و معوج، حال فعل و گذشته‌اش یک نواخت است، فقط با خدعه و تزویر بوده است که روزی در سلک و مسلکی بوده و روز دیگر در سلک و مسلک دیگری!
✔️ ۲) بسیار خوب؛ اگر عذر آقایان را در تحویل پست‌های مهم و تصدیر نشینی افراد منحرف، بپدیریم و توجیه‌شان که می‌گویند میزان حال فعلی افراد است را قبول داشته باشیم، ولی نسبت به آینده؛ این افراد و جریان‌های شناخته شده‌ی سیاسی که دارای چنین اشتباه شدند و فردی منحرف و ناباب را بر مقّدرات یک ملت نجیب گماشتند، دیگر صلاحیت سیاست ورزی و مورد اعتماد قرار گرفتن در اموری مانند انتخابات‌ها را نخواهند داشت.
✔️۳) نکته‌ی مهم دیگری اینجاست که اگر ما گرفتار نفاق فرد یا افرادی شدیم و بوسیله‌ی معرفی ما و تعریف و تمجید ما، او و تفکر و سیاست‌هایش، به موقعیتی رسید و بر اموال و یا نفوسی سیطره یافت، آیا مایی که این چالش بزرگ و ضربه‌ی کاری را ناخواسته فراهم آوردیم مدیون “حقِ حقُ الناس” نیستیم؟
تردیدی نیست که بر اساس قواعد متقن فقه شیعه، و بالاتر؛ اصول مستحکم اخلاقی، بر آنچه که بر اموال و نفوس مردمان رفته است ضامن و مسوولیت شرعی و اخلاقی داریم.
لذاست که نمی‌توان با یک جمله‌ی «میزان حال فعلی» است از کرده‌ی خود فرار کنیم!
✔️۴) نکته‌ی مهم دیگر اینکه؛ اگر شخص دانا و زیرکی، خدعه و بازیگری افراد ریاکار و متزوّر را زودتر از دیگران، یعنی در زمانی که خیلی‌ها گرفتار فریب شدند، صادقانه و شجاعانه تشخیص داد و «بصیرت» خود را پنهان نکرد، الان سزاوار چیست؟
آیا مستحق تکریم و تشویق است یا ادامه‌ی توهین و تخریب؟
اگر «بصیرتش» ارج نهادن دارد، پس باید اخلاقا جبران مافات شود و آن همه تهمت و تخریب که بخاطر بصیرتش به او روا داشته شد و چهار اسبه بر حیثیت او و یا هر دلسوز فهیم و بصیری که جرمش؛ «زودفهمی» بود، جبران شود.
چراکه کم نبودند دلسوزان بابصیرتی که در حوزه و دانشگاه و عرصه‌های سیاسی و اجتماعی، «حال فِعل» و شرائط انحرافی امروز را در همان «حال گذشته» و دیروزش که فریب خوردگان «مجلسی» به باقی مانده‌ی آب لیوانش تبرّک می‌جستند، بر اساس دانایی و هوشِ مثال زدنی‌شان؛ تشخیص دادند و اعلام نمودند و متاسفانه از نام و نان روزه مره‌شان افتادند!
✔️ ۵) خالی از فایده نیست که در رابطه با شأن نزول این جمله از امام، نکته‌ای که آقای هاشمی رفسنجانی در مصاحبه‌ای گفتند را استحضار داشته باشیم:
«شأن نزول آن جمله این بود که در حذف نیروهای کاردان سابق افراط نکنند».
روشن است این شاُن نزول با چهار مطلب ارائه شده، منافاتی ندارد.
انتهای پیام
رویکرد اصولگرایان به این جمله حضرت امام نشان می دهد که این گروه تا چه حد مخالف ایشان هستند. امام این جمله را در باره کسانی گفتند که اگر گذشته ناموجهی دارند باید دید امروز در چه وضعیتی هستند و اگر وضعیت امروزی شان موجه است از آن ها استفاده شود. اصولگرایان معتقدند اگر کسی گذشته موجهی داشت باید کنکاش کرد و در امروزش امر ناموجهی یافت و او را از قطار انقلاب پیاده کرد.