عمامه‌گذاری زیر سقف سالن همایش با صدای ترومپت

«سید اکبر موسی»، در یادداشتی تلگرامی درباره‌ی مراسم عمامه‌گذاری طلاب حوزه‌ی علمیه‌ی تبریز، نوشت:

مراسمِ عمامه‌گذاری اتفاقی جدید است. قبل از انقلاب آن‌قدر طلبه نبود که نیاز به مراسم عمامه‌گذاری باشد. تا همین ده-بیست سال عمامه‌گذاشتن حاشیه‌ی مراسم اعیاد علما بود و پس از برگزاری مجلس. این چند ساله اما «مراسم عمامه‌گذاری» به تنهایی عنوانی برای یک مجلس شده است. از «عمامه‌گذاری» پس از «جشن عید مبعث» به «مراسم عمامه‌گذاری» در عید مبعث تغییر یافته است. شکل و شمایل مراسم همان بود؛ اما مرکز مراسم از جشن مبعث/نیمه شعبان و … به عمامه‌گذاری تغییر کرده بود. طبعاً مراسم در مسجد یا حسینیه برگزار می‌شد، سخن‌ران بالای منبر می‌رفت و مداح می‌خواند و …. فقط نام عوض شده بود.

دگرگونی مرکز مراسم از مناسبت مذهبی [مثلاً‌ نیمه شعبان یا مبعث] به مناسبت صنفی [مراسم عمامه‌گذاری] تنها یک دگرگونی اسمی نبود. این تغییر تدریجی است و نشانه‌هایش آرام‌آرام بروز خواهند کرد.

اولین عمامه‌گذاری که دیدم، در یکی از اعیاد در مسجد کوچک مرحوم آیت الله بهجت بود. عمامه‌گذاری حاشیه‌ی مراسم بود. پس از سخن‌رانی و مداحی و چای و شیرینی، چند طلبه معمم می‌شدند. اگر اینها نبودند، مراسم هم برگزار می‌شد. هنوز در مراسم علمای سنتی همین‌گونه است. اما آرام‌آرام «عمامه‌گذاری» به یک مراسم مستقل تبدیل شد و نه یک حاشیه.

مراسم عمامه‌گذاری طلاب حوزه‌ی علمیه‌ی تبریز، اتفاقِ نو اما قابل پیش‌بینی بود. طلبه‌هایی که به جای مسجد، در سالن نمایش، به جای دوزانو نشستن روی زیلو و فرش، تکیه به صندلی‌های نرم سالن داده‌اند و با شنیدن صدای ترومپت، به احترام سرود ملی می‌ایستند و احتمالاً هم‌خوانی می‌کنند. یکی‌یکی بالای سکو می‌روند و مثل جشنواره‌های فیلم با بزرگانی که آن بالا ایستاده‌اند دست می‌دهند و شبیه جایزه گرفتن، یکی از بزرگان عمامه بر سرشان می‌گذارد. همه‌ی این اتفاق‌ها از پرده نمایش بزرگی مستقیم پخش می‌شود.

مرکز شدن عمامه‌گذاری، باعث می‌شود مناسبت صنفیِ مراسم عمامه‌گذاری از مناسبت مذهبی جدا ‌شود؛ از مسجد، از مردم عادی‌ای که به مسجد می‌آیند. مردم کوچه و بازار به جشن عید مبعث در مسجد و حسینیه محله‌شان می‌روند، به مراسم نیمه شعبان می‌روند؛ اما چه انگیزه‌ای دارند برای رفتن به مراسم عمامه‌گذاری طلاب؟ به سادگی می‌توان حدس زد که حاضران در مجلس اقوام و خویشان و دوستان طلاب معمم هستند.

مراسم عمامه‌گذاری به این شکل، فاصله گرفتن از مردم است؛ فاصله گرفتن از نهاد مدنی بودن حوزه است. صنفی شدن است. روحانیتی که مردمی نباشد، تهی است. راستی! مراسم رقص نور کم داشت و کمی فشفشه در دو طرف سکو.

انتهای پیام