«نمی‌توانیم بگوییم حاتمی‌کیا مخالف یا موافق دولت است»
/نظر اهالی رسانه درباره خروج حاتمی‌کیا/
محمد تاجیک خبرنگار باسابقه‌ی سینمایی ،اکران فیلم سینمای « خروج » به صورت آنلاین را اقدامی جسورانه از ابراهیم حاتمی‌کیا می‌داند. به باور این خبرنگار حاتمی‌کیا خواهان این است تا طیفی گسترده از مردم به تماشای فیلم‌های او بنشینند و با این اقدام به آرزویش رسید. او درباره عقاید سیاسی این کارگردان می‌گوید حاتمی‌کیا قالبی نیست و خیلی نمی‌توانیم بگوییم او طرفدار یا مخالف دولت است. محمد کلهر خبرنگار سرویس فرهنگ و هنر فارس نیوز اقدام حاتمی‌کیا برای پخش آنلاین را قابل توجه می‌داند و خروج را علیه دولت نمی‌داند.
سازمان هنری رسانه‌ای اوج و ابراهیم حاتمی‌کیا تصمیم به اکران فیلم سینمایی خروج گرفتند که این اقدام تصمیمی جدید در تاریخ سینمای ایران بود و شاید حاتمی‌کیا پیشگامی برای اکران آنلاین در سینمای ایران شد و تصمیم این کارگردان با حواشی بسیاری همراه بود. عده‌ای این اقدام را تحسین کردند و برخی به آن انتقادهایی وارد کردند و این اقدام را راهکاری برای جلوگیری از شکست در گیشه دانستند. کارگردان خروج تنها در این زمینه پیشگام نبود، بلکه او را می‌توان پیشگام در سینماماشین پس از انقلاب دانست و این روند با فیلم «جهان با من برقص» ادامه خواهد داشت.
آخرین ساخته حاتمی‌کیا در جشنواره فیلم فجر مورد توجه برخی از اهالی رسانه قرار گرفت و عده‌ای انتقادهایی به ساخت فیلم و محتوای آن داشتند. خروج مثل بسیاری از فیلم‌های حاتمی‌کیا از موضع‌گیری‌های سیاسی مصون نماند.
ابراهیم حاتمی‌کیا در نشست خبری فیلم در پاسخ به انصاف نیوز درباره‌ی چرایی ساخت این فیلم در دولت روحانی گفته بود: «هر دولتی بیاید همین بحث هست یعنی هر زمانی بخواهم این اتفاق می‌افتد که چیز عجیبی نیست. البته خوب است بدانید که برای این فیلم سال 89 تحقیق را انجام دادم و از آن زمان ایده‌ی فیلم شروع شد. اسم آن خروج بود ولی آن چیزی که دلم میخواست شکل نمی‌گرفت و اتفاقاتی که می‌افتاد آن در نمی‌آمد تا این دولت و الان»
کار حاتمی‌کیا جسورانه بود
محمد تاجیک خبرنگار سینمایی درباره‌ی پخش آنلاین خروج به انصاف نیوز می‌گوید: «ریسک بسیار بزرگی بود، به جز فیلم‌هایی که استعداد پرفروش شدن را دارند، تمامی فیلم‌ها می‌توانند در VOD مثل «فیلیمو»، «نماوا» اکران شوند و فقط فیلم‌هایی که داعیه‌ی فروش دارند چنین ریسکی را نپذیرند. آقای پیمان قاسم‌خانی در مصاحبه خود با ایسنا به این موضوع اشاره کرده است.
اگرچه گروه «هنر و تجربه» تشکیل شد ولی بسیاری از فیلم‌ها در سال‌های اخیر پشت اکران مانده‌اند. فیلم‌های بسیاری مشخصات هنری را دارند ولی پس از پند سال اکران می‌شوند و فروش چندانی ندارند. به این نکته توجه کنیم، پس از اینکه فیلم‌ها در سینماها اکران می‌شوند، فقط یک سوم از فروش فیلم به تهیه‌کننده و صاحبان آن می‌رسد. فیلم‌هایی که فروش آنچنانی ندارند، عملا شکست می‌خورند. هزینه اکران بسیار زیاد است و شامل هزینه‌هایی مثل پوستر، بیلبورد و کارهای
تبلیغاتی می‌شود که حداقل یک میلیارد هزینه دارد. هزینه ساخت فیلم هم برای مثال حدود دو سه میلیارد تومان است.»
این خبرنگار ادامه داد: «بسیاری از فیلم‌ها نمی‌توانند هزینه خود را برگردانند و در این شرایط اکران اینترنتی نوعی راهکار است. تماشاگران در اکران اینترنتی محدودیت زمان و مکان را نخواهد داشت. مخاطب حرفهای سینما می‌داند که سینما رفتن کار سختی است و برای دیدن یک فیلم باید در زمان و مکانی مشخص باید حضور یابد. به نظرم کار ابراهیم حاتمی‌کیا بسیار جسورانه است و ریسک بالایی دارد. ممکن است در این راه شکست بخورد یا موفق شود.»
تاجیک با توجه به سابقه حاتمی‌کیا در سینمای ایران گفت: «کارهای قبلی حاتمی‌کیا، فیلم‌های پرمخاطبی بودند. دو سه فیلم آخر او از فیلم‌های پرمخاطب سال بودند، چه این موضوع را دوست داشته باشیم یا نداشته باشیم. نمی‌گویم این فیلم‌ها رکوردشکنی کردند ولی فیلم‌های او پرمخاطب بودند. عده‌ای درباره‌ی این فیلم‌ها معتقد بودند برخی بلیط رایگان دارند، وقتی به این موضوع فکر می‌کنیم تمام مخاطبان او نمی‌توانند بلیط رایگان داشته باشند، اگر اینچنین بود آقای سلحشور و شمقدری هم فیلم می‌ساختند. فیلم قبلی آقای حاتمی‌کیا حدود سیزده چهارده میلیارد فروش داشت که رقم قابل توجهی است.»
او درباره‌ی برخی از فیلم‌های سینمای ایران توضیح داد: «سینمادار با فیلم‌هایی که امید چندانی برای فروش ندارند برخورد محترمانه‌ای ندارند. برخی از فیلم‌ها در پشت اکران می‌ماندند و به همین دلیل گروه هنر و تجربه پنج سال پیش تاسیس شد. با وجود اینکه این گروه تشکیل شد ولی برخی از فیلم‌هایی که هنر و تجربه نیستند هم پشت اکران می‌مانند. «مصائب شیرین 2» از جشنواره جهانی سال گذشته پشت اکران مانده است.
همانطور که گفتم هزینه‌ی اکران بسیار زیاد است و اکران عمومی برای فیلم‌هایی خوب است که سینماداران با آنها برخورد محترمانه‌ای دارند. سینمادار هم مقصر نیست و برخی از فیلم‌ها واقعا برخورد محترمانه‌ای ندارند. فیلم «ماهی و گربه» در گروه هنر و تجربه اکران شد که از مهم‌ترین، پرفروش‌ترین و پرمخاطب‌ترین فیلم‌ها بود. آقای خانی در مصاحبه‌ای به من گفت برای اکران کردن یا نکردن آن باهم دعوا داشتیم. من به سرتیپی می‌گفتم و او به من می‌انداخت. سرانجام فیلم در هنر و تجربه اکران شد که یکی از جریان‌سازترین فیلم‌های سینمای ایران شد. با وجود اینکه پردیس‌های سینمایی زیادی ساخته شده و تعداد سالن‌های شیک بیشتری نسبت به سال‌های قبل داریم همچنان مشکلات اکران را داریم.»
این خبرنگار باور دارد: «خروج به نحوی ساختارشکنی کرد و امیدوارم حاتمی‌کیا موفق شود نه به خاطر اینکه او را دوست دارم. به نظرم فیلم‌های توقیفی زمان اکران فروش خوبی ندارد ولی این فیلم‌ها هم می‌توانند آنلاین نمایش داده شوند. حاتمی‌کیا موضع‌گیری سیاسی می‌کند که کاری به درست یا غلط بودن آن ندارم. عده‌ای با اکران آنلاین خروج برخورد سیاسی می‌کنند ولی در بحثی که با شما کردم سعی کردم تخصصی به موضوع بپردازم.»
حاتمی‌کیا قالبی نیست
تاجیک درباره چرایی ساخت این فیلم در دولت حسن روحانی می‌گوید: «خیلی نمی‌توان آن را زیر تیغ گذاشت. آقای حاتمی‌کیا به شکل رسمی اعلام کرد که در سال 88 به میرحسین و در سال 92 به آقای روحانی رای داده است. نمی‌توان گفت که او در جناح مقابل است و طیف‌هایی مثل آقای قوچانی و باقی تا بهزاد نبوی از فیلم‌های حاتمی‌کیا در این سال‌ها حمایت می‌کنند.
خیلی نمی‌توان او را در قالب یک جناح قرار داد. موضع‌گیری او ممکن است یک جناح را خوشحال و جناحی را ناراحت کند. گزارش یک جشن حاتمی‌کیا همچنان توقیف و متهم به حمایت از میرحسین و کروبی است. اگر در گوگل سرچ کنید خواهید دید که کیهان، رجا نیوز و فارس چه فحش‌هایی به حاتمی‌کیا داده‌اند و این فیلم را ستایش میرحسین موسویی، رهنورد و کروبی دانسته‌اند.»
این خبرنگار درباره حاتمی‌کیا گفت: «او قالب‌بردار نیست و مشکل این است که می‌خواهند آدم‌ها را بر اساس مواردی نگاه کنند. عده‌ای هم از فیلم برداشت ضد نظام کرده‌اند و آن را خروج از حاکمیت دانسته‌اند. بازهم می‌گویم حاتمی‌کیا قالبی نیست و خیلی نمی‌توانیم بگوییم او طرفدار یا مخالف دولت است. خیلی نمی‌توان آدم‌ها را با چند اظهار نظر گروه‌بندی کرد و در قالب مشخص قرار داد اظهار نظرهای او شاید غلط باشد ولی ابراهیم حاتمی‌کیا آدم صادقی است.»
چند روز پیش، با اقای میرکریمی صحبت می‌کردم و می‌گفتیم که آقای حاتمی‌کیا خیلی صادق است. نمی‌توان ادعا کرد حاتمی‌کیا ضد دولت است، بسیاری از اصلاح‌طلبان هم حرفهای تندی علیه دولت می‌زند. چه کسی الان طرفدار دولت است و علیه آن حرف نمی‌زند؟ مردم عادی هم در فضای مجازی علیه دولت حرف می‌رنند»
تاجیک باور دارد: «خروج از نظر مضمون فیلم بسیار مهمی است و فقط با بازی بسیار بد بازیگران فیلم مشکل دارم که به آن بسیار ضربه می‌زند. بازی فرامرز قریبیان و پانته‌آ پناهی‌آ خوب است. حاتمی‌کیا عاشق چهره به چهره شدن با تماشاگر است. او دوست دارد تا محدوده تماشاگر زیادی داشته باشد و طیف گسترده‌ای تماشاگران فیلم او را ببینند. فکر می‌کنم با اکران آنلاین آرزوی حاتمی‌کیا برآورده شده است. این دغدغه از زمان ارتفاع پست بود.»
اقدام حاتمی‌کیا تحسین برانگیز است
محمد کلهر خبرنگار حوزه فرهنگ و هنر فارس نیوز درباره اکران آنلاین خروج حاتمی‌کیا به انصاف نیوز می‌گوید: «برای اولین بار در سینمای ایران چنین اتفاقی می‌افتد؛ سوای اینکه این فیلم برگشت سرمایه داشته یا نداشته باشد، از این حیث بسیار قابل توجه است. به نظرم بسیاری از سرمایه خروج برمی‌گردد. اگر فیلمی در فضای مجازی یک میلیارد بفروشد معادل فروش 3 میلیاردی آن در سینما است. 9درصد مایات ارزش افزوده، سهم سالن‌دار، سهم پخش‌کننده و فکر می‌کنم نیم درصد هم برای شیرینی دادن در اکران سینما کم می‌شود. وقتی این مبالغ را جمع‌کنیم حدود 69 70 درصد می‌شود و یک سوم از فروش به تهیه‌کننده می‌رسد. معلوم نیست سالن‌دار چه زمانی میل داشته باشد تا این پول را به تهیه‌کننده بدهد. آقای سید محمود رضوی برای «ماجرای نیمروز» گفته بود از سال 96 مبلغ 100
میلیون از سالن‌دارها طلبکار هستم. صد میلیون سه سال قبل کجا و صد میلیون حالا کجا. ارزش پول بسیار کم شده است.»
این خبرنگار توضیح داد: «خوبی VOD این است که پس از اتمام اکران یک فیلم و حساب و کتاب پول را به تهیه‌کننده می‌دهند. خروج شصت روز اکران می‌شود و پس از شصت روز به پول خودشان خواهند رسید. فکر می‌کنم این ریسک خیلی خوب باشد. جدا از اینکه خروج میخواهد خط شکنی کند و راهی را باز کند، معتقدم فیلم‌های پرفروش نباید وارد VOD شوند چون در صورت ورود چرخه اکران خواهد خوابید که در این چرخه سالن‌دار و سینماتیکتی و پخش کننده هستند.
به نظرم فیلم‌هایی که قرار است در سینما دو میلیارد بفروشند در VOD 500 میلیون هم بفروشند برد کرده‌اند و بیست درصد هم از ارشاد می‌گیرند که 600 میلیون می‌شود. پولی که قرار است در سینم‌ها به سختی به دست بیاورند در VOD به دست بیاورند.»
برخی معتقدند ابراهیم حاتمی‌کیا در گیشه شکست می‌خورد. او درباره‌ی موفقیت فروش فیلم در گیشه گفت: «درباره‌ی فیلم نمی‌توان اینطور گفت. اسم ابراهیم حاتمی‌کیا خیلی بزرگ و جنجالی است. او طرفدار و مخالف دارد و بسیاری که موفق نشده بودند تا در جشنواره فیلم او ببینند، می‌خواستند فیلم او را در سینما ببینند. حتی اگر قرار است این فیلم پس از اکران شصت روزه و بازگشایی سینماها اکران شود، بازهم عده‌ای به تماشای فیلم می‌روند چون فیلم دیدن روی پرده تجربه دیگری است. بازهم می‌گویم حاتمی‌کیا اسم وسوسه کننده‌ای است و من چنین اعتقادی ندارم که فیلم شکست سنگینی می‌خورد.»
فیلم به آن معنا علیه دولت نیست
او درباره‌ی ساخت فیلم در این دولت گفت: «آدم سیاسی‌ای نیستم. این فیلم به آن معنا علیه دولت نیست و [نقش اول] آخر فیلم رییس‌جمهور را می‌بیند. گفته بودند شاید پایان فیلم طوری دیگر باشد ولی در نهایت به این پایان رسیده‌اند. حاتمی‌کیا در نشست گفت ما آن سکانس را با رییس جمهور بدون عمامه گرفته‌ایم یعنی رییس جمهوری که معمم نبود و شخصی بود. او می‌گفت چون نما از دور بود و تمایز داده نمی‌شود در نهایت تصمیم گرفتیم تا [رییس جمهور] فردی معمم باشد تا از دور مشخص و تمایز داشته باشد. حداقل منظور حاتمی‌کیا این بوده است تا از فیلمش برداشت‌های خیلی سیاسی نشود»
کلهر در پایان درباره اکران فیلم خروج به صورت آنلاین گفت: «فکر می‌کنم این کار در این ایام اقدام خوبی است. نمیدانم شما چنین حسی را دارید یا نه. آدم در جشنواره خسته می‌شود و روزی سه فیلم ببیند و به نشست خبری برود. دلم برای سینما رفتن تنگ شده و اکران این فیلم‌ها در VOD می‌تواند مقداری به در خانه ماندن یا سرگرم کردن مردم کمک کند. شاید در خانه ماندن برای تمامی اقشار وجه چندانی نداشته باشد. بسیاری این امکان را نداشتند تا فیلم را در جشنواره ببینند و لحظه شماری می‌کردند تا فیلم را در عید ببینند که این اتفاق نیافتاد. این اتفاق خیلی خوب است و امیدوارم که ادامه دار باشد.
در نظر بگیرید بگویند سینماها از ماه آینده باز خواهد شد، وحشت بین مردم وجود دارد و عده‌ای هم خیلی رعایت می‌کنند. سینما تا بخواهد جان بگیرد مرداد می‌رسد که ماه محرم و صفر است. در نظر بگیریم شش ماه از سال را از دست می‌دهیم و ترافیک سنگینی در اکران خواهیم داشت. بسیاری از فیلم‌هایی که متوسط هستند و امید چندانی ندارند اگر به VOD بروند هم برای خودشان خوب و هم برای کلیت سینمای ایران خوب است. فیلم‌ها از این پتانسیل استفاده می‌کنند و مشکلاتی مثل اکران در زمان مرده و نداشتن اکران آخر هفته را نخواهند داشت.
تنها در فیلیمو و نماوا اکرا نشود که این نکته مهم است. مجوز VODها تمدید نشد، به جز فیلیمو و نماوا که زیر نظر ارشاد هستند باقی وی او دی‌ها خوب است. خوب است امکانی برای همه باشد و تمام آنها را تامین کنند. این موضوع مثل این است که بگویند چون علی سرتیپی پخش‌کننده خوبی است همه فیلم‌ها را به سرتیپی بدهند. پخش‌کننده‌های دیگری هم هستند. بالاخره ده فیلم که به سرتیپی می‌دهید یک فیلم هم به پخش‌کننده دیگر بدهید و اجازه دهید تا چرخ آنها هم لنگ لنگان بچرخد.»
انتهای پیام
