تصویر دنیای پسا کرونا

رضا صادقیان، عضو بخش تحلیلی انصاف نیوز در یادداشتی با عنوان «تصویر دنیای پسا کرونا» نوشت:

فراگیر شدن ویروس کرونا برای ناظران و خصوصاً تحلیل‌گران حوزه‌ی اندیشه فرصتی شده تا از دریچه نگاه خویش دنیای پسا کرونا را به تصویر بکشند. به نظر می‌رسد در این حوزه نیز با تکرار اندیشه و نه بازخوانی و خوانش جدید صاحبان اندیشه روبرو هستیم. به عبارتی مشخص‌تر؛ هر کدام از صاحبان ایده و تفکر براساس بنیان‌های فکری و فهم خویش به تحلیل دنیای پسا کرونا اقدام می‌کنند.

یکم: اولین روزهایی که با شیوع ویروس کرونا سپری شد و با اعلام سیاست‌های محدود سازی از سوی کمیته ملی کرونا درباره عدم حضور در اماکن مقدس، تعطیل شدن مساجد و نمازهای جمعه و برگزار نشدن تجمع‌ها به مناسبت اعیاد دینی به باور بسیاری از تحلیل‌گران، دین باوران وارد مرحله‌ای جدید از زیست دینی خود شده‌اند و این روند تا هنگامه بازخوانی باورهای دینی ادامه خواهد داشت. از منظر این افراد، انسان دین باور پس از پایان کرونا نگاهش به دنیای پیرامون پیراسته از نگرش دینی خواهد شد و فرآیند دنیوی شدن و این جهانی را بدون دخالت نیروهای ماوراء طبیعی خواهد پذیرفت. اثبات چنین ادعایی فارغ از اینکه نیازمند سنجش افکار عمومی و انطباق داده‌های آماری قدیم و جدید در خصوص باورهای دینی شهروندان با یکدیگر دارد، لازم است همین آمار در دوره‌های مختلف به محک آزمون گذاشته شود تا پس از تکرار صحت فرضیه بیان شده بررسی و در نهایت اثبات گردد. به عنوان مثال، کارشناسان اقتصادی برای به تصویر کشیدن شکاف طبقاتی، افزایش فقر، افزایش و یا کاهش نابرابری اجتماعی گفته‌های خویش را براساس آمارهای رسمی و سنجش‌های میدانی قرار می‌دهند. از همین‌رو کسانی که ادعا می‌کنند در دنیای پسا کرونا باورهای دینی به حاشیه رانده می‌شوند نیازمند تکیه به اعداد و آمار هستند.

دوم: از منظر کسانی که دنیای پسا کرونا را به فربه‌تر شدن باورهای دینی مرتبط می‌دانند، فرضیه آنان نیز همانند دنیا باوران و کسانی که به تفکرات دینی باور ندارند، نیازمند اثبات است. در این مورد نیز داده‌های آماری لازم است، اما این کارشناسان اثبات فرضیه خود را به نشان دادن تصاویر متمرکز کرده و همین عکس‌ها را به عنوان حجت سخن خویش مفروض گرفته‌اند. طی روزهای اخیر عده‌ای از کارشناسان دینی در سراسر جهان با تکیه به برخی تصاویر مانند انجام دعا در کاخ سفید توسط سیاست‌مداران، تجمع شماری از شهروندان واتیکان برای انجام مراسم دعا، گرد هم آمدن برخی از مردم برزیل برای انجام نیایش و… را به گونه‌ای تجسم کردند که جهان پس از کرونا دنیایی است که بشر امروز بیشتر از همیشه به سوی باورهای دینی کشیده خواهد شد. چرا که برای اکثر ساکنان کره زمین به اثبات رسیده دست یازدیدن به دانش بشری برای رهایی از دشواری‌های امروز کفایت نمی‌کند و تنها راه رهایی اتکا به دانش متکی به آموزه‌های دین است.

سوم: به نظر می‌رسد ما همچنان و طی ماه‌های آینده در حال جدال این دو طیف قرار خواهیم داشت. شمار قابل توجه مصاحبه‌ها و گفتگوها طی روزهای اخیر این نوید را می‌دهد که دو سوی ماجرا برای اثبات فرضیه خویش به نکات دیگری نیز توجه خواهند کرد تا در نهایت امر اندیشه خویشتن را به عنوان حقیقت مسلم به مخاطبان نشان دهند. به عبارت دیگر هر دو طیف فکری در نهایت و برای اثبات فرضیه‌ها به تکافوی برهان خواهند رسید.

چهارم: فارغ از جدال شکل گرفته میان دین باوران و غیر دین باوران آنچه در جهان پسا کرونا شاهدش خواهیم بود پیروزی و یا شکست یکی از این دو فرضیه در دنیای گفتمان اندیشه‌ها نیست. در حوزه اندیشه قائل به ادامه زیستفکری این دو ادعا خواهیم بود، چرا که فرضیه‌ی هر کدام از سوی بنیان‌های فکری متفاوتی پشتیبانی می‌گردد. چرا که؛ انسان باورمند به زیست دینی به یکباره و براساس یک رویداد کوتاه و حتی بلند مدت نحوه نگرش و عمل خویش در قبال رویدادها را وانمی‌نهد و به سوی سایر گرایش‌ها نخواهد رفت، چه بسا با فروکش کردن ابر بحران کرونا باورمندان به آموزه‌های دینی با جدیت بیشتری به مناسک دینی گرایش پیدا کنند و شاهد ازدحام جمعیت در مکان‌های دینی باشیم. همچنین انسانی که از روز نخست زندگی‌اش با آموزه‌های غیر دینی رشد و نمو یافته و براساس دانش کسب شده تجربی جایی برای نگریستن به دنیای ماوراء طبیعت نداشته به سوی اندیشه‌های دینی و تکیه به این باورها نیز کشیده نخواهد شد. اما آنچه در حوزه فکر و اندیشه شاهدش بوده و هستیم به فهم متفکران این دو طیف گفتمانی ارتباط مستقیم دارد. در واقع هر دو طیف براساس دریچه نگاه و فهم خویش از دنیای پیرامون که طی سال‌ها براساس کسب تجارب و مطالعه شکل و قوام یافته در حال نگاه و تفسیر دنیای امروز و فردای بشریت هستند.

انتهای پیام