«تا انقلاب مهدی نمی‌توان کسی را ممنوع الخروج کرد»
/گفت‌وگو با احمدی و زیباکلام درباره‌ی افرادی که ممنوع الخروج و ورود به ایران هستند/
زهرا منصوری، انصاف نیوز: در طی سالیان گذشته بخشی از ایرانی‌های مقیم خارج از کشور بخاطر برخی مسائل سیاسی به ایران نمی‌آیند یا نمی‌توانند بیایند و به صورت نانوشته ممنوع الورود هستند، معمولا این افراد نزدیکان خود را در کشورهای ثالث مثل ترکیه، امارات، کربلا، مکه و مدینه دیدار می‌کنند.
از سوی دیگر برخی از اعضای خانواده‌ی این افراد در ایران هم بعضا یا ممنوع الخروج هستند و یا به دلیل کهولت سن توانایی رفتن به این کشورهای ثالث را ندارند تا با خانواده و نزدیکان خود دیدار کنند. در نمونه‌ی اخیر وقتی محمد ملکی، فعال ملی-مذهبی و اولین رییس دانشگاه تهران پس از انقلاب، در گذشت؛ فرزند او عمار ملکی که ساکن هلند است در صفحه‌ی توییتر خود نوشت 17 سال پدر خود را ندیده است. پیش از این ابوالفضل فاتح نیز گفته بود نتوانسته است پدر خود را قبل از فوت ببیند و در ادامه پیشنهاد منطقه‌ی آزادی انسانی در ایران -مثلا مشهد- را مطرح کرده بود تا خانواده‌ها فرزندان خود را ببینند. [لینک]
نعمت احمدی-وکیل دادگستری- می‌گوید این مسئله یک راهکار قانونی دارد و نمی‌توان کسی را برای مدت طولانی ممنوع الخروج کرد. از طرف دیگر صادق زیباکلام-تحلیل‌گر سیاسی- می‌گوید این مسئله هیچ راهکاری ندارد تا نظام از یک منظر انسانی به این قضیه نگاه نکند وضیت به همین شکل است.
متن کامل این مصاحبه‌ها در پی می‌آید:
- بیشتر بخوانید:
تبیین پیشنهاد ایجاد «منطقه آزاد انسانی»
پیشنهاد حرم امام رضا برای دیدار ایرانیان خارج کشور با مشکل رفت و آمد
احمدی: این مسئله راه حل حقوقی بسیار ساده‌ای دارد
نعمت احمدی وکیل دادگستری درباره‌ی این موضوع به انصاف نیوز گفت: «این مسئله راه حل حقوقی بسیار ساده‌ای دارد. ممنوعیت خروج از کشور یک مجازات تکمیلی است. یعنی وقتی یک مجازات اصلی برای یک نفر صادر می‌کنید، مثل چند سال زندان؛ باز هم یک مجازات اضافی برای آن در نظر می‌گیرید. یعنی قانون‌گذار این اجازه را به قاضی داده است. ممنوعیت خروج از کشور نمی‌تواند ادامه‌دار باشد. نمی‌توان تا انقلاب مهدی کسی را ممنوع الخروج کرد.
در قانون برای این مسئله راهکار وجود دارد، هر شش ماه یکبار لیست ممنوع الخروج‌ها بروزرسانی می‌شود. اما گاهی می‌بینیم نسبت به برخی از افراد سیاسی این ممنوعیت خروج متداوم می‌شود و به آنها پاسپورت نمی‌دهند یا آن را باطل می‌کنند. باید مانع این کار شد. طبق قانون اساسی هیچ‌کس را نمی‌توان بر خلاف قانون مجازات کرد. به این مجازات «تکمیلی»می‌گویند. مثلا کسی سرقتی انجام داده و قانون‌گذار برای آن کف یا سقفی تعیین کرده است و قاضی به اشد مجازات او را محکوم می‌کند اما چون مثلا در سرقتی که کرده مقرون به آزار بوده یا پستی و دئانتی داشته است، پس قاضی می‌بیند صرفا مجازت اصلی کافی نیست و یک مجازات تکمیلی مثل ممنوعیت خروج و تبعید را هم اضافه می‌کند. اما وقتی که مجازات اصلی کلا وجود ندارد. مجازات تکمیلی دیگر معنی ندارد.»
نعمت احمدی درباره‌ی پیشنهاد ابوالفضل فاتح که در آن به ایجاد یک منطقه آزاد انسانی مثل مشهد برای کسانی که به هر دلیلی نمی‌توانند به ایران بیایند پرداخته بود، گفت: «پیشنهاد آقای فاتح یک راه‌حل منطقی نیست. مثلا دکتر فاتح پدر خود را نتوانست ببیند و یا آقای عمار ملکی و محمد ملکی نتوانستند یکدیگر را ببینند. اینها دیگر مجازات‌های تکمیلی نیست بلکه محدویت‌هایی است که به هر حال مراجعی برای بعضی از افراد در نظر می‌گیرند. برای افرادی که مجازات اصلی ندارند، باید فکری کرد. کسانی که مجازات تکمیلی هم ندارند اما با یک نامه ممنوع الخروج می‌شوند. مثلا آقای محمد ملکی وقتی یک حکم محکومیت نداشت چرا ممنوع الخروج بود؟ اینها یک حکم قضایی نیست بلکه یک مرجع بالادستی تصمیم می‌گیرد اینکارها را انجام دهد. بدون اینکه حکم محکومیت قطعی داشته باشند. باید برای این مسائل یک تکلیف قانونی تعیین کرد.
بسیاری از ایرانیان خارج از کشور فکر می‌کنند اگر به ایران بیایند بازداشت می‌شوند
او ادامه داد: افرادی که در خارج از کشور زندگی می‌کنند و پرونده‌ای نداشته باشند، می‌توانند به ایران بیایند. یک سری افراد در ایران پرونده‌ی مفتوح دارند، یعنی ممکن است یک فردی در ایران غیابا محکوم شده باشد اما قبل از اجرای حکم از کشور خارج شده است. این فرد مجازات خود را تحمل نکرده و اگر در ایران باشد باید مجازات شود. چون دیگر حکم بلا اثر نمی‌شود. بعضی از افراد این گمان را دارند که احتمالا اگر به ایران بیایند، بازداشت می‌شوند. حتی این‌هایی که در خارج از کشور فعالیت سیاسی انجام می‌دهند، حکم قطعی ندارند.
به کرات ایرانی‌های خارج از کشور سوال می‌کنند، اگر به ایران بیایند بازداشت خواهند شد؟ وقتی از آنها می‌پرسیم پرونده مفتوح یا حکم دارید. می‌گویند خیر. بخش وسیعی از این افراد که فکر می‌کنند بازداشت می‌شوند، هیچ پرونده‌ای ندارند. اما مثلا اگر خاوری به ایران بیاید بازداشت خواهد شد. یک سری از افراد در خارج از کشور فعالیت سیاسی می‌کنند، آنها تحت تعقیب هستند. همچنین این تجربه را داریم که یک‌سری از افراد وارد کشور شدند و در شبکه‌های برون مرزی کار می‌کردند و در فرودگاه دستگیر شدند. این مسئله برای بقیه افراد یک تجربه‌ی تلخی شده است.
زیباکلام: هیچ راهکاری ندارد
از سوی دیگر صادق زیباکلام می‌گوید: «این مسئله هیچ چاره‌ای ندارد، این غم، مصیبت، هجران و دوری را باید تحمل کرد. یعنی کسانی که در خارج هستند حتی اگر فعالیت سیاسی نداشته باشند هم ما می‌دانیم به واسطه‌ی اقامت طولانی مدت آنها در خارج از کشور شهروند آنجا محسوب می‌شوند و پاسپورت آن کشور را دارند و با این خطر روبرو هستند اگر به ایران بیایند به عنوان دو تابعیتی به بهانه‌ی جاسوسی بازداشت شوند و به گروگان گرفته شوند. پس آنها نمی‌توانند به ایران بیایند.
کسانی هم که در ایران هستند، اگر برای دیدار عزیران خود مثلا به ترکیه بروند تامین هزینه‌ی سفر برای خیلی از آنها امکان پذیر نیست. به علاوه مثلا دکتر ملکی بیمار بود و همچنین سن بالایی داشت. پرواز و مسافرت برای آنها به این سادگی نیست و جدا از اینکه ممنوع الخروج بود. حتی اگر ممنوع الخروج نبود و یک هواپیمای اختصاصی از آمریکا برای او می‌فرستادند، باز هم ایشان نمی‌توانست برود چون سرطان پیشرفته داشت و به سختی حرکت می‌کرد چه برسد به اینکه بخواهد پرواز کند تا پسرش را بببنید.»
او ادامه داد: «به نظر من این یک مسئله‌ی انسانی است. تا نظام از یک منظر انسانی به این قضیه نگاه نکند، هیچ فرمول دیگری برای آن وجود ندارد. این مشکل راه‌حل قانونی ندارد. چون دولت جمهوری اسلامی ایران می‌گوید ما حرفی نداریم آقای عمار ملکی و یا دیگران به ایران بیایند. آنها‌یی هم که ممنوع الخروج هستند، مسئولین جمهوری اسلامی می‌گویند ما در کار قوه قضاییه دخالت نمی‌کنیم. این قوه در ایران مستقل است. این هم قضیه‌ی ممنوع الخروج‌ها است. واقعا چاره و راهکاری برای این مصیبت انسانی وجود ندارد.
این تحلیل‌گر سیاسی درباره‌ی پیشنهاد ابوالفضل فاتح مبنی بر تشکیل یک منطقه‌ی آزاد انسانی در مشهد گفت: «پیشنهاد خوبی است و باعث می‌شود آقای عمار ملکی بعد از 17-18 سال زیارت کند. اما مسئله‌ی بازگشت آقای عمار ملکی را نمی‌دانم آقای فاتح چگونه می‌تواند حل کند. فرض کنیم در فرودگاه هم با ایشان کاری نداشته باشند و به مشهد بروند. اما در بازگشت دچار مشکل خواهند شد.»
انتهای پیام
